У пачатку года на ўрачыстым пасяджэнні Лідскага райвыканкама калектыву сярэдняй школы № 1 быў уручаны дыплом І ступені па выніках работы за 2017 год. Адна са старэйшых навучальных устаноў горада трывала ўтрымлівае высокія пазіцыі ў адукацыі і выхаванні сваіх навучэнцаў.
Сёння дырэктар сярэдняй школы № 1 Ліды С.А.Фанасаў расказвае аб тым, як у школе рэалізуецца прынцып даследчыцкай дзейнасці як адной з галоўных умоў паспяховага навучання і развіцця асобы школьніка, як арганізуюць навучанне ў рамках самастойнай дзейнасці пры ўмове давядзення яе да ўзроўню даследчай працы, як працуюць педагогі школы.
— Сучасная сістэма адукацыі арыентуе настаўніка не на перадачу ведаў у гатовым выглядзе, а на арганізацыю навучання ў рамках самастойнай дзейнасці, — гаворыць Сяргей Анатольевіч. — Даследчы падыход у навучанні робіць дзяцей актыўнымі ўдзельнікамі адукацыйнага працэсу, галоўная мэта якога — развіццё асобы, фарміраванне даследчых навыкаў як універсальнага спосабу асваення рэчаіснасці.
З 2007 года ў школе дзейнічае даследчае таварыства навучэнцаў “Пошук”, якое ўключае пяць секцый па ўсіх школьных прадметах: секцыя прыродазнаўчых навук: біялогія, хімія, геаграфія; секцыя фізіка-матэматычных навук: фізіка, матэматыка, астраномія, інфарматыка; секцыя гуманітарных навук: гісторыя, грамадазнаўства; секцыя філалагічных навук: руская мова і літаратура, беларуская мова і літаратура, замежная мова; секцыя пачатковых класаў.
Штогод праводзіцца школьная канферэнцыя даследчых работ “Пошук”. За тры апошнія гады ў ёй прынялі ўдзел 69 вучняў 2—11 класаў. Да абароны былі прадстаўлены 42 даследчыя работы.
На працягу навучальнага года дзеці прымаюць удзел у шматлікіх навукова-практычных канферэнцыях і конкурсах даследчага характару на раённым, абласным і рэспубліканскім узроўнях: у раённай адкрытай канферэнцыі даследчых работ навучэнцаў “Прыступкі да навукі”, раённым конкурсе даследчых работ і творчых праектаў малодшых школьнікаў “Я пазнаю свет”, абласной канферэнцыі даследчых работ “Хрустальная Альфа”, Абласной краязнаўчай навукова-практычнай канферэнцыі навучэнцаў “Край Гарадзенскі”, Рэспубліканскім конкурсе навуковых біёлага-экалагічных работ навучэнцаў, Рэспубліканскім конкурсе навукова-тэхнічнай творчасці моладзі “ТэхнаІнтэлект”, Рэспубліканскім маладзёжным конкурсе “100 ідэй для Беларусі”, конкурсе навукова-тэхнічнай творчасці навучэнцаў Саюзнай дзяржавы “Таленты ХХІ стагоддзя”, Міжнароднай маладзёжнай навукова-практычнай канферэнцыі “Вялікая Айчынная вайна 1941—1945 гг. у гістарычнай памяці народа”.
Падрыхтавацца да самастойнага правядзення даследаванняў, да ўдзелу ў конкурсах інтэлектуальнага і даследчага характару, алімпіяд па матэматыцы, хіміі, фізіцы, гісторыі, інфарматыцы, рускай мове, чарчэнні нашым вучням дапамагае завочная віртуальная школа, якая дзейнічае праз сайт школы (http://www.sch1.lida.by/).
Дыстанцыйная школа юнага даследчыка, распрацаваная намеснікам дырэктара па вучэбнай рабоце А.М.Качан, прапануе завочныя ўрокі “Як напісаць навуковую работу”. Усяго іх распрацавана 22, кожны — гэта адказ на пытанне, звязанае з арганізацыяй і правядзеннем даследавання, напісаннем, афармленнем, падрыхтоўкай і абаронай даследчай работы: напрыклад, з чаго складаецца навуковая работа, што такое навуковы стыль, як правесці даследаванне, знайсці праблему, сфармуляваць тэму, як напісаць уводзіны, высновы, правільна аформіць работу, напісаць даклад на канферэнцыю, паспяхова абараніць работу.
Урокі ўтрымліваюць падрабязную інфармацыю па зададзеным пытанні, інструкцыі, тлумачэнні з прыкладамі. Дзейнічаюць таксама дыстанцыйныя школы па вучэбных прадметах: “Матэматычная гасцёўня” (http://sch1b.blogspot.com.by/ — С.А.Ражкова), “Вучыся вучыцца. Алгарытмы па хіміі і іх прымяненне” (А.І.Гарасімчык), “Інфарматыка. Асновы праграмавання” (І.Э.Фанасава), “Руская мова. Зносіны з захапленнем” (http://kultura-rechi.blogspot.com/ — А.В.Памаха), “Фізічныя эксперыменты і даследаванні” (А.Э.Мацюк), “Экзамен па гісторыі Беларусі” (В.М.Буката), “Чарчэнне. Бібліятэка GraphABC” (П.Ф.Круглы). Дыстанцыйныя школы “Вучымся эканоміі і беражлівасці” (настаўнік фізікі А.Э.Мацюк), “Бяспечны інтэрнэт” (намеснік дырэктара па выхаваўчай рабоце А.М.Белік) дапамагаюць удасканаліць выхаваўчую работу не толькі з вучнямі, але і з бацькамі. Скарыстацца гэтай інфармацыяй могуць усе жадаючыя.
Рэалізаваны на працягу 2012—2014 гадоў інавацыйны праект “Укараненне методыкі арганізацыі вучэбна-даследчай дзейнасці ва ўмовах функцыянавання рэсурснага цэнтра інфармацыйных тэхналогій” дапамог стварыць адкрытае адукацыйнае асяроддзе па арганізацыі вучэбна-даследчай дзейнасці навучэнцаў на базе рэсурснага цэнтра інфармацыйных тэхналогій. Рэсурсны цэнтр садзейнічае фарміраванню і развіццю інтэлектуальных і даследчых здольнасцей навучэнцаў на аснове ІКТ. Таксама ажыццяўляецца інфармацыйна-метадычная падтрымка педагогаў школы і раёна па кірунках дзейнасці рэсурснага цэнтра на школьным сайце (http://www.sch1.lida.by/).
Нашы педагогі праводзяць кансультацыі, семінары-практыкумы, практычныя заняткі, майстар-класы “Развіццё творчых здольнасцей навучэнцаў. Падрыхтоўка вучняў да алімпіяд” (С.А.Фанасаў), “Арганізацыйна-кіраўнічая дзейнасць настаўніка ў кіраўніцтве даследчай дзейнасцю” (А.М.Качан), “Праектна-даследчая дзейнасць вучняў з выкарыстаннем інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій” (А.Э.Мацюк, В.М.Буката, Н.А.Ліханава), “Фарміраванне і развіццё інтэлектуальных і даследчых здольнасцей навучэнцаў праз сацыяльнае ўзаемадзеянне ў інтэрнэт-прасторы” (А.М.Белік, С.А.Ражкова, А.В.Памаха). Распрацаваны метадычныя матэрыялы.
Вельмі важным лічым наяўнасць асабістай матывацыі і цікавасці да арганізацыі даследаванняў вучняў у самога педагога, бо менавіта гэта з’яўляецца асновай поспеху даследчай дзейнасці яго навучэнцаў. Метадычная вучоба настаўнікаў ажыццяўляецца ў двух кірунках: па пытаннях арганізацыі даследчай дзейнасці навучэнцаў і выкарыстання інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій у адукацыйным працэсе.
Штогод праводзяцца інструктыўна-метадычныя нарады “Асаблівасці арганізацыі навукова-даследчай работы навучэнцаў у бягучым навучальным годзе”, ёсць творчая група настаўнікаў, якая працуе па тэме “Стварэнне электронных сродкаў навучання рэсурснага цэнтра ў мэтах арганізацыі вучэбна-даследчай дзейнасці на вучэбных занятках”. Праводзяцца практычныя заняткі з педагогамі па тэхналогіі арганізацыі навукова-даследчай дзейнасці.
Распрацаваны метадычныя рэкамендацыі ў дапамогу педагогу “Арганізацыя даследчай дзейнасці навучэнцаў”. Матэрыялы гэтыя надрукаваны, а таксама ў электронным варыянце размешчаны ў віртуальным метадычным кабінеце на сайце школы. Ажыццяўляецца экспертыза і рэцэнзаванне вучэбна-даследчых праектаў, створаны адзіны электронны банк даследчых работ. Работы размешчаны ў адзінай інфармацыйнай прасторы, даступныя для ўсіх педагогаў.
Распаўсюджванне вопыту настаўнікаў-прадметнікаў школы ў гэтым кірунку ажыццяўляецца праз правядзенне тэматычных тыдняў педагагічнага майстэрства, метадычных дзён абмену вопытам, штогадовага конкурсу на лепшую метадычную распрацоўку ўрока “Урок з ужываннем даследчых метадаў навучання” і дыдактычных матэрыялаў “Формы і метады рэалізацыі даследчага навучання на вучэбных занятках”.
Вопыт нашых педагогаў за тры апошнія гады быў прадстаўлены на 6 семінарах і фестывалях абласнога ўзроўню, 2 рэспубліканскіх семінарах, 3 міжнародных фестывалях-трэнінгах, навукова-практычных канферэнцыях. Праведзена 6 семінараў абласнога ўзроўню на базе школы.
Мэтанакіраваная і сістэмная работа дае свае вынікі — расце колькасць прызавых месцаў, якія заваявалі нашы навучэнцы на навукова-практычных канферэнцыях і конкурсах даследчага характару. За тры апошнія навучальныя гады заваяваны 34 дыпломы раённага ўзроўню, 25 — абласнога, 7 — рэспубліканскага, 4 — міжнароднага.
Падрыхтавала
Надзея ВАШКЕЛЕВІЧ.