Кейс-метад на ўроках біялогіі
У школьным і звычайным жыцці дзеці сустракаюцца са многімі праблемамі і не заўсёды гатовы да іх. Па сутнасці, праблема — гэта сітуацыя, якая патрабуе аналізу і вырашэння. Хочаце навучыць школьнікаў вырашаць розныя сітуацыі? Тады настаў час азнаёміцца з кейс-метадам і ўзяць яго на ўзбраенне.
На сваіх уроках навучэнцам прапаную асэнсаваць і знайсці вырашэнне для сітуацыі, якая мае дачыненне да рэальных жыццёвых праблем, апісанне якой адлюстроўвае якую-небудзь практычную задачу. Мэта кейс-метаду — сумеснымі намаганнямі групы навучэнцаў і настаўніка разабраць сітуацыю (кейс), якая ўзнікла пры пэўных падзеях, і выпрацаваць яе практычнае вырашэнне. Адметнай асаблівасцю гэтага метаду з’яўляецца стварэнне праблемнай сітуацыі на аснове фактаў з рэальнага жыцця. Пры гэтым сама праблема не мае адназначных рашэнняў.
Такі від навучання грунтуецца на прымяненні тэорыі свядомасці і мыслення.
З іх дапамогай выбудоўваецца такая мадэль педагагічнага працэсу, якая развівае не толькі інтэлектуальныя навыкі, але і спосабы пазнання праз эмацыянальную сферу і інтуіцыю, асацыятыўныя механізмы. Навучэнцам дэманструецца тэорыя на прыкладзе рэальнай сітуацыі. Такім чынам можна падтрымаць у іх цікавасць, а таксама разабраць інфармацыю, якая цяжка ўспрымаецца.
Дзеці ўсведамляюць, што сітуацыю (праблему) можна вырашыць, асноўваючыся на тых ведах, якія ў іх ёсць зараз, таму што яны вучацца думаць крытычна. Аднак галоўнае — гэта тое, што кейс-метад вучыць, як атрымаць (здабыць) неабходную інфармацыю, каб вырашыць праблему. А такі навык дапаможа навучэнцам вырашаць і свае жыццёвыя сітуацыі.
Галоўная місія кейс-метаду — навучэнцы ўсвядомлена атрымліваюць веды і рэалізоўваюць іх у рэальнасці, гэта значыць, прымяняюць тыпалогію гэтай сітуацыі ў сваім штодзённым жыцці.
У кейсе разглядаецца канкрэтная сітуацыя, у апісанне якой уключаюцца выпадкі, факты, рашэнні, якія мелі месца на працягу пэўнага часу. Гэтыя сітуацыі могуць адлюстроўваць як комплексную праблему, так і прыватную задачу. Згаданы метад могуць выкарыстоўваць і настаўнікі літаратуры і гісторыі. Гэта можа быць любая інфармацыя: біяграфічныя звесткі пра пісьменніка, гістарычныя падзеі, крытычныя артыкулы пра твор, дакументы, тэзісныя планы сачыненняў і матэрыял да іх (урокі развіцця маўлення), урыўкі з таго ці іншага мастацкага тэксту (урокі аналізу тэксту) і іншыя.
Тэма ўрока: “Ліпіды”.
Тып урока: урок вывучэння новага матэрыялу.
Месца ўрока ў тэме, якая вывучаецца: 8/10 (восьмы ўрок з дзесяці).
Мэты на мове настаўніка:
- Навучальная: садзейнічаць фарміраванню ўяўлення пра будову, уласцівасці і функцыі ліпідаў.
- Развіццёвая: спрыяць развіццю ўменняў працаваць у групе, працаваць з тэкстам (выбіраць галоўнае, структураваць), спрыяць развіццю разумовых аперацый (сінтэз, аналіз, параўнанне, лагічныя высновы).
- Выхаваўчая: садзейнічаць фарміраванню ўмення слухаць і чуць партнёра па вучэбнай дзейнасці, самаацэнкі, самакантролю; садзейнічаць выхаванню клапатлівых адносін да свайго здароўя.
Абсталяванне: ноўтбук, рэкламны відэаролік, раздатачны матэрыял з сітуацыямі; хімічны посуд, тлустазмяшчальныя прадукты; шарастрыжнёвыя мадэлі, магнітная дошка.
Дыдактычнае забеспячэнне ўрока:
l для настаўніка — відэа, дыягнастычны інструментарый;
l для навучэнцаў — падручнік, сігнальныя карткі для зваротнай сувязі, бланк са схемай для індывідуальнай работы, тэкст кейсаў для работы ў групах, бланк тэставых заданняў для індывідуальнай работы, эталонныя адказы, крытэрыі і паказчыкі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці.
Вынік урока, які прагназуецца
Плануецца, што да канца вучэбных заняткаў навучэнцы:
- будуць ведаць азначэнне паняццяў “ліпіды”, “гідрафілы”, “гідрафобы”; класіфікацыю, уласцівасці і функцыі ліпідаў; змогуць прывесці прыклады функцый і груп ліпідаў;
- будуць умець адрозніваць групы ліпідаў па мадэлі; знаходзіць падабенства функцый бялкоў, вугляводаў і тлушчаў; аналізаваць прапанаваныя кейсы і рабіць высновы; мадэляваць будову малекул тлушчаў, фосфаліпідаў, стэроідаў, воскаў;
- змогуць суаднесці функцыі і прыклады ліпідаў; параўнаць тлушчы і фосфаліпіды; растлумачыць біялагічную ролю тлушчаў для птушак і млекакормячых.
Мэты на мове навучэнца:
- Буду ведаць склад, класіфікацыю, уласцівасці і функцыі ліпідаў.
- Буду разумець узаемасувязь будовы, уласцівасцей і функцый ліпідаў.
- Змагу прыводзіць прыклады ліпідаў і тлумачыць іх біялагічную ролю.
Дадатак 1
Дадатак 2
Кейс 1
Рэклама
- Што з’яўляецца асноўным кампанентам лекавага прэпарату “Эсэнцыяле”?
- Якія пашкоджанні печані дапамагае аднавіць прэпарат?
- Якія функцыі печані падтрымлівае прэпарат “Эсэнцыяле”?
Кейс 2
Сітуацыя з жыцця
Зінаіда, рыхтуючыся да выпускнога балю, 3 месяцы сядзела на знясільваючай дыеце. У яе рацыёне была ежа толькі расліннага паходжання, а 2 разы на тыдзень дзяўчына свайму арганізму аб’яўляла галадоўку. У яе пачаліся праблемы з менструальным цыклам, з’явіліся галаўныя болі, галавакружэнне, слабасць і інш.
- Чаму парушыўся менструальны цыкл?
- Да якіх наступстваў можа прывесці працяг знясільваючай дыеты?
Прапануйце паслядоўнасць выкарыстання запасаў арганічных рэчываў арганізмам (БТВ).
Вывучыце дадатковую інфармацыю.
Кейс 3
Экспедыцыю палярнікаў загубіла ежа
Гісторыя асваення Арктыкі да 1890 года мае нямала прыкладаў экспедыцый, якія загінулі не ад холаду, а ад голаду і цынгі. Выбар палярнага харчавання адбываўся метадам проб і памылак.
- Якія прадукты вы парэкамендавалі б уключыць у рацыён палярнікаў? Чаму?
- З прапанаваных прадуктаў выберыце найбольш энергаёмістыя.
Адказ пацвердзіце разлікамі.
Дадатак 3
Тэст па тэме “Ліпіды”
- Са спіса выберыце рэчывы, якія адносяцца да ліпідаў (абвядзіце лічбы правільных адказаў):
1) глюкоза;
2) тлушч;
3) крухмал;
4) воск;
5) гемаглабін.
- Скончыце сказ “Ліпіды — складаныя рэчывы, якія складаюцца з… і…”, выбраўшы неабходныя словы (абвядзіце лічбы правільных адказаў):
1) глюкоза;
2) спірт;
3) воск;
4) карбонавая кіслата.
- Суаднясіце функцыі і прыклады (запішыце адпаведныя літары побач з лічбамі ў табліцы):
Функцыі | Прыклады | ||
1 | цеплаізаляцыйная | а | тэстастэрон |
2 | будаўнічая | б | халестэрын |
3 | рэгулятарная | в | падскурны тлушч |
1 | 2 | 3 |
- Размяркуйце прыметы, характэрныя для тлушчаў (І) і фосфаліпідаў (ІІ) (запішыце адпаведныя літары побач з лічбамі ў табліцы):
а) наяўнасць астатку гліцэрыну;
б) нерастваральнасць у вадзе;
в) наяўнасць астатку фосфарнай кіслаты;
г) уваходзіць у склад клетачнай мембраны;
д) выконвае запасальную функцыю;
е) выконвае будаўнічую функцыю.
I | II |
- У некаторых млекакормячых (буры мядзведзь, сурок) і пералётных птушак да восені запасы тлушчу значна павялічваюцца. З якімі функцыямі гэта звязана? Адказ запішыце.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Дадатак 4
Адказы:
- 2 б.: 2 (1 б.); 4 (1 б.).
- 4 б.: 2 (2 б.); 4 (2 б.).
- 6 б.: 1 — в (2 б.); 2 — б (2 б.); 3 — а (2 б.).
- 8 б.: I — а (1 б.), в (1 б.), д (1 б.); II — а (1 б.), б (1 б.), в (1 б.), г (1 б.), е (1 б.).
- 10 б.: Млекакормячыя і пералётныя птушкі доўгі час у перыяд спячкі (1 б.) і ў перыяд пералёту (1 б.) не харчуюцца (2 б.). Назапашаны тлушч выконвае запасальную (2 б.), энергетычную (2 б.), метабалічную функцыі (2 б.).
Сума балаў | Адзнака | Ацэнка |
1 | 1 | Амаль здавальняюча |
2 | 2 | |
3—5 | 3 | Здавальняюча |
6—8 | 4 | Вельмі здавальняюча |
9—11 | 5 | Амаль добра |
12—14 | 6 | Добра |
15—18 | 7 | Вельмі добра |
19—23 | 8 | Амаль выдатна |
24—28 | 9 | Выдатна |
29—30 | 10 | Цудоўна |
Дадатак 5
Дамашняе заданне:
калі ў вас былі дапушчаны памылкі ў 1—2 заданнях — §6, стар. 33, глядзі схему;
калі ў вас былі дапушчаны памылкі ў 3 заданні — §6, стар. 36—37; пыт. 3,
стар. 37;
калі ў вас былі дапушчаны памылкі ў 4 заданні — §6, пыт. 5, стар. 37;
калі ў вас былі дапушчаны памылкі ў 5 заданні — §6, пыт. 37, пыт. 8, стар. 37 (функцыі ліпідаў).
Заданні павышанай цяжкасці:
- Якая хімічная рэакцыя ляжыць у аснове атрымання маргарыну?
- Прывядзіце прыклады гармонаў, якія па хімічнай прыродзе з’яўляюцца глікаліпідамі і ліпапратэінамі.
Творчае дамашняе заданне:
- для дзяўчынак:
Часта ў гаспадынь на кухні ручнік забруджаны тлустымі плямамі. Прапануйце практычныя рэкамендацыі па іх выдаленні (можна прыкласці відэаролік).
- для хлопчыкаў:
Як у дажджлівую пару года засцерагчы свой абутак ад прамакання? (Можна прыкласці відэаролік.)
Ірына СЯРКО,
настаўніца біялогіі Астрашыцка-Гарадоцкай сярэдняй школы
Мінскага раёна, член клуба “Крыштальны журавель”.