Чаму ў музеі працоўнай славы гімназіі № 1 Оршы захоўваецца нумар «Настаўніцкай газеты» 1986 года?

- 13:1280 лет вместе

Наведвальнікі музея працоўнай славы гімназіі № 1 Оршы імя Г.В.Сямёнава могуць азнаёміцца з нумарам “Настаўніцкай газеты” за 2 красавіка 1986 года. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

Невыпадковая ідэя

Чаму ў экспазіцыі, прысвечанай гісторыі развіцця прадпрыемстваў горада, беражліва захоўваюцца пажаўцелыя старонкі галоўнага педагагічнага выдання краіны? Адказ дае другая паласа рарытэтнага нумара.

Кіраўнік музея Аляксей Кузьменка

Пад матэрыялам рубрыкі “Рашэнні XXVII з’езда КПСС — у жыццё!” — яркі, хоць і чорна-белы, фотарэпартаж са школьнага музея. На адным са здымкаў дзяўчына-экскурсавод у святочнай школьнай сукенцы знаёміць ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны з музейнымі стэндамі. На суседнім фота — лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР ткачыха Любоў Улаховіч уручае камсамольскі білет Вячаславу Міронаву.

Гэтыя атмасферныя, як цяпер модна гаварыць, фотаздымкі зроблены падчас адкрыцця ў тагачаснай сярэдняй школе № 19 Оршы (сёння гімназіі № 1) музея працоўнай славы горада. Вось што прыгадала дырэктар гімназіі Наталля Пятроўна Кохава:

— У той час я працавала настаўніцай рускай мовы і літаратуры і прымала непасрэдны ўдзел у зборы экспанатаў, распрацоўцы канцэпцыі музея. Ідэя яго стварэння ўзнікла ў маіх калег у 1985 годзе і была падтрымана тагачасным дырэктарам Ула­дзімі­рам Пятровічам Печаньковым. Тэматыка музея невыпадковая. Орша — прамысловы горад. Яшчэ ў пачатку ХХ стагоддзя тут працавалі вытворчыя майстэрні, заводы, чыгуначнае дэпо. Як і дзякуючы каму развівалася прамысловасць горада? Хто ствараў яго гісторыю, выгоды для народа? Адказы на гэтыя пытанні і павінна была даць новая музейная экспазіцыя.

Цікавыя пошукі

Пачаўся збор матэрыялаў. Настаўнікі, класныя кіраўнікі, вучні шукалі звесткі пра гісторыю прадпрыемстваў, герояў працы, сустракаліся з імі. Актыўна дапамагалі баць­кі, якія працавалі на гэтых прадпрыемствах. Напрыклад, нашай суразмоўніцы было даручана сабраць і сістэматызаваць матэрыял пра ганаровых грамадзян горада, дэлегатаў з’езда КПСС.

Юны экскурсавод Варвара Рамкова

Гэта цяпер, каб знайсці звесткі пра вядомага земляка, дастаткова напісаць запыт на пошукавым сайце — і, калі ласка, дзясяткі сайтаў дапамогуць скласці падрабязную біяграфію. У 1985 годзе шукаць інфармацыю было складаней, але ў той жа час цікавей. Наталлі Пятроўне давялося непасрэдна сустракацца з будучымі героямі экспазіцыі, іх роднымі, калегамі, падоўгу гутарыць, запісваць успаміны. Незабыўным стаў пошук інфармацыі пра дэлегата XXIV з’езда КПСС, Героя Сацыялістычнай Працы, работніцу Аршанскага льнокамбіната Кацярыну Захараўну Рубіцель.

— Жанчына хоць і жыла ў Оршы, але была родам з Дубровенскага раёна. Дык мы з вучнямі адправіліся на яе малую радзіму. Распытвалі суседзяў, завіталі ў сельсавет, дзе нам дапамаглі сабраць неабходную інфармацыю, — падзялілася ўспамінамі Наталля Пятроўна.

Пра некаторых ужо меліся звесткі, напрыклад, былога дырэктара Аршанскага ль­нокамбіната, Героя Сацыялістычнай Працы, заслужанага работніка прамысловасці БССР Георгія Васільевіча Сямёнава, чыё імя з 2022 года з гонарам носіць установа адукацыі. На прадпрыемстве яму быў прысвечаны музейны куток, складзена асабістая і працоўная біяграфія. Гэтыя звесткі былі перададзены ў школьны музей.

Перадаць атмасферу эпохі

Сёння ў экспазіцыі прадстаўлены не толькі фотаздымкі Георгія Васільевіча, але і яго асабістыя рэчы, напрыклад, імянны пропуск на пажыццёвае наведванне цэхаў і аддзелаў ільнокамбіната, падораны знакамітаму аршанцу падчас выхаду на пенсію.

Дырэктар гімназіі Наталля Кохава знаёміць з раздзелам, прысвечаным Аршанскаму льнокамбінату

Наогул, ільнокамбінату як аднаму з горадаўтваральных прадпрыемстваў адве­дзены асобны раздзел. Тут расказваецца пра этапы станаўлення і развіцця прадпрыемства, яго прадукцыю. Цікава разгляд­ваць рэпартажныя фотаздымкі, зробленыя калегамі-журналістамі ў эпоху стужкавай чорна-белай фатаграфіі ў цэхах камбіната. Здымкі цудоўна перадаюць атмасферу таго часу. Так што наведванне музея 1-й гімназіі Оршы — гэта яшчэ і знаёмства з арыгінальнай фотавыставай.

Разам з Наталляй Пятроўнай над стварэннем музея працавалі намеснік дырэктара па выхаваўчай рабоце Галіна Анатольеўна Дашко, педагогі Наталля Уладзіміраўна Арыка, Таццяна Паўлаўна Сырамалот, Людміла Ігнацьеў­на Насовіч, Ігар Яўгенавіч Лашчык, Дзіяна Кірылаўна Гарбылёва, Таіса Фёдараўна Клімава, Людміла Ягораўна Анціпенка, Ларыса Леанідаўна Архіпава, Лізавета Львоўна Меркіна, Людміла Аляксееўна Русакова, На­дзея Генадзьеўна Кучынская, Інеса Фёдараўна Такарэўская…

Уразіла не толькі колькасць настаў­ні­каў, якія працавалі над стварэннем музея, але і тое, што Наталля Пятроўна кожнага з былых калег называла па імені і імені па бацьку. Як патлумачыла дырэктар гімназіі, прычына простая: з названымі педагогамі быў з’едзе­ны, як кажуць, не адзін пуд настаўніцкай солі, рэалізаваны многія праекты, гэтыя людзі пакінулі яркі след у гісторыі ўстановы адукацыі, а таксама ў жыцці яе сённяшняга кіраўніка.

Творчым калектывам педагогаў былі распрацаваны наступныя экспазіцыйныя раз­дзелы: “Гісторыя Оршы і праца жыхароў да 1917 года”, “Працоўныя дасягненні і жыццё гараджан з 1917 па 1941 год”, “Орша ў гады Вялікай Айчыннай вайны”, “Ганаровыя грамадзяне горада Оршы”, “Георгій Васільевіч Сямёнаў”, “Прамысловыя прадпрыемствы горада”. Прадстаўленыя ў іх матэрыялы расказваюць пра гісторыю горада, асаблівасці жыцця аршанцаў у розныя эпохі.

Адказную місію быць першым кі­раў­ніком музея даручылі настаўніцы гісторыі Наталлі Уладзіміраўне Арыка.

Захоўваючы традыцыі

— Адкрыццё музея прайшло 3 сакавіка 1986 года. Гэта было ўрачыстае, з перара­заннем стужкі і адначасова па-дамашняму ўтульнае мерапрыемства. Сярод ганаровых гасцей — ветэраны Вялікай Айчыннай вайны, прадстаўнікі прадпрыемстваў горада, настаўнікі, навучэнцы, якія падрыхтавалі экскурсію. Яркім момантам стаў прыём у члены УЛКСМ. Уручала камсамольскія білеты лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР адна з вядомых тады ткачых Любоў Улаховіч. Той момант якраз і адлюстраваны ў “Настаўніцкай газеце”. А нумар з фотаздымкам амаль 40 гадоў беражліва захоўваем і з гордасцю паказваем нашым наведвальнікам, — расказала Наталля Пятроўна.

Пад фотаздымкамі — тэкстоўка-апісанне, на якой чытаем: “Першых наведвальнікаў сустрэлі экскурсаводы сямікласніцы Алена Шылко, Алена Сырамалот, Іра Белавусава, Таццяна Красцьянанава, Галіна Ларчанка”. Юныя экскурсаводы даўно выраслі. Цікава, ці памятаюць яны момант адкрыцця музея, як знаёмілі яго наведвальнікаў з мінулым горада, гісторыяй прадпрыемстваў?

— Канечне, памятаюць, — адзначае Наталля Пятроўна. — Напрыклад, Іра Белавусава стала настаўніцай матэматыкі і цяпер працуе ў 6-й школе. Пэўны час яна працавала і ў роднай установе разам са мной. Яна заўсёды любіла прыходзіць у музей, часта ўспамінала свае вучнёўскія гады, як была экскурсаводам.

Што тычыцца гісторыі самога музея, то экспазіцыя пастаянна папаўняецца, распрацоўваюцца новыя экскурсіі, з’явіўся раздзел “Гарады-пабрацімы”. У 2019 годзе музей быў поўнасцю абноўлены. Сёння ён налічвае 163 прадметы асноўнага і 439 дапаможнага фондаў, з’яўляецца цэнтрам краязнаўчай работы і патрыятычнага выхавання. На яго базе працуе аб’яднанне па інтарэсах “Актывісты школьнага музея”, праводзяцца экскурсіі, ажыццяўляецца даследчая дзейнасць. Музейную эстафету ад Наталлі Ула­дзіміраўны Арыка ў свой час пераняла Людміла Аляксееўна Русакова, ад яе — Таццяна Паўлаўна Сырамалот. Сёння музеем кіруе выпускнік гімназіі настаўнік геаграфіі Аляксей Аляксандравіч Кузьменка.

У наступным годзе музей адзначыць 40-гадовы юбілей. Па традыцыі на ўрачыстасць будуць запрошаны ганаровыя госці: педагогі-ветэраны, сённяшнія і былыя работнікі прадпрыемстваў горада. Упэўнены, на гэтае свята — таксама па добрай традыцыі — завітае і “Настаўніцкая газета”. У музеі рады кожнаму госцю і не толькі з нагоды юбілейных дат.

***

Пра што пісала “Настаўніцкая газета” ў № 27 за 2 красавіка 1986 года

  • На першай паласе — важная інфармацыя грамадска-палітычнага характару: выступленне генеральнага сакратара ЦК КПСС, навіны бюро ЦК Кампартыі Беларусі. З навін сістэмы адукацыі — падрыхтоўка ўстаноў адукацыі да камуністычнага суботніка, завяршэнне рэспубліканскай алімпіяды школьнікаў па шэрагу вучэбных прадметаў.
  • Другая паласа знаёміць чытачоў з рашэннямі XXVII з’езда КПСС. Тут жа і фотарэпартаж з адкрыцця музея ў сярэдняй школе № 19 Оршы. Звяртае на сябе ўвагу рубрыка “Для цябе, пра цябе, класны кіраўнік”, дзе ў цікавай форме (фрагментамі з асабістага дзённіка) педагогі дзеляцца разважаннямі пра сакрэты выхавання падрастаючага пакалення. Таксама на паласе — матэрыял настаўніка гісторыі сярэдняй школы № 1 Касцюковіч У.Ламінскага пра гісторыю і тагачаснае жыццё Сялецкай сярэдняй школы.
  • Трэцяя паласа — мазаіка адукацыйнага жыцця краіны. Уверсе чытаем матэрыял супрацоўніка Міністэрства асветы БССР “Усё пачынаецца з кадраў”, у цэнтры — два яркія фотафакты, а таксама матэрыял з Верхнядзвінскага раёна пра ход Усесаюзнага агляду сельскіх дашкольных устаноў. Справа калонкай — спартыўныя навіны са школ. Унізе — працяг вытрымак з дзённіка класнага кіраўніка.
  • На чацвёртай паласе — рубрыка “Для вас і для дзяцей”. Тут рэпартаж з мінскага фірменнага магазіна-салона “Радыётэхніка”, парады, як выбраць для школьніка абутак, а таксама як вучыць дзяцей гуляючы. У цэнтры паласы — карысны “Урок беражлівасці”, прысвечаны хлебу.

Ігар ГРЭЧКА
Фота аўтара і прадастаўлена ўстановай адукацыі