Пра сучасную сям’ю шмат пішуць і гавораць. Некаторыя педагогі абвінавачваюць сям’ю ў тым, што дзіця ў ёй не выхоўваюць. У той жа час і бацькі не вельмі пазітыўна ацэньваюць дзеянні педагогаў. Многія з іх лічаць, што ў педагогаў нізкі прафесійны ўзровень. Трапіўшы ў нажніцы паміж школай і сям’ёй, дзеці вымушаны лавіраваць, прыстасоўвацца, што ў выніку прыводзіць да амаральнасці.
Дзяцінства як старт
Сёння многія бацькі лічаць за лепшае не думаць пра тое, каго яны хочуць выгадаваць, якім будзе іх дзіця. Аднак ёсць вялікая група бацькоў, якія яшчэ да нараджэння дзіцяці загадзя вызначаюць, якім яно павінна быць, як яно павінна вучыцца, якую прафесію яму прадвызначана мець. Такія праектыўныя адносіны да свайго дзіцяці таксама часам прыводзяць да вялікіх рознагалоссяў і неразуменню паміж бацькамі і дзецьмі.
Усё цяжэй педагогу знаходзіць агульную мову з бацькамі навучэнцаў. У многіх сем’ях лічыцца дрэнным тонам раіцца з настаўнікамі наконт праблем у выхаванні дзіцяці, якія ўзнікаюць, таму, калі бацькі самі не могуць знайсці выйсце са складанай сітуацыі і ўсё ж такі прыходзяць да настаўніка па параду або дапамогу, бывае, на жаль, ужо вельмі позна. Часам бацькі проста баяцца выносіць сваю праблему за парог дома, апасаючыся, што яна стане даступнай усім настаўнікам і школьнай адміністрацыі.
Але хочацца сказаць, што педагогі робяць часам немагчымае, каб узаемадзеянне з бацькамі навучэнцаў было эфектыўным.
Многія дарослыя часта паўтараюць вядомую фразу: “Усё пачынаецца з дзяцінства”. І гэта сапраўды так. І манера паводзін дзіцяці, і выбар сяброў, і ўзаемаадносіны з блізкімі людзьмі, і традыцыі сямейнага выхавання ў будучай сям’і — усё бярэ свой пачатак у дзяцінстве. Сям’ю можна параўнаць са стартавай пляцоўкай, якая вызначае жыццёвы маршрут чалавека. Кожны дарослы, і ў першую чаргу бацькі, адказваюць за тое, каб праблемы, з якімі дзіця сустрэнецца на сваім шляху, яно ўмела пераадольваць дастойна і з гонарам. Не менш важная для дзіцяці і сустрэча з такімі дарослымі, якія яму будуць дапамагаць вучыцца майстэрству жыцця. Але гэта магчыма толькі ў тым выпадку, калі дарослы, з якім дзіця мае зносіны, аўтарытэтны для яго, і не важна, бацькі гэта ці яго настаўнік, якому ён адкрые сваю душу і сэрца. Вялікая роля класнага кіраўніка — ён можа стаць аб’яднальнай сілай і падтрымкай для бацькоў і дзяцей.
Усім нам важна ведаць, што і дзецям, і дарослым неабходна, каб іх не толькі слухалі, але і чулі, не толькі прымалі, але і падтрымлівалі і дапамагалі.
Маючы зносіны з навучэнцамі розных узростаў, можна зрабіць адну выснову: перш чым прад’яўляць патрабаванні да свайго дзіцяці, бацькі павінны прад’явіць патрабаванні да сябе, каб стаць сапраўдным і непахісным прыкладам для сваіх дзяцей. Толькі добры прыклад бацькі і маці можа даць добрыя ўсходы.
Галоўнае, каб дзіця адчувала зацікаўленасць дарослых у яго вучэбных дасягненнях, адчувала падтрымку і разуменне, увагу і дабрыню з боку бацькі і маці. Калі ў пачатковай школе дзіця захоўвае здольнасць здзіўляцца і цікавіцца светам рэчаў і прадметаў, можна гаварыць пра тое, што далейшае яго навучанне дасць плён, які дазволіць школьніку дасягнуць поспеху на сярэднім і старшым этапах школьнага навучання.
Бацькоўскі сход: новы погляд на традыцыі
З першага дня работы з дзіцячым калектывам і калектывам бацькоў я стараюся дабівацца таго, каб дзеці з бацькамі разумелі значэнне тых патрабаванняў, якія школа прад’яўляе да сям’і. Немалаважнай умовай узаемадзеяння сям’і і класнага кіраўніка з’яўляецца разумнасць тых патрабаванняў, якія педагог прад’яўляе да бацькоў і дзіцяці.
Для таго каб атрымаць большы эфект ва ўзаемадзеянні сям’і і класнага кіраўніка, я даю магчымаць праявіць ініцыятыву і падтрымліваю бацькоў ва ўсіх справах у класе і школе. У зносінах з калектывам бацькоў неабходна праяўляць далікатнасць і карэктнасць, уменне стрымліваць свае эмоцыі. Толькі тады можна разлічваць на падтрымку бацькоў ва ўсіх мерапрыемствах, якія праводзяцца ў класе.
Самай распаўсюджанай формай узаемадзеяння з бацькамі з’яўляецца бацькоўскі сход. Кожны бацькоўскі сход патрабуе стараннай падрыхтоўкі. Класны кіраўнік павінен памятаць, што бацькоўскі сход будзе эфектыўным тады, калі педагог яго плануе, піша своеасаблівы сцэнарый. Гэты сцэнарый распрацоўваю сама або з дапамогай бацькоўскага камітэта класа і навучэнцаў. Каб сход быў карысны бацькам і ім хацелася ў ім удзельнічаць, кожны павінен атрымаць тое, што для яго асабліва актуальна. Вялікую ўвагу неабходна ўдзяліць фарміраванню традыцый у правядзенні бацькоўскіх сходаў. Гэта дазволіць выклікаць у бацькоў цікавасць да сходаў, адказнасць і патрэбу ўдзелу ў справах класнага калектыву.
Напрыклад, традыцыя заахвочвання бацькоў, якія актыўна ўдзельнічаюць у жыцці класа. Яна ажыццяўляецца ў рознай форме. Гэта можа быць узнагароджванне граматамі, дыпломамі, сувенірамі, зробленымі рукамі навучэнцаў.
Велізарнае значэнне для бацькоў, дзядуляў і бабуль маюць падзячныя лісты, якія можна адправіць як дадому вучню, так і на работу яго бацькам. Вельмі здорава, калі такі падзячны ліст бацькі атрымліваюць у дзень нараджэння свайго дзіцяці. Гэта з’яўляецца вялікім стымулам для дзіцяці, а таксама прызнаннем заслуг саміх бацькоў у выхаванні дзяцей.
Добрай традыцыяй бацькоўскага сходу лічыцца і ўвядзенне некаторых рытуалаў. Напрыклад, рытуал “Чарадзейная шкатулка” праводжу так: да кожнага бацькоўскага сходу дзеці пішуць пісьмо бацькам, змяшчаюць яго ў канверт, падпісваюць і ўкідваюць у чарадзейную шкатулку, якая стаіць у памяшканні, дзе праходзіць сход. Такія пасланні дзеці пачынаюць пісаць ужо ў 1 класе. У сваіх пісьмах яны расказваюць пра свае праблемы і радасці, што ім часам цяжка сказаць уголас.
Такі рытуал стаў у нас традыцыйным, і бацькі яго з нецярпеннем чакаюць. Часам традыцыя напісання адно аднаму лістоў становіцца сямейнай, пра што бацькі з задавальненнем расказваюць і дзякуюць за яе ўвядзенне ў практыку бацькоўскіх сходаў.
Вельмі важным, на маю думку, з’яўляецца меркаванне бацькоў па праведзеным сходзе. Таму я ўводжу ў змест бацькоўскага сходу элементы рэфлексіі. Яны бываюць рознымі: вуснае меркаванне бацькоў, пісьмовы аналіз вынікаў сходу, афармленне калажу.
Старанна падрыхтаваны, нестандартны па форме і актуальны па змесце бацькоўскі сход можа здзейсніць пераварот у свядомасці татаў і мам, абудзіць у іх вялікі выхаваўчы патэнцыял і жаданне дапамагчы свайму дзіцяці стаць шчаслівым. Лічу, што бацькоўскі сход будзе эфектыўным тады, калі ў ім ёсць патрэба з боку дарослых, а педагог, які яго рыхтуе, аўтарытэтны ў вачах бацькоў.
Неабходна памятаць, што станоўчы вынік кожнага сходу з’яўляецца добрай асновай будучага сходу.
Чым больш актыўным будзе супрацоўніцтва дзяцей і бацькоў у вучэбнай і пазакласнай дзейнасці, тым менш праблем у рабоце з сем’ямі сустрэне педагог у сваёй прафесійнай дзейнасці. Гэта непарушнае правіла работы з сям’ёй, якога я прытрымліваюся ў сваёй рабоце.
Супрацоўніцтва дасць свой плён тады, калі родныя і блізкія людзі, без якіх дзіця не ўяўляе свайго жыцця, знойдуць у сабе сілы і мужнасць кожны дзень вучыцца быць сапраўднай Маці і сапраўдным Бацькам!
Можна прыводзіць шмат розных даследаванняў, з дапамогай якіх класны кіраўнік зможа выклікаць у бацькоў цікавасць да выхавання сваіх дзяцей і жаданне мець зносіны з класным кіраўніком, наведваць школу. Галоўнае, каб бацькі засвоілі адно вельмі важнае і глыбокае правіла, прадыктаванае жыццём: “Выхаванне дзяцей у сям’і — гэта навучанне іх уменню абыходзіцца без бацькоў”.
Лілія ПАПКО,
класны кіраўнік, настаўніца пачатковых класаў
Бародзіцкага дзіцячага сада — пачатковай школы
Зэльвенскага раёна Гродзенскай вобласці.
