Ні дня без самаадукацыі: па такім прынцыпе працуе настаўнік-метадыст Іна Сакалова з Вялікаматыкальскай школы

- 9:00Главная, Знак качества, Образование

Самадысцыпліна, прафесіяналізм, падтрымка калег і вучняў — на гэтым грунтуецца паспяховая педагагічная дзейнасць настаўніцы рускай мовы і літаратуры кваліфікацыйнай катэгорыі “настаўнік-метадыст” Іны Сакаловай з Вялікаматыкальскай сярэдняй школы Брэсцкага раёна. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

Іна Уладзіміраўна з дзяцінства ўважліва назірала за школьнымі настаўнікамі, захаплялася імі і інтуітыўна адчувала, што абавязкова пойдзе па іх слядах, бо ўсё ў жыцці пачынаецца менавіта з педагога. Ёй змалку хацелася займацца чымсьці важным, адказным і карысным, каб дапама­гаць людзям станавіцца разумнейшымі.

— На жыццёвым шляху мяне заўсёды суправаджалі самыя лепшыя педагогі, якія ў далейшым і сталі прыкладам у прафесіі, — гаворыць Іна Сакалова. — Гэтыя настаўнікі ўлюбілі не толькі ў філалогію, але і ў школу ў цэлым, дзякуючы творчаму і прафесійнаму падыходу да сваёй справы. Нездарма кажуць: калі любіш педагога, то і прадмет, які ён выкладае, таксама палюбіш.

Пасля заканчэння філалагічнага факультэта БрДУ імя А.С.Пушкіна Іну Уладзі­міраўну размеркавалі ў родную школу, дзе яна працуе ўжо амаль 18 гадоў. Прафесійнае станаўленне маладога педагога ў сценах альма-матар праходзіла не без дапамогі старэйшых калег. Але на ведах, атрыманых ва ўніверсітэце, настаўніца не спынілася: з галавой акунулася ў вывучэнне педагогікі і ўзроставай псіхалогіі, каб лепш разумець сваю работу. Не дзіўна, што словы “ні дня без самаадукацыі” сталі ладам жыцця Іны Сакаловай з самага пачатку яе прафесійнай дзейнасці.

— Чытаю шмат педагагічнай літаратуры, штодзень грунтоўна рыхтуюся да заняткаў, дакладна планую сваю работу, без жорсткай самадысцыпліны ў якой не абысціся, калі імкнешся стаць прафесіяналам, — прызнаецца настаўніца. — А любоў да сваёй справы, падтрымка калег і вучняў дапамагаюць справіцца з усімі цяжкасцямі!

Асабліва ганарыцца Іна Уладзіміраўна выхаванцамі, якія сталі не толькі доб­рымі людзьмі, але і спецыялістамі высокага ўзроўню, запатрабаванымі на рынку працы. На рахунку таленавітага педагога шмат нагод для заслужанай гордасці. Сярод іх — цікавыя праекты, рэалізаваныя разам з калегамі, лекцыі для слухачоў Брэсцкага абласнога ІРА, суаўтарства ў напісанні вучэбнага дапаможніка па рускай мове для 7 класа, аўтарскія нестандартныя метадычныя прыёмы ў вывучэнні свайго прадмета, удзел у абласным этапе рэспубліканскага конкурсу прафесійнага майстэрства “Настаўнік года — 2023” і, канечне, паспяховая здача кваліфікацыйнага экзамену на прысваенне катэгорыі “настаўнік-метадыст”. Нячаста сустрэнеш у сельскай школе педагога з такой колькасцю важкіх “рэгалій”.

— У вёсцы ты заўсёды навідавоку, — заўважае Іна Уладзіміраўна. — Гэта патрабуе вялікай адказнасці за вынікі сваёй працы. А ў нашай школе атрымліваюць веды каля 560 дзяцей! Па якасці ведаў яны ні ў чым не саступаюць гарадскім равеснікам, пра што сведчаць вынікі ЦЭ. Гэтага немагчыма дасягнуць без цеснага ўзаемадзеяння з бацькамі, з якімі, дзе ні сустрэнешся ў невялікай вёсцы, заўсёды гаворыш пра поспехі і перспектывы іх дзяцей. Радуе, калі да цябе прыслухоўваюцца, ідуць на кантакт.

У сваёй рабоце Іна Сакалова ўдзяляе вялікую ўвагу матывацыі, без якой не можа быць і гаворкі пра эфектыўную вучобу. Педагог нават чытае лекцыі на гэтую тэму ў абласным ІРА.

— Самае галоўнае — асабісты прыклад настаўніка і яго любоў да прафесіі, — лі­чыць Іна Уладзіміраўна. — Безумоўна, ёсць шмат педагагічных хітрыкаў, дзякуючы якім удаецца зацікавіць вучняў. Напрыклад, бонусная сістэма на ўроках: на працягу заняткаў дзеці праяўляюць сябе, за што атрымліваюць бонусы, якія назапашваюцца і абменьваюцца затым на адзнакі. На дапамогу прыходзяць таксама “чароўныя” сшыткі па рускай мове і рэклама кніг… Гэтымі і іншымі нестандартнымі прыёмамі дзялюся на адукацыйнай старонцы @innasokolova_teacher у Instagram.

Іна Сакалова чуйна рэагуе на запыты часу і імкнецца быць актыўным, мабільным і эрудзіраваным педагогам з арыгінальным мысленнем і нешаблоннымі падыходамі да навучання. Настаўніца не забывае, што яна для выхаванцаў старэйшы таварыш і сябар, варты даверу. А заслужыць яго ў дзяцей не так і проста.

З прафесійным выгараннем Іна Уладзі­міраўна не знаёмая, бо лічыць яго вынікам суму і стомленасці. Педагогу сумаваць няма калі, бо яна ў пастаянным руху і пошуку!

Усе знаёмыя ведаюць, што работа — адзінае хобі Іны Сакаловай, ад якога яна атрымлівае вялікае задавальненне. Усё амаль па Канфуцыю. У вольны час настаўніца шмат чытае, да чаго заклікае і школьнікаў. І, трэба адзначыць, многія з іх не адстаюць ад педагога!

З планамі на будучыню, як і з хобі, у Іны Уладзіміраўны ўсё ясна: мэтанакіравана ўдасканальвацца ў любімай справе, выхоўваць дасведчаную і ўдумлівую моладзь, якая стваральнай працай прынясе ка­рысць Радзіме.

Чытаем у ахвоту!

Іна Сакалова фарміруе маўленчую культуру ў вучняў шляхам актывізацыі іх творчага мыслення на ўроках рускай літаратуры.

— Многія сучасныя дзеці маюць збеднены слоўнікавы запас і будуюць зносіны з дапамогай выклічнікаў ці месенджараў, дзе большую частку тэксту складаюць смайлікі і эмодзі, — расказвае педагог. — Гэта азначае, што ўслед за спрашчэннем мовы непазбежна зменіцца і вобраз мыслення, якое стане стэрэатыпным, шаблонным і фрагментарным. У выніку вучням цяжка правільна выказвацца, аб’ядноўваць словы ў сказы, дакладна фармуляваць думкі, вылучаць галоўнае ў тэксце. А без звязнага маўлення гаварыць пра агульную адукаванасць і культуру чалавека не даво­дзіцца.

Настаўніца больш за 5 гадоў паспяхова распрацоўвае і апрабоўвае розныя прыёмы, якія дапамагаюць вырашыць гэтую праблему. Так, Іна Уладзіміраўна прапануе вучням стварыць тэматычныя старонкі ў сацыяльнай сетцы “УКантакце”. Гэты прыём дазваляе правільна будаваць сказы і фармуляваць свае думкі ў вуснай і пісьмовай форме, вылу­чаць важную інфармацыю з тэксту, выказваць уласныя адносіны да прачытанага твора ці асобнага персанажа і рыхтавацца да напісання творчых работ.

— Самастойна ствараючы старонку на тэму “Міфы Старажытнай Грэцыі. Старажытнагрэчаскія міфы пра герояў”, школьнікі даведаліся, што Геракл — сын Зеўса і Алкмены, жыў у Фівах і здзейсніў 12 подзвігаў, а таксама вызначылі асноўныя якасці героя: мужнасць, спакой, сіла, кемлівасць і цярпенне, — гаворыць Іна Сакалова. — З мэтай развіцця маналагічнага маўлення дзеці паразважалі над тым, ці ўласцівы гэтыя якасці іншым, і расказалі пра героя згодна з планам. Такі прыём дазваляе не толькі адточваць камунікацыйныя навыкі, але і шукаць неабходную інфармацыю ў дадатковых крыніцах.

Не менш цікавая і рэклама прачытаных твораў, якая дапамагае, акрамя іншага, папулярыза­ваць літаратуру ў цэлым. Так, на ўроках пазакласнага чытання дзеці расказваюць пра творы, якія яны чытаюць, і спрабуюць іх разрэкламаваць па пэўным плане.

— Знаёмячы, напрыклад, з кнігай “Хлопчык, які пайшоў у Асвенцім следам за бацькам” Джэрэмі Дронфілда, вучань называе аўтара, год напісання твора, коратка апісвае яго сюжэт і раіць прачытаць кнігу тым, хто хоча ведаць гісторыю Другой сусветнай вайны і трагедыю Халакосту, — працягвае настаўніца. — Рэкламуючы твор, вучань прэзентуе эмблему — чорна-белага матыля, які ляціць да святла, сімвалізуючы веру і надзею на светлую будучыню і ўз’яднанне галоўнага героя са сваёй сям’ёй. Такі прыём дазваляе вучням пераадо­лець боязь публічных выступленняў, развіць аратарскія навыкі і творчыя здольнасці. Рэк­лама мастацкага твора патрабуе сур’ёзнай падрыхтоўкі, дзякуючы якой у школьнікаў павышаецца матывацыя да вывучэння рускай літаратуры і рэалізуецца творчы патэнцыял.

А вось прыём “Мудборд” дапамагае навучыцца будаваць меркаванні, пазбя­гаць лішкаў у маўленні і падмены паняццяў, выкарыстоўваць яркія параўнанні і метафарычныя вобразы, а таксама працаваць з тэкстам: даваць характарыстыку героям, аналізаваць эпізоды твора, вызначаць іх эмацыянальны фон, знаходзіць цытаты і ілюстрацыі…

— Працуючы над мудбордам па творы Юрыя Казакова “Блакітнае і зялёнае” на тэму “Апавяданне пра першае каханне”, вась­мікласнікі размясцілі ў цэнтры сваёй работы фотаздымак пары ў цені на фоне жоўтага разбітага сэрца, што сімвалізуе адсутнасць будучыні і разлуку, — расказвае Іна Уладзіміраўна. — У якасці дадатку да асноўнай тэмы выступілі ілюстрацыі (Масква 1950-х гадоў, чалавек з цыгарэтай, перак­рэслены букет кветак), якія асацыіруюцца з пэўным эпізодам апавядання. Так, ілюстрацыя з Масквой гаворыць пра час, калі адбываюцца падзеі, а перакрэслены букет кветак пра тое, што Алёша ніколі не дарыў Лілі кветак. А вось смайлікі, якія абазнача­юць смутак, трывогу, хваляванне і шчасце, дапамагаюць зразумець пачуцці героя.

Прыём RAFT дазваляе стварыць тэксты пэўнай тэматыкі, разгледзець тэму з розных бакоў, навучыцца разважаць, фармуляваць абгрунтаваныя высновы і ацэнь­ваць. Так, педагог прапанавала сямікласнікам напісаць тэкст па творы Аляксанд­ра Пушкіна “Капітанская дачка”: выбраць сабе ролю, высветліць, каму можа прызначацца тэкст, вызначыцца з жанрам, формай і тэмай аповеду, яго ідэяй. У выніку школьнікі паспрабавалі сябе ў ролі суддзяў, адвакатаў, аўтара песні, дыктара тэлебачання…

Не абыходзіць увагай Іна Сакалова і прыём “ПОПС”, які ву­чыць правільна задаваць пытанні, адказваць на іх, выказваць уласныя меркаванні, абгрунтоўваць сказанае, прыводзіць прыклады, ра­біць высновы, буда­ваць дыскусію. Так, працуючы над творам Мікалая Забалоцкага “Адзінокі дуб”, шасцікласнікі разважалі, чаму дуб у полі воін, нават калі адзін, суадносячы дрэва з чалавекам.

А вось “Чытацкі дзённік, ці Кніжная паліца пакалення NEXT” дапамагае навучыцца аналіза­ваць творы, разумець іх сэнс, запамінаць самыя яркія эпізоды і падзеі, зацікаўліваць сяброў, развіваючы тым самым культуру маўлення і творчыя зносіны.

Вопыт работы ў гэтым кірунку паказаў станоўчую дынаміку па розных паказчыках: істотна палепшыліся змест і маўленчае афармленне сачыненняў, дзе дарэчы выкарыстоўваюцца моўныя сродкі, прасочваецца логіка аповеду, назіраецца творчы падыход. Акрамя таго, значна павысілася цікавасць вучняў да чытання. Але галоўная каштоў­насць назапашанага вопыту ў тым, што ён паспяхова ўкаранёны ў практыку і прэзентуецца на розных мерапрыемствах.

Сяргей ГРЫШКЕВІЧ