У лістападзе Гомельскі дзяржаўны прафесійна-тэхнічны каледж кулінарыі адзначыць 60 гадоў з дня заснавання. Сённяшнія навучэнцы аўтарытэтнай установы адукацыі валодаюць найноўшымі тэхналогіямі, якія асвойваюцца на самым сучасным абсталяванні. Гэта, а таксама камандная работа педагогаў спрыяе поспеху на прафесійных спаборніцтвах.
Сярод 14 медалёў, якія заваявала каманда Гомельшчыны ў фінале Рэспубліканскага конкурсу прафесійнага майстэрства WorldSkills Belarus, два сярэбраныя прывезлі прадстаўніцы Гомельскага дзяржаўнага прафесійна-тэхнічнага каледжа кулінарыі Кацярына Грыб і Вольга Шулярэнка — у кампетэнцыях “Кулінарнае мастацтва” і “Хлебапячэнне” адпаведна.
Рэсурсны цэнтр, дзе дзяўчаты адточвалі сваё майстэрства, больш падобны на медыцынскую лабараторыю. Усе паверхні і складаная тэхніка ззяюць чысцінёй. Кацярына Грыб асцярожна вымае з печы нарыхтоўку, якая хутка павінна ператварыцца ў складаны прыгожы дэсерт. Да Нацыянальнага чэмпіянату WorldSkills дзяўчына рыхтавалася старанна: запал ўдзельнікаў на такіх спаборніцтвах не меншы, чым на спартыўных.
Зорка Кацярына ў сузор’і кухараў
Дарэчы, у Каці вопыт ужо ёсць. Летась у Бранску на III Адкрытым рэгіянальным чэмпіянаце “Маладыя прафесіяналы” (WorldSkills Russia) па кампетэнцыі “Кухарская справа” яна заняла 2-е месца. Гатаваць ёй вельмі падабаецца. Досвед, гаворыць, набывае і ад педагогаў каледжа, і на майстар-класах калег, і, зразумела ж, на спаборніцтвах:
— Трэба пастаянна ўдасканальвацца. Я восем гадоў займалася прафесійным спортам — плаваннем, таму дапамагае наяўнасць спаборніцкага духу. Вельмі важна прымаць удзел у розных конкурсах: ты глядзіш, як працуюць іншыя, імкнешся сам навучыцца новаму. Нашы педагогі сочаць за актуальнымі тэндэнцыямі, мы працуем з найноўшымі тэхналогіямі на самым сучасным абсталяванні.
Дырэктар установы Уладзіслаў Шапялевіч гаворыць, што старанную і азартную Кацю педагогі даўно заўважылі. На першых курсах яна мыла посуд і прыглядалася да таго, як гатуюць старэйшыя навучэнцы, а цяпер сама выйшла ў лідары. Такая пераемнасць на справе дазваляе перадаваць вопыт і не губляцца, калі прыходзіць час сабрацца і максімальна выкласціся на спаборніцтвах.
— Важна, каб тыя, хто ўжо дасягнуў вынікаў, свой вопыт перадавалі наступным пакаленням, — заўважае Уладзіслаў Вячаслававіч. — Перш чым пэўны навучэнец трапіць на спаборніцтвы накшталт WorldSkills, мы адбіраем некалькі кандыдатаў. У кожнай групе па кожнай спецыяльнасці праходзяць конкурсы прафесійнага майстэрства. Так вызначаем лепшых. Як толькі заканчваецца адзін чэмпіянат, мы ўжо ведаем, каго рыхтаваць на наступны. У нас ёсць ужо два чалавекі, якія Каці дапамагаюць. Іх мы плануем праз два гады адправіць на спаборніцтвы. Конкурсы дазваляюць вызначаць зорак.
Кацярына Грыб. 
Вольга Шулярэнка. 
Абсталяванне для трэніровак
У кулінарнай творчай лабараторыі рэсурснага цэнтра Гомельскага дзяржаўнага прафесійна-тэхнічнага каледжа кулінарыі абсталяваны два працоўныя месцы. Умовы максімальна набліжаны да тых, што на спаборніцтвах кулінараў, расказвае дырэктар установы:
— Рамонт у кулінарнай творчай лабараторыі мы зрабілі сваімі сіламі. З выдзеленых у 2018 годзе для гэтых мэт Br32 000 толькі 8 скарысталі на рамонт. На астатнія купілі сучаснае абсталяванне. Тут на нашай базе ўжо прайшоў рэгіянальны чэмпіянат. Заўважце: калі няма спецыялізаванага сучаснага абсталявання, то не можа быць размовы пра ўдзел у спаборніцтвах высокага ўзроўню. Таму ў нас на такім дарагім абсталяванні вучацца працаваць дзеці. Яны менавіта тут робяць свае лабараторныя работы.
Наша краіна актыўна ўключылася ў рух WorldSkills у 2014 годзе. Тады прайшоў першы нацыянальны чэмпіянат. Гомельскія кулінары ўдзельнічалі ва ўсіх чатырох. І кожны раз прывозілі медалі. Раней было два “серабра” — у “Кандытарскім мастацтве” і “Хлебапячэнні”, “бронза”, а таксама чацвёртае і пятае месцы ў “Кулінарным мастацтве”. Цяпер вось — два сярэбраныя медалі.
Разнастайнасць натхняе
Побач, у лабараторыі хлебапячэння, майстэрства пекара-кандытара асвойвае Вольга Шулярэнка. Дзяўчына прыехала з вёскі Каменка Мазырскага раёна. Ёй пад кіраўніцтвам майстра вытворчага навучання Алены Здановіч даверана рабіць з цеста мудрагелістыя косы:
— Мне падабаецца выбраная прафесія. Увогуле, мне тут усё падабаецца. Пакуль не ведаю, як складзецца лёс, але не выключаю, што вярнуся на Мазыршчыну і там ствару сваю хлебапякарню. Дарэчы, у нас тут жыццё вельмі насычанае не толькі на занятках. У інтэрнаце жыць весела.
Адрамантаваны будынак інтэрната таксама прадмет гонару кіраўніка навучальнай установы. Ён добра разумее, што навучэнцы — маладыя людзі, якім трэба забяспечыць не толькі цікавае навучанне, але і насычаны адпачынак. Гаворыць: прайшоў час, калі прапанавалі гурткі па вышыванні крыжыкам. Юнакам і дзяўчатам сёння патрэбны сучасныя забаўкі. Накшталт камп’ютарных спаборніцтваў, рухавых танцаў, фітнесу, валейбола, баскетбола, атлетычнай гімнастыкі, настольнага тэніса ці фотавідэастудыі. Для апошняй было набыта абсталяванне, і аматары з ліку навучэнцаў пастаянна робяць справаздачы ў групах у сацыяльных сетках.
Манная каша ці сушы?
Гомельскі дзяржаўны прафесійна-тэхнічны каледж кулінарыі — адзіная ў вобласці вузкапрофільная ўстанова адукацыі. Толькі тут сабраны ўсе спецыяльнасці, звязаныя з грамадскім харчаваннем: “Кухар”, “Кандытар, пекар”, “Кухар, афіцыянт” і “Кухар, кухар дзіцячага харчавання”. Дарэчы, кіраўніцтва разам з упраўленнем гандлю Гомельскага аблвыканкама адсочвае спецыяльнасці, якія менавіта цяпер запатрабаваны на рынку працы.
— Раней ажыццяўлялася падрыхтоўка буфетчыкаў і барменаў, — адзначае Уладзіслаў Шапялевіч, — на сёння гэтыя спецыяльнасці скасаваны, паколькі не запатрабаваны. А вось на кухараў і афіцыянтаў даволі многа запытаў. Сёння мы патрэбны наймальнікам. Да нас прыходзяць шэфы рэстаранаў, нашы былыя выпускнікі. Гэты кантакт таксама дапамагае ў рабоце: дзеці бачаць паспяховых людзей. Але ж разумеюць, што грэчку таксама трэба навучыцца дасканала варыць, перш чым табе дазволяць гатаваць рызота ці падаваць фламбэ.
Дарэчы, сёння многія ўстановы грамадскага харчавання хочуць мець вузкіх спецыялістаў, напрыклад, тых, хто віртуозна гатуе выключна папулярныя піцу і сушы. Між тым намеснік дырэктара па вучэбна-вытворчай рабоце Таццяна Бубнова ўпэўнена, што кухар павінен быць універсальным:
— Напачатку трэба навучыцца прафесійна працаваць: напрыклад, зварыць смачна манную кашу дзецям у вялікім аб’ёме. Мы даём навучэнцам асновы кухарскай прафесіі. А далей — як душа ляжыць. Між тым з любога прафесійнага кухара можна зрабіць майстра па гатаванні сушы ці піцы. Калі чалавеку будзе цікава, ён потым навучыцца, напрыклад, віртуозна падкідаць цеста і здзіўляць гледачоў. Мы абавязкова ўлічваем у вучэбным працэсе вузкія спецыялізацыі, знаёмім з актуальнымі тэндэнцыямі і дазваляем на заключных этапах практыкі сябе праявіць. І ўсё ж трэба мець на ўвазе: рэстараны — гэта самая маленькая доля грамадскага харчавання. А большасць нашых выпускнікоў трапляе працаваць у сталовыя прадпрыемстваў, дзіцячых садкоў ці школ.
Афіцыянтаў гартуюць аднакурснікі
У 1960 годзе каледж меў назву ПТВ № 17. Сёння ён разлічаны на агульную загрузку 1000 навучэнцаў. Цяпер тут два ўзроўні навучання. На першым — прафесійна-тэхнічнай адукацыі — рыхтуюць на працоўную кваліфікацыю. Пасля заканчэння ўзроўню сярэдняй спецыяльнай адукацыі спецыялісты маюць кваліфікацыю “тэхнік-тэхнолаг”. На другі ўзровень навучання паступаюць не толькі выпускнікі гэтай установы, але і іншых, дзе рыхтуюць па спецыяльнасці “Кухар”. На Гомельшчыне іх 15.
Зараз на дзённым адзяленні ў Гомельскім дзяржаўным прафесійна-тэхнічным каледжы кулінарыі вучацца больш за 500 чалавек. З іх на другім узроўні адукацыі — 150 — будучыя тэхнікі-тэхнолагі. Ёсць яшчэ і завочнае аддзяленне, дзе вучацца да 250 чалавек. Да таго ж вядзецца падрыхтоўка спецыялістаў па заяўках упраўлення па працы і занятасці насельніцтва Гомельскага аблвыканкама. Таксама тут працуюць курсы павышэння кваліфікацыі з выдачай пасведчання вызначанага ўзору. Нядаўна пачалася прафесійная падрыхтоўка школьнікаў.
— Ідэя добрая, — адзначае дырэктар каледжа, — але шмат пакуль пытанняў: нарматыўная база не адшліфавана. Пры гэтым за тры гады 160 школьнікаў у нас адвучыліся. Хутка будуць выпускацца тры групы адзінаццацікласнікаў. У гэтым кірунку мы пакуль рыхтуем толькі афіцыянтаў.
Дарэчы, група афіцыянтаў, што вучыцца ў каледжы на вочным аддзяленні, адпрацоўвае навыкі ў сваёй сталовай. Юнакі і дзяўчаты ядуць за сталамі, а падаюць ім і прыбіраюць посуд аднакурснікі. Такі вопыт запазычаны ў Італіі. Там даўно навучэнцы прафесійных школ абслугоўваюць сваіх сяброў у абедзенны перапынак. У Гомелі зрабілі аналагічна.
Пераканацца ў гэтым я змагла на свае вочы. Калі зайшлі ў сталовую, дзе харчаваліся дзеці, каля сталоў з сурвэткамі на руках стаялі юнакі і дзяўчаты. Усё як у рэальным рэстаране: афіцыянты загадзя расстаўляюць мэблю, начышчаюць посуд, адпрацоўваюць сервіроўку. Важныя ўсе дробязі: з якога боку падысці, як трымаць паднос, — адзначае Уладзіслаў Вячаслававіч і ўсміхаецца:
— Не адна талерка перакульваецца на адзенне, пакуль ідзе навучанне. Я таксама быў “пацярпелым”. Але нічога страшнага. Важна, каб дзеці зразумелі: трэба быць аднолькава ўважлівымі да ўсіх, каго ім даводзіцца абслугоўваць. Гэта агульнае патрабаванне.
Падтрымаць цікавасць да навучання
За тым, як навучэнцы выконваюць тэхналагічныя працэсы на кухні, пільна назірае шэф-кухар Аксана Чэркас. Яна сама тут некалі вучылася і добра заўважае памылкі юных:
— Калі што не так, хутка выпраўляю. Сачу за раздачай, кантралюю вагу страў. Увогуле цікава бачыць, як дзеці ўдасканальваюцца па меры навучання.
Палова педагагічнага калектыву каледжа — выпускнікі розных гадоў гэтай жа навучальнай установы. Выкладчыкі і майстры вытворчага навучання тут вучыліся, тут і спатрэбіліся. Кіраўніцтва лічыць гэта плюсам. І арыентуе на тое, каб зараз працэс навучання — і тэорыя, І практыка — быў займальным.
— Дзецям пакалення next павінна быць цікава на ўроку, — тлумачыць сваё бачанне Уладзіслаў Вячаслававіч. — Таму нашы педагогі валодаюць яшчэ і артыстычным майстэрствам. У мяне выдатная прафесійная каманда. Сваю справу ведаюць. Мне застаецца слухаць, выбіраць іх прапановы і давяраць, але рашэнне прымаць даводзіцца самому. Сярод майстроў прафесійнага навучання мужчын у нас няма, а вось хлопчыкаў стала вучыцца значна больш. Калі пяць гадоў назад 15% ад усяго кантынгенту было, цяпер — за 30%. Дарэчы, у каледж мы бяром толькі пасля заканчэння 11 класаў, бо кухар да выпуску павінен быць паўналетнім. Для нас важна, каб вучыцца прыходзілі ў першую чаргу не тыя, каму падабаецца серыял “Кухня”, а тыя, хто мэтанакіравана ідзе ў складаную прафесію і хоча дасягнуць у ёй выдатных вынікаў.
Ірына АСТАШКЕВІЧ.
Фота аўтара.
