Кожны вучань настаўніцы выяўленчага мастацтва Малабераставіцкай сярэдняй школы Бераставіцкага раёна Гродзенскай вобласці Наталлі Вячаславаўны МЯДЗЕЛКА мае магчымасць праявіць сваю індывідуальнасць, працаваць з усімі і быць пры гэтым самім сабой. Педагог не ставіць задачы навучыць кожнае дзіця маляваць акадэмічна правільна, а прапаноўвае шырокі дыяпазон матэрыялаў і сродкаў для адлюстравання цікавых ідэй і задум.
Настаўніца арганізавала два аб’яднанні па інтарэсах: для малодшых вучняў — “Вясёлы пэндзлік” і для старэйшых — “Палітра”, дзе працягвае развіццё творчых здольнасцей юных мастакоў. Сама піша цудоўныя карціны. На вачах гурткоўцаў і пры іх асабістым удзеле ўзнікае на паперы світанак. З пярэдняга плана пабегла па траве сцежка, злева — кусты, акружаныя рознакаляровымі палявымі краскамі. За імі — сілуэты камышоў. Справа — невысокія тонкія дрэўцы. Над кустамі і камышамі скрозь карункавую лістоту дрэў паблісквае вада, у якой адлюстраваліся ружавеючае неба і зеленавата-блакітныя сілуэты дрэў на супрацьлеглым беразе возера.
Больш як месяц на занятках гуртка працягваецца гэтае чараўніцтва, каб на асабістым прыкладзе сфарміраваць у вучняў цікавасць да жывапісу. Вопыт накопленых эмацыянальна-пачуццёвых уражанняў знаходзіць адлюстраванне ў мастацка-творчай дзейнасці вучняў Наталлі Вячаславаўны, спрыяе развіццю творчага патэнцыялу і здольнасцей.
Асаблівую ўвагу настаўніца ўдзяляе знаёмству з творчасцю народных майстроў, мясцовымі мастацкімі славутасцямі. Вывучаючы са школьнікамі помнікі архітэктуры і выяўленчага мастацтва, мастацкія промыслы і рамёствы свайго рэгіёна, педагог не толькі спрыяе ўцягванню вучняў у творчасць на аснове мясцовых традыцый, але і выхоўвае любоў да роднага краю, павагу да людзей, якія жывуць побач, фарміруе жаданне берагчы мастацкую спадчыну сваёй роднай вёскі.
Метады і формы, якія выкарыстоўвае педагог, разнастайныя: аналіз ілюстрацый і рэпрадукцый карцін, прагляд прэзентацый, выкананне трэніровачных практыкаванняў, мастацка-творчых практычных работ; правядзенне нестандартных урокаў: урок-падарожжа, урок — майстар-клас, урок-экскурсія, урок-казка і інш. На занятках па выяўленчым мастацтве вучні малююць і лепяць з натуры, па памяці, па ўяўленні, канструююць, выконваюць работы ў розных мастацкіх тэхніках. Наталля Вячаславаўна праводзіць міні-выставы, конкурсы на лепшую мастацкую кампазіцыю.
Падчас заняткаў настаўніца актыўна развівае такія сферы індывідуальнасці вучня, як вобразнае мысленне, фантазія, уяўленне, эмацыянальная сфера, разумовая дзейнасць, інтуіцыя. Фарміруе прасторавыя і колеравыя ўяўленні, пачуццё меры, рытму, сіметрыі і асіметрыі, прапорцый, кампазіцыйнай раўнавагі, камбінаторныя і сенсорныя здольнасці.
Каб зрабіць урокі выяўленчага мастацтва нясумнымі, цікавымі для вучняў, каб яшчэ больш развіць іх пазнавальную цікавасць, Н.В.Мядзелка прымяняе інфармацыйна-камунікацыйныя тэхналогіі. Зыходзячы з таго, што кожны ўрок праграмы выяўленчага мастацтва будуецца на зрокавым радзе, выкарыстанне праектара і мультыборда дазваляе педагогу адкрыць для дзяцей замкнёную прастору кабінета і пагрузіцца ў свет мастацтва.
Значнае месца настаўніца адводзіць відэаэкскурсіям у прыроду, разгляду і аналізу фотаздымкаў пейзажаў, архітэктурных збудаванняў, машын, адзення, мэблі — усяго, што можа садзейнічаць развіццю эстэтычнай чуласці, назапашванню зрокавых уражанняў, развіццю здольнасці заўважаць прыгожае і асаблівае ў звыклым асяроддзі.
Выкарыстанне камп’ютараў на ўроках дае магчымасць кожнаму вучню пабываць не толькі ў ролі мастака, але і ў ролі дызайнера, архітэктара, не патрабуючы наяўнасці матэрыялаў, якія вучням не заўсёды даступныя. Такі від работы не патрабуе ад дзяцей спецыяльных правільных навыкаў, але дазваляе асэнсаваць сябе як аўтара, спрыяе самавыяўленню асобы дзіцяці.
Прымяненне настаўніцай разнастайнага ілюстрацыйнага матэрыялу, мультымедыйных і інтэрактыўных тэхналогій, індывідуальнага падыходу ўзнімае працэс навучання выяўленчаму мастацтву на якасна новы ўзровень. Нельга не адзначыць і псіхалагічны фактар: сучаснаму школьніку значна цікавей успрымаць інфармацыю менавіта ў такой форме, чым з дапамогай састарэлых схем, табліц і рэпрадукцый.
У пачатку кожнага раздзела настаўніца праводзіць уводны ўрок, задача якога — уцягнуць дзяцей у атмасферу раздзела, даць магчымасць прачуць, паразважаць на зададзеную тэму. На ўводных уроках, дзе заяўляецца і матывуецца тэма блока, фарміруецца эмацыянальны настрой з дапамогай паказу слайдаў, відэа і мультымедыя, выставы фатаграфій, музыкі і вершаў. Далей ідзе абмеркаванне магчымых варыянтаў раскрыцця тэмы, выконваюцца эскізы, накіды.
Наступны цыкл урокаў — гэта рэалізацыя тэмы кожнага ўрока з раздзела, які вывучаецца, што забяспечвае паслядоўнасць, павольнасць уцягвання вучняў ва ўсведамленне тэмы, у раскрыццё праз перажыванне яе асноўных граней.
Завяршальны этап — падвядзенне вынікаў. Часцей за ўсё праходзіць у форме выставы работ вучняў.
Бывае, на ўроках узнікаюць праблемы з-за таго, што ў дзяцей штосьці не атрымліваецца. Не сакрэт, што кожны вучань сутыкаецца ў школе з няўдачай, а адчуваць сябе непаспяховым вельмі цяжка. Дакладней так: існуе вялікі разрыў паміж тымі, у каго атрымліваецца маляваць, і тымі, у каго нічога не выходзіць. Для такіх вучняў Наталля Вячаславаўна разбірае малюнак на простыя геаметрычныя фігуры. Пасля гэтага ўзнікае звычайна такая рэакцыя вучняў: “І я так змагу!” Яна заўсёды гаворыць школьнікам, што маляваць могуць усе, было б толькі жаданне. Яны, задаволеныя тым, што ў іх усё атрымалася, хочуць яшчэ маляваць. Паступова настаўніца пераходзіць да больш складаных дэталей, але вучні гэтага не заўважаюць. Страх прападае. Ствараецца сітуацыя поспеху.
Выхаванцы Н.В.Мядзелка прымаюць удзел у разнастайных творчых конкурсах малюнкаў, плакатаў і творчых работ. На працягу апошніх гадоў вучні атрымалі дыпломы пераможцаў на раённых і абласных этапах конкурсаў “Ратавальнікі вачамі дзяцей”, “Бяспечны пераход”, “Калядная зорка”, “Лёд. Кветкі. Фантазія”, “Сонца, маці і кветкі” і інш.
— Мне вельмі пашанцавала, што я працую настаўніцай выяўленчага мастацтва. На ўроку выяўленчага мастацтва сутыкаюцца час і вечнасць, дабро і зло, любоў і нянавісць. Цвёрда веру, што зносіны з мастацтвам ў школе неабходны для духоўнага ўзбагачэння дзяцей, — прызнаецца Наталля Вячаславаўна.
Алена КАЛАМЕЕЦ,
намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце Малабераставіцкай сярэдняй школы Бераставіцкага раёна Гродзенскай вобласці.