Кожны з нас у нечым акцёр. Але існасць прафесійнага акцёра ў тым, што за сваё зямное жыццё ён пражывае мноства іншых жыццяў, ледзь не кожны дзень пераўвасабляючыся ў новага персанажа. Ролі мяняюцца, а асоба застаецца. Застаецца такой, якой яе сфарміравала сям’я, школа, прафесія. Сённяшні госць праекта “Мая школа” — лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі і прэміі Ігната Буйніцкага, народны артыст Беларусі Сяргей ЖУРАВЕЛЬ.
— З чаго пачалося ваша ўваходжанне ў соцыум?
— Я і мой брат-блізнец не хадзілі ў дзіцячы садок, нас даглядала нянька. Канечне, яна была не адна — нянькі перыядычна мяняліся. Як правіла, гэта былі вельмі мілыя і дастаткова маладыя жанчыны, якія прыязджалі ў Мінск з вёсак, жадаючы тут уладкавацца. Але імёны дзвюх з іх мне запомніліся. Адна з іх — Люба, якую мы па-дзіцячы клікалі Умба. Тады ёй было, відаць, крыху больш як 20 гадоў, а другая была Ліда. Нянек не стала, калі мы падраслі.
Спачатку мы жылі на вуліцы Кузьмы Чорнага, а потым дзед (ён быў палкоўнікам) атрымаў кватэру насупраць Парка Чалюскінцаў, і мы пераехалі туды.
Побач, на вуліцы Калініна, была 49-я школа. Некалькі хвілін пешшу, а калі праз плот, то і яшчэ хутчэй.
— …Бег у школу з перашкодамі?
— Канечне. Паспаць жа хацелася… І я праз платы скакаў, каб хутчэй дабрацца да школы. Увогуле я не люблю спазняцца…
І вось у гэтай 49-й мінскай школе я і правучыўся ўсе 10 гадоў. Яна і па архітэктуры, і па сутнасці, і па атмасферы, што ў ёй панавала, была сапраўднай савецкай школай (гэта ж быў 1962 год!). Добра памятаю вялізныя калідоры, якія надавалі пачуццё прасторы. Усе прыходзілі ў школу са зменным абуткам, а кожны дзень пачынаўся з зарадкі (хаця якая там была зарадка: усе яшчэ сонныя, ледзь рухаліся).
Кіраваў тады школай Аляксандр Цімафеевіч Курылін. Пры сваёй не сказаць што вельмі выразнай знешнасці (ён быў невысокага росту — на паўгалавы ніжэйшы за мяне) дырэктар быў уладальнікам шыкоўнага голасу. Усе яго вельмі баяліся, і калі ён заходзіў у клас і нешта пачынаў гаварыць сваім гучным басам, усе ўціскаліся ў парты.
Першай маёй настаўніцай была Валянціна Фадзееўна Бяспалава. Самае дзівоснае было тое, што Валянціна Фадзееўна была нашай суседкай: мы жылі ў кватэры № 2 у доме № 24 па вуліцы Кузьмы Чорнага, а яна — у кватэры № 1, насупраць. Гэта атрымалася абсалютна выпадкова. Калі маці панесла дакументы ў школу, даведалася, што суседка набірае першы клас. Валянціна Фадзееўна была вельмі добрай жанчынай, яна магла і стукнуць, і ўшчыкнуць, і крыкнуць, але гэта было някрыўдна, неяк па-хатняму, як бы гэта зрабіла маці ці бабуля (а настаўніцы было тады ўжо каля пяцідзесяці). І клас у нас быў такі самы, з вельмі цёплымі адносінамі.
— Ці сустракаецеся са сваімі аднакласнікамі?
— Пасля школы мае аднакласнікі неаднаразова сустракаліся, але ў мяне ўвесь час атрымлівалася так, што я быў заняты: то спектакль, то гастролі. Памятаю, на вечар су-стрэчы з выпускнікамі прыйшоў у школу толькі аднойчы. А вось майму брату шанцавала ў гэтым больш: ён прысутнічаў амаль на ўсіх такіх сустрэчах.
— З якімі прадметамі вадзілі дружбу?
— Вучыўся я па-рознаму. Гуманітарныя прадметы (мовы і літаратуры) у мяне ішлі проста выдатна, а вось што тычыцца фізікі ці хіміі… Мне проста гэта не падабалася, бо было не маё.
— Было проста нецікава ці настаўнікі нецікава выкладалі прадмет?
— Не хачу крыўдзіць кагосьці з маіх былых педагогаў, але на некалькіх прадметах было сапраўды нецікава, таму і вучыць іх не было ніякай ахвоты.
Увогуле, настаўнікі робяць вельмі важную справу ў адносінах да прадмета, які яны выкладаюць. Калі ты паважаеш педагога, то, відаць, ты будзеш інакш і рыхтавацца да гэтага прадмета.
Наш класны кіраўнік — Яўгенія Аляксандраўна Богуш — выкладала алгебру і геаметрыю. Увогуле, геаметрыя мне падабалася, дарэчы, як і чарчэнне (чарчэнне вёў вельмі строгі настаўнік, і ў мяне, здаецца, адзінага была пяцёрка, а выдатную адзнаку ў яго было заслужыць вельмі цяжка), — для мяне рашэнне прасторавых задач было любімай справай. Нядаўна адзін прафесар прапанаваў мне: “Ну вось ты, народны артыст, рашы мне такую задачу!”. Ну і я, канечне, прапанаваў яму рашэнне. Ён крыху здзівіўся і прапанаваў другую, потым яшчэ і яшчэ… Я не рашыў толькі адну яго задачу, ды і то таму, што мне гэта надакучыла.
А яшчэ я быў рэдактарам школьнай насценгазеты — сам узяў на сябе гэты абавязак і фактычна маляваў яе адзін. Тэксты, канечне, пісалі тыя, хто збіраўся паступаць на журфак.
— Якую ролю для вас адыграла сямейнае выхаванне?
— Самым строгім і паважаным мной настаўнікам быў мой дзед — палкоўнік. У адстаўцы ён спачатку жыў у Архангельску.
Маці ў мяне з поўначы, з прыгожым рускім прозвішчам Бальшакова (у замужжы яна не мяняла прозвішча, сказаўшы бацьку: “Жураўліхай я не буду!”, хаця ва ўсім астатнім была вельмі падатлівым чалавекам). Мае сябры неаднаразова ў мяне пыталіся, чаму я не ўзяў прозвішча маці: для акцёра гэта гучала б вельмі прыгожа: Сяргей Бальшакоў! “Паглядзіце на мяне, — адказваў я сябрам, — я ж не адпавядаю гэтаму прозвішчу. Які ж я Бальшакоў?”. Тым больш Журавель — гэта беларускае прозвішча. “Ты ж у Беларусі жывеш, — казала мне маці, — будзь Жураўлём”. Я ніводнага разу не пашкадаваў, што застаўся на прозвішчы бацькі, тым больш што і запамінаецца яно лепш.
Дзед для мяне быў узорам ва ўсім: я нават хацеў стаць ваенным. Але потым, калі стаў старэйшым, вырашыў, што ваенная дысцыпліна не маё. Адчуванне свабоды, таго, што над табой няма загадаў, мяне цешыла яшчэ тады. У дзеда было некалькі захапленняў. Адно з іх — кнігі. Па тым часе ў яго была шыкоўная бібліятэка (якая, дзякуй богу, засталася нам) — каля дзвюх тысяч тамоў. Гэта былі шыкоўныя выданні, якія траплялі да дзеда ад нейкай архангельскай сваячкі, што была дырэктарам магазіна падпісных выданняў. У нас быў поўны збор серыі “Сусветная літаратура”.
— Відаць, гэтае захапленне дзеда паўплывала на прафесійны выбар вашага брата?
— Канечне. У свой час мой брат Уладзімір скончыў філалагічны факультэт. З самага пачатку ён быў арыентаваны на гэта (з матэматыкай у яго было яшчэ горш, чым у мяне).
— А што з дзедавых захапленняў паўплывала на вас?
— Кіно і тэатр. Па тым часе мы, дзеці, збіралі фотаздымкі артыстаў. І мой дзед, дарослы чалавек, якому было тады ўжо за 60 год, таксама гэтым займаўся. У яго быў альбом фотаздымкаў, і мы нават мяняліся з дзедам.
Аднойчы мы рабілі насценгазету (гэта быў, здаецца, трэці ці чацвёрты клас), і адна дзяўчынка, якая мне вельмі падабалася, раптам сказала: “Ну ты, канечне, будзеш артыстам…”. Пра акцёрскую кар’еру я тады нават не марыў, але з упэўненасцю адказаў ёй: “Канечне, не… Навошта мне быць артыстам…”. Але з таго часу гэта запала ў маю галаву і ўвесь час “капала”. Я і сёння не магу ўцяміць, чаму яна ў мяне пра гэта запыталася.
— Я так разумею, што спачатку тэатр не быў вашай першачарговай мэтай. Чым вы захапляліся?
— Дайшоўшы да дзясятага класа, я ўжо меў вопыт заняткаў усім: хадзіў на фігурнае катанне, займаўся ў музычнай школе па класе фартэпіяна і скрыпкі, хадзіў у авіямадэльны гурток, мяне адабралі ў спартыўную секцыю па скачках у ваду. І зараз нават крыху дзіўна, як я гэта ўсё паспяваў. Вельмі добра памятаю, як ішоў у музычную школу, а ў скрыпічным футляры ў мяне ляжалі плаўкі. Скачкі ў ваду — увогуле асобная размова. Гэта ж былі не толькі заняткі ў басейне, але і харэаграфія, акрабатыка, гімнастыка. Усе дні ў мяне былі пад завязку занятыя. Мой дзіцячы арганізм не вытрымаў такога здзеку, і я захварэў на запаленне лёгкіх. На гэтым мае скачкі ў ваду спыніліся.
Але потым я трапіў у тэатральную студыю і адмовіўся ад усяго астатняга. Хлопцы і дзяўчаты, што там займаліся, і выкладчыкі, былі цудоўныя. Гэта былі не толькі школьнікі, але і тыя, хто калісьці займаўся ў гэтай студыі і зараз наведваў яе, каб чаму-небудзь навучыць іншых. Нехта вучыў акцёрскаму майстэрству, нехта чытаў лекцыі па літаратуры, нехта знаёміў з азамі рэжысуры. Усё гэта было бясплатна, ніхто нікога не прымушаў займацца… І так я прахадзіў у студыю да самага заканчэння школы.
— Якія ролі вы ігралі ў студыйных пастаноўках?
— У рэпертуары было некалькі спектакляў. Сярод іх была казка “Рэпка”, я іграў Крата. Кампазітар Алег Залётнеў, які таксама быў выпускніком гэтай тэатральнай студыі, напісаў музыку да спектакля. Фактычна гэта быў мюзікл: я выконваў арыю Крата, была яшчэ арыя Жабы, Рэпкі… Ігралі мы на сцэне Палаца прафсаюзаў — адной з галоўных сцэн тагачаснага Мінска.
Бацькі асабліва не раздзялялі майго захаплення тэатрам. І калі я скончыў школу, мне прапанавалі “сур’ёзна падумаць”, куды паступаць. Ну я падумаў і стаў рыхтавацца ў інстытут замежных моў. Але ідэя стаць студэнтам тэатральнага інстытута мяне не пакідала.
У той час уступныя іспыты ў тэатральны былі на месяц раней, чым ва ўсе іншыя ВНУ, бо ў іх быў вельмі вялікі конкурс: прыкладна 35—40 чалавек на месца. Прадметы, якія трэба было здаваць, былі аднолькавыя. Па рускай і замежнай мовах я займаўся дадаткова, а гісторыю вучыў самастойна. Англійскую мову я ведаў выдатна, яна мне лёгка давалася. У мяне была паненка, якая ўжо вучылася ў інстытуце замежных моў, і мы з ёй размаўлялі толькі па-англійску — гэта было вельмі здорава.
Надышоў час экзаменаў. Я прыйшоў на першаснае праслухоўванне і атрымаў рэкамендацыю падаваць дакументы. Нічога не кажучы бацькам, прайшоў усе творчыя туры, здаў экзамены і праз некаторы час убачыў сябе ў спісах тых, хто паступіў. Прыйшоў дадому і паведаміў: “Мама, я паступіў у тэатральны інстытут!” — “У сэнсе?” — запыталася маці. “Сапраўды паступіў”, — адказаў я.
Потым, калі прайшло шмат часу, яна расказала мне адзін цікавы факт. Як аказалася, мая маці вучылася ў аспірантуры разам з кіраўніком майго курса Аляксандрам Іванавічам Бутаковым. І ў яе нават была думка пайсці да Бутакова і пераканаць яго не браць мяне ў інстытут, але яна, на шчасце, так і не рашылася гэта зрабіць.
— Ці было нешта адметнае ў інстытуце?
— У мяне вельмі добра пайшло, да таго ж вучоба ў інстытуце мне падабалася: я сыходзіў з дому ў 8 гадзін раніцы і вяртаўся апоўначы: жыццё кіпела. Мне нават давялося некалькі гадоў запар быць Ленінскім стыпендыятам (вучыўся на “выдатна”). Тады гэта было аж 100 рублёў пры звычайнай стыпендыі 40 рублёў.
Наш курс быў вельмі дружны і дарослы. Учарашніх школьнікаў было некалькі чалавек, усе астатнія ўжо з жыццёвым вопытам. У прыватнасці, маім аднакурснікам быў Аляксей Дудараў, які на той час адслужыў у арміі, паспеў папрацаваць. І мы, зусім юныя, імкнуліся стаць больш дарослымі — на курсе не было школьнай гарэзлівасці.
Першапачаткова нас набіралі для Віцебскага тэатра. На трэцім курсе мяне выклікалі ў дэканат: са мной хацеў пагаварыць галоўны рэжысёр Тэатра юнага гледача Рыгор Іванавіч Баравік. І адразу, з ходу прапанаваў мне ролю Сяргея Цюленіна ў новым спектаклі ТЮГа “Маладая гвардыя” (па рамане А.Фадзеева). Яго ставіў (а дакладней пераносіў на мінскую сцэну) Павел Восіпавіч Хомскі, народны артыст РСФСР, тады галоўны рэжысёр Маскоўскага тэатра юнага гледача, а сёння галоўны рэжысёр і мастацкі кіраўнік тэатра Массавета. Зразумела, што ад такой прапановы я адмовіцца не мог.
Скончыў тэатральна-мастацкі інстытут я з адзнакай і меў права выбіраць месца працы, але, нават нягледзячы на тое, што былі вельмі цікавыя прапановы, я застаўся ў Тэатры юнага гледача. Тым больш што патаемна ад Бутакова я іграў яшчэ ў адным спектаклі тэатра.
— А чаму патаемна?
— Аляксандр Іванавіч не дазваляў сваім студэнтам ні працаваць у тэатры, ні здымацца ў кіно. Так я не трапіў у фільм В.Рубінчыка “Апошняе лета дзяцінства” (мне была прапанавана адна з роляў, аднак проста не дазволілі здымацца ў гэтым фільме).
— Кажуць, што самыя патрабавальныя тэатральныя гледачы — гэта дзеці. На вашу думку, ці так гэта?
— Менавіта стаўшы акцёрам ТЮГа, я зразумеў, што такое культпаход у тэатр. Гэта страшна! Калі дзеці дашкольнага і малодшага школьнага ўзросту — гэта цудоўныя гледачы: яны з радасцю вераць у тое, што адбываецца на сцэне, то 4-5-6-класнікі прыходзяць у тэатр “на перапынак”. Для іх гэта буфет, ліманад, пірожныя, дзіцячыя бойкі — вялікі перапынак даўжынёй у паўтары гадзіны. І педагогі нічога не могуць з імі зрабіць (у тэатры нават ёсць педчастка, якая павінна спраўляцца з парушальнікамі спакою). Маўчанне ў зале толькі тады, калі спектакль вельмі-вельмі цікавы — для ўсіх, хто сядзіць у зале. Дарэчы, так было з “Маладой гвардыяй”. А ў Валгаградзе на спектаклі “Міколка-паравоз”, калі праз залу праходзілі “немцы”, дзеці пачыналі біць гэтых “немцаў” кветкамі, што прыносілі, каб падарыць акцёрам…
Вялікім шчасцем для ўсяго калектыву ТЮГа стаў прыход Юрыя Паўлавіча Міроненкі, які паставіў “Бэмбі” па п’есе аўстрыйца Фелікса Зальтана. За выкананне ролі Бэмбі ў гэтым спектаклі я атрымаў прэмію Ленінскага камсамола. На жаль, Юрый Паўлавіч трагічна загінуў, не ажыццявіўшы сваіх грандыёзных планаў: да пастаноўкі рыхтаваўся шэкспіраўскі “Гамлет”, у якім я павінен быў іграць Лаэрта.
— Ці лічыце вы, што прафесія акцёра ў нечым роднасная прафесіі педагога?
— Пра гэта ішло вельмі многа спрэчак: ці павінен тэатр выхоўваць. Тэатр не абавязаны выхоўваць. Ён павінен міжвольна ўздзейнічаць на лепшыя бакі чалавечай душы, і калі гэта робіцца разумна, таленавіта, акуратна, тонка, тады гэта трапіць і ў дзіцячыя душы, і ў душы дарослых гледачоў. А спецыяльна рабіць з акцёра педагога не трэба. Савецкая практыка ў гэтым была няправільнай. Бо тады ж выхоўвалі ўсе: калектывы, заводы, армія — усе былі выхавальнікамі. Выхоўваць павінны бацькі. Вось калі майго ўнука, якому 10 месяцаў, мой сын і нявестка правільна выхаваюць, калі на самым пачатку нешта ў яго ўкладуць, то гэта з цягам часу ўзрасце і дасць плады. І памяняць нешта будзе ўжо вельмі цяжка. Характар фарміруецца ў маладым узросце. Вось чаму і на тэатральныя спецыяльнасці бяруць маладых, каб можна было яшчэ нешта вылепіць. А вось у рэжысуру павінен ісці чалавек ужо з пэўнай жыццёвай пазіцыяй.
— У вас ёсць вопыт выкладчыцкай дзейнасці. Ці многа зараз у творчых ВНУ таленавітых студэнтаў?
— Знайсці таленавітага… не, здольнага студэнта цяжка было заўсёды: як правіла многа “сярэдняга”, як кажуць педагогі, матэрыялу. Калі я выкладаў ва ўніверсітэце культуры і мастацтваў, я ў гэтым упэўніўся яшчэ раз.
— Мяркуючы па тым, што вы прыпынілі выкладанне, выкладчыцкая дзейнасць вам не спадабалася?
— Для таго каб нечаму навучыць, найперш трэба ведаць гэта самому. А з прычыны таго, што ў тэатральным інстытуце ў нас у асноўным усё было замкнута на практычным навучанні, перад тым як увайсці ў аудыторыю ў якасці выкладчыка, мне прыйшлося грунтоўна яшчэ раз праштудзіраваць і тэорыю. Мне было сорамна: вось запытае ў мяне нешта студэнт, а я нічога не змагу адказаць. У тыя часы — у пачатку 80-х — студэнты былі іншыя. Яны ішлі ў інстытут не мімаходзь, як бывае зараз, а мэтанакіравана, прыходзілі з гурткоў, з мастацкай самадзейнасці, яны хацелі самі ствараць тэатр. Але, на жаль, толькі каля 10% маіх былых студэнтаў засталіся ў прафесіі.
— А з вашых аднакурснікаў хто звязаны з тэатрам?
— Я ўжо прыгадаў Аляксея Дударава. Дарэчы, ён калісьці разам са мной прыйшоў у ТЮГ, у якасці дыпломнай работы мы ставілі яго п’есу “Пасля…”. А зараз ён з’яўляецца старшынёй Саюза тэатральных дзеячаў і ўзначальвае Драматычны тэатр беларускай арміі. Значная частка маіх аднакурснікаў паехала ў Віцебск і засталася вернай тэатральнаму мастацтву. На жаль, адзін з найбольш выбітных нашых аднакурснікаў Генадзь Шкуратаў, які першы пачаў здымацца і ў нас, і на іншых кінастудыях, заўчасна памёр.
— Пэўны час вы з’яўляліся мастацкім кіраўніком “Альфа-радыё”. Чым запомніўся вам гэты перыяд жыцця?
— Пачалося ўсе яшчэ раней, калі толькі ўзнікла радыё “Бі-Эй”. Яўген Шарашэўскі, генеральны дырэктар гэтага радыё, з якім мы вучыліся ў тэатральным інстытуце, запрасіў мяне ў якасці мастацкага кіраўніка.
А “Альфа-радыё” запомнілася найперш антрэпрызамі. Менавіта тады мы стварылі “Нікола-тэатр” (“Ботинки на толстой подошве”, “Прикосновение”, “Стрип-тиз”, “Вячэра з прыдуркам”, якая зараз паспяхова ідзе ў Купалаўскім тэатры), Мікалай Пінігін кожнае лета прыязджаў у Мінск і ставіў антрэпрызны спектакль — гэта была, відаць, самая паспяховая мінская антрэпрыза. Гэта былі не спектаклі з трыма табурэткамі і анучай на задніку — афармляў спектаклі адзін з самых паспяховых тэатральных мастакоў Зіновій Марголін. Я зацягнуў у гэты праект і свайго аднакурсніка Віктара Гудзіновіча.
— Вы казалі, што дзед аказаў на вас надзвычай вялікі ўплыў. А на каго вялікі ўплыў аказалі вы?
— На сына. У мяне з сынам былі ўсялякія адносіны, тым больш што, на жаль, з яго маці мы разышліся, калі Яўгену было не так многа гадоў. Тым не менш стасункі не прыпыніліся. У яго дзяцінстве ў мяне не было многа часу на выхаванне, але потым, калі сын паступіў у гімназію, што знаходзілася насупраць майго дома, ён часцяком заходзіў да мяне, а калі вучыўся ў старэйшых класах, безумоўна, мы не раз абмяркоўвалі яго далейшы прафесійны шлях. Гуманітарныя прадметы ў яго ішлі, як і ў мяне, а фізіка і матэматыка не проста дрэнна, а ўвогуле “ў мінус”.
І раптам я даведаўся, што ён падае дакументы ў тэатральны. І тады я запытаўся: “Жэня, а чаму ты паступаеш у тэатральны? Я, канечне, разумею, што ты ўвесь час знаходзішся побач з тэатральнымі зоркамі: Пінігіным, Марголіным, Манаевым… Але ты бачыш тэатр толькі з глянцавага боку. Ты не бачыш тых, у каго тэатральнае жыццё не склалася і што з імі здарылася. Я ў цябе не бачу таленту. Забірай дакументы!”.
Ён, дзякуй богу, пагадзіўся з маім меркаваннем, забраў дакументы і паступіў у адну з прыватных ВНУ на спецыяльнасць “Міжнародны турызм”, набраўшы 30 балаў з 30 магчымых. Але ў хуткім часе ён засумаваў, расчараваўшыся ў гэтай спецыяльнасці. Адзінае, чым я мог яму тады дапамагчы, — уладкаваў у Купалаўскі тэатр машыністам сцэны (гэта рабочыя, які цягаюць і ўстанаўліваюць дэкарацыі, а ў Купалаўскім яны могуць манціравацца па два дні).
Праз паўгода ён прыйшоў да мяне і сказаў: “Тата! Дзякуй табе вялікі, што ты мяне тады адгаварыў!”. Але любоў да тэатра ў яго не знікла. З-за таго, што ён добра працаваў (зусім не таму, што ён мой сын — ні я не працаваў там, ні Пінігін), яму прапанавалі стаць памочнікам рэжысёра. І праз год ён паступіў у Санкт-Пецярбург у тэатральную акадэмію на спецыяльнасць “Тэхнолаг сцэны” і стаў атрымліваць выдатныя адзнакі па супрамаце, па матэматыцы, бо яму гэтыя веды сталі патрэбныя. І зараз ён цудоўна рэалізаваўся ў сваёй прафесіі — так спалучылася любоў да тэатра і яго залатыя рукі: за што не возьмецца — усё зробіць.
— Якія работы вам найбольш дарагія?
— Кожная акцёрская работа нібы дзіця. Кожную любіш і памятаеш. Але, безумоўна, былі знакавыя і лёсавызначальныя. Напрыклад, роля Сяргея Цюленіна ў “Маладой гвардыі”, Бэмбі ў аднайменным спектаклі, пра які мы гаварылі: не было б “Бэмбі” — усё было б інакш.
— Чым зараз жыве Сяргей Журавель — акцёр Купалаўскага тэатра. Ці часта вы зараз адмаўляецеся ад прапаноў?
— Па-першае, усіх грошай не заробіш, а па-другое, я адмаўляюся ад прапаноў, якія мне не прыносяць маральнага задавальнення.
Зараз асноўная работа — гэта тэатр і, дзякуй богу, вельмі многа работы ў кіно. Але ўсё ж я тэатральны артыст. Калі б у тэатры плацілі дастаткова, я з задавальненнем працаваў бы толькі тут. Пры гэтым вельмі прыемна, што ў кіно прапаноўваюць разнапланавыя ролі. У адным з новых фільмаў, які мае рабочую назву “Уланская балада”, я сыграў фельдмаршала Кутузава. Роля невялікая, але сам факт!.. А ў дзіцячым фільме Алены Туравай “Навагоднія прыгоды ў ліпені” я сыграў старую Рапунцэль.
— Калі ўзгадаць вашых настаўнікаў і ўлічыць уласны педагагічны вопыт, якім, на вашу думку, павінен быць педагог, ці ёсць пэўныя якасці, якімі, ён павінен валодаць?
— Самае галоўнае ў асобе кожнага настаўніка можна выказаць адным паняццем — асабісты прыклад. Асабісты прыклад можа памяняць многае: калі я кажу адно, а сам уціхую раблю іншае, мне не павераць. Асабісты прыклад павінен быць абавязковым. Калі вучань ці студэнт бачыць, што і ты жывеш па законах, якія сцвярджаеш, ён пойдзе за табой, зразумеўшы гэта на падсвядомым узроўні.
Неабходна быць добрым — так, неабходна быць патрабавальным — так, неабходна ў некаторых сітуацыях быць нават жорсткім — так, але трэба ведаць, калі і дзе гэта прымяняць. І асабісты прыклад усё пакажа.
Гутарыў Уладзімір ФАЛАЛЕЕЎ.
