У Віцебску адкрылі выставу «Генацыд беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны»

- 13:23Новости

Яркімі справамі, маштабнымі акцыямі сустракаюць Дзень Перамогі на Віцебшчыне. Напярэдадні свята ў Цэнтры бяспекі МНС у Віцебску адкрылі выставу “Генацыд беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны”, дзе прадстаўлены матэрыялы ўстаноў адукацыі. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

Практычна ўсе масавыя мерапры­емствы ў рэгіёне, прысвечаныя знамянальнай даце, адбываюцца пры актыўным удзеле ўстаноў адукацыі, педагогаў, навучэнскай і студэнцкай моладзі. Так, на тэрыторыі Віцебскага раёна прайшла міжнародная Вахта Памяці, на якой поруч з дарослымі пошукавікамі з Беларусі і Расіі пад кіраўніцтвам сваіх настаўнікаў працавалі полацкія, віцебскія кадэты і навучэнцы. Ваенна-патрыятычны клуб “Гвардыя” адкрыўся на базе 103-й Віцебскай асобнай паветрана-дэсантнай брыгады і сярэдняй школы № 45 абласнога цэнтра, якая но­сіць імя легендарнага заснавальніка савецкіх паветрана-дэсантных войскаў генерала арміі Васіля Маргелава. У Кастрычніцкім раё­не Віцебска акцыя “Праспяваем песні Перамогі разам” з’яднала амаль дзве тысячы чалавек: ад кіраўнікоў раёна, горада і вобласці да школьнікаў і выхаванцаў дзіцячых садоў! На галоўнай плошчы горада, ля Вечнага агню ў мемарыяльным комплексе ў гонар савецкіх воінаў, партызан і падпольшчыкаў Віцебшчыны велізарны дружны хор спяваў песні ваенных гадоў, пачынаючы са “Свяшчэннай вайны” да “Майскага вальса” і “Дня Перамогі”. Як адзначыў кіраўнік раённай адміністрацыі Юрый Панфілаў, значны ўклад у стварэнне і ўвасабленне канцэпцыі акцыі сумесна з Цэнтрам культуры “Віцебск”, абласной філармоніяй, музычнымі школамі ўнеслі ўстановы адукацыі і асабіста кіраўнік узорнага эстраднага ансамбля “Ветразь” гімназіі № 3 Уладзімір Карпушонак. У ходзе VIII абласной патрыятычнай акцыі “Прарыў Перамогі”, прысвечанай 79-й гадавіне прарыву варожай блакады партызанамі Полацка-Лепельскай зоны, Ушацкай дзіцячай школе мастацтваў прысвоена імя ўдзельніка тых падзей, ветэрана Вялікай Айчыннай вайны, вядомага дзеяча культуры і мастацтваў Дзям’яна Крупені, а сёння ў мемарыяльным комплексе “Прарыў” стартуе патрыятычны форум “Партызанскімі сцежкамі”.

Асаблівай увагай і клопатам у гэтыя дні акружаны ветэраны і ўдзельнікі Вялікай Айчыннай вайны, малалетнія вязні фашысцкіх канцлагераў. Кожнага з іх персанальна віншуюць са святам. На жаль, часта здароўе не дазваляе галоўным героям прыняць удзел ва ўрачыстасцях — тады да іх дадому прыходзяць прадстаўнікі мясцовай улады і грамадскіх арганізацый, студэнты, навучэнцы, выхаванцы дашкольных устаноў разам з педагогамі. Нярэдка здараецца ўбачыць, як у двары пад вокнамі ветэрана ладзяць святочны міні-канцэрт ці нават парад у яго гонар!

Аднак Дзень Перамогі — радасць са слязамі на вачах. Па­мяць аб мільённых ахвярах фашызму, запавет зрабіць усё магчымае, каб зберагчы мір на роднай зямлі, перадаюцца з пакалення ў пакаленне. У Віцебску ў Цэнтры бяспекі МНС напярэдадні свята пачала работу часовая перасовачная выстава “Генацыд беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны”. Матэрыялы для яе прадаставілі ўстановы адукацыі Чыгуначнага раёна і пракуратура горада сумесна з абласной пракуратурай і Віцебскім раённым гісторыка-краязнаўчым музеем. Пракурор Віцебскай вобласці Ігар Украінец адзначыў, што на 16 стэндах паказаны ўстаноўленыя месцы пахаванняў ахвяр фашызму ў Віцебску і Віцебскім раёне, абнародаваны фотаздымкі, копіі архіўных дакументаў, матэрыялы апытанняў малалетніх вязняў. Гэта далёка не адзіная такая выстава на тэрыторыі рэгіёна. У прыватнасці, органы пракуратуры разам з сацыяльнымі партнёрамі і пры актыўнай падтрымцы мясцовых улад адкрылі падобныя экспазіцыі фактычна ва ўсіх установах адукацыі. Агульная мэта — данесці да маладога пакалення дакладную інфармацыю пра жудасную трагедыю ў гісторыі народа, зверствы фашысцкіх катаў і іх памагатых, каб сфарміраваць у моладзі ўстойлівае імкненне абараняць гістарычную праўду.

Як праінфармаваў пракурор вобласці, у рамках расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны папоўнены спісы знішчаных акупантамі вёсак — сясцёр Хатыні: у Беларусі іх выяўлена 30, у тым ліку 26 на Віцебшчыне. На тэрыторыі вобласці ў мэтах фарміравання доказнай базы і захавання гістарычнай памяці пад відэазапіс апытана звыш 2,5 тысячы жывых відавочцаў, устаноўлена 67 раней невядомых месцаў пахаванняў.

На выставе студэнты ПДУ імя Еўфрасінні Полацкай прэзентавалі распрацаваны імі сумесна з педагогамі і навучэнцамі — удзельнікамі атрадаў “Пошук” і “Следапыт” сярэдняй школы № 1 Полацка праграмны комплекс “Гераічны ДОТ”, а навучэнцы сярэдняй школы № 25 абласнога цэнтра і Віцебскага дзяржаўнага каледжа культуры і мастацтваў паказалі невялікія тэатралізаваныя кампазіцыі на тэму Вялікай Айчыннай вайны.

Плануецца, што далей перасовачную экспазіцыю ўбачаць у Наваполацку і Аршанскім раёне.

Таццяна Шпакоўская, намеснік дырэктара па выхаваўчай рабоце гімназіі № 4 Віцебска:

“Наша ўстанова адукацыі працуе з 1938 года. Навучэнцы сярэдніх школ № 20 (якую потым пераўтварылі ў гімназію) і № 25 былі ўдзельнікамі падпольнай групы, якая дзейнічала ў горадзе са жніўня 1941 па люты 1943 года, калі яе раскрылі акупанты. Большасць патрыётаў схапіла гестапа, пасля жорсткіх допытаў іх пакаралі смерцю на тэрыторыі канцлагера “5-ы полк”. Толькі за 1942 год віцебскія падпольшчыкі здзейснілі звыш 100 дыверсійных актаў. У выніку было пушчана пад адхон 14 варожых эшалонаў, 88 вагонаў з рознымі ваеннымі грузамі, 36 чыгуначных цыстэрн з гаручым, падарваны 2 танкі, 32 аўтамашыны, 2 чыгуначныя мас­ты, 2 трансфарматарныя падстанцыі. Бе­зумоўна, істотны баявы ўклад у справу перамогі над нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў тым ліку піянераў і камсамольцаў. Пра гэта расказвае адна з нашых музейных экспазіцый, прысвечаная гісторыі ўстановы. Пад кіраўніц­твам настаўніцы гісторыі Юліі Рой навучэнцы вя­дуць даследчую работу, пастаянна пашыра­юць музейны фонд і выступаюць у ролі юных экскурсаводаў. У гэтым годзе да іх далучыліся малодшыя гімназісты з аб’яднання па інтарэсах “Музейная справа” на чале з настаўніцай Ірынай Шаўцовай — яна нядаўна прыйшла ў калектыў. Што тычыцца экспазіцыі “Генацыд: без права на забыццё”, яна складаецца з двух інфармацыйных стэндаў, уключаючы звесткі пра канцлагер “5-ы полк”. Аснову мы падрыхтавалі да адкрыцця ў лістападзе 2021 года гарадской патрыятычнай акцыі “Марафон памяці” (дарэчы, праз год яна набыла статус абласной і праз лічаныя дні адбудзецца ўрачыстае падвядзенне вынікаў), а потым дапоўнілі. Нашы навучэнцы і педагогі шчыра захоплены пошукава-даследчай дзейнасцю, разумеюць яе важнасць і неабходнасць. Таму адназначна будзе працяг. Падзеі Вялікай Айчыннай вайны нельга за­быць і нельга дазволіць нікому скажаць гістарычную  праўду”. 

Андрэй Кулябкін, дырэктар Віцебскага раённага гісторыка-краязнаўчага музея:

“Тэматыка выставы “Генацыд беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны” мне вельмі блізкая і як кіраўніку музея, і як педагогу, бо я працую яшчэ і настаўнікам, выкладаю гісторыю суражскім школьнікам. На жаль, тэндэнцыі, што мелі месца ў мінулым, такія як спробы шэрага еўрапейскіх дзяржаў “навучыць” беларускі народ “правільным каштоўнас­цям”, маюць месца і ў нашы дні… Праз прызму гадоў, на свае вочы назіраючы наступствы, да якіх прывяла палітыка фашысцкага тэрору ў Беларусі, і яе парасткі ў асобных дзяржавах свету, мы можам кваліфіка­ваць трагедыю ваенных гадоў як генацыд беларускага народа. Напрыклад, у асобных сельсаветах Віцебскага раёна было знішчана звыш 50 працэнтаў усяго насельніцтва! Генафонд беларусаў за 80 гадоў змог аднавіць толькі сваю даваенную коль­касць. Па­мяць аб тых страшных ваенных па­дзеях доўгі час не разглядалася як інфармацыя аб генацыдзе, і перад намі паўстала задача па яе абагульненні. Праве­дзена велізарная работа. Калі коратка, то яе прамежкавы вынік і адлюстроўвае экспазіцыя. Спыняцца нельга — многа яшчэ засталося белых плям, поле дзейнасці невымернае для ўсіх, а ў першую чаргу для нас і нашых вучняў”.

 Таццяна БОНДАРАВА
Фота БелТА