Адукацыйны медыяцэнтр па грамадзянска-патрыятычным выхаванні адкрыўся ў сярэдняй школе № 1 Полацка
Прэзентацыя цэнтра адбылася ў ходзе ўрачыстасці з удзелам кіраўніцтва Полаччыны. Па выніках арганізаванай творчай групай педагогаў і навучэнцаў экскурсіі па школе старшыня Полацкага райвыканкама Ігар Марковіч даў высокую ацэнку праведзенай рабоце, падкрэсліў інавацыйнасць і вялікае грамадскае значэнне рэалізаванага праекта. Асобна кіраўнік раёна і яго намеснік па сацыяльных пытаннях Пётр Пяткевіч акцэнтавалі ўвагу на гатоўнасці ўстановы адукацыі да новага навучальнага года, наведалі вучэбныя кабінеты, сталовую, харчаблок і спартыўныя залы, пракантралявалі добраўпарадкаванне прышкольнай тэрыторыі. У актавай зале прайшла сустрэча Ігара Марковіча з працоўным калектывам школы, дзе абмяркоўваліся пытанні перспектыўнага развіцця Полацка ад прылеглых двароў і мікрараёнаў да буйных будаўнічых аб’ектаў.
Як расказала начальнік упраўлення па адукацыі Полацкага райвыканкама Ірына Драздова, сярэдняя школа № 1 Полацка мае багатую 100-гадовую гісторыю і адметныя традыцыі, якія перадаюцца з пакалення ў пакаленне. Адным з ключавых у рабоце ўстановы на працягу многіх гадоў застаецца грамадзянска-патрыятычны напрамак. Так, сёлета 75-годдзю Перамогі навучэнцы і педагогі прысвяцілі інтэрактыўную святочную пляцоўку “Подзвігу — не згаснуць. Памяці — жыць” і флэшмоб “Кветкі ветэрану”. У рамках Вахты памяці “Алея Перамогі” ўдзельнікі школьных клубаў “Пошук” і “Следапыт” сумесна з актывістамі БРСМ здзейснілі паходы па месцах баявой славы, а ў рамках раённага праекта “Полаччына памятае” падрыхтавалі серыю відэаролікаў аб ветэранах, працаўніках тылу, партызанах: кожны клас прыняў удзел у тэматычным відэарэпартажы. Стварэнне адукацыйнага медыяцэнтра было прадвызначана назапашаным вопытам і запатрабаванасцю падобнага аб’екта ў раёне і вобласці.
— Гэта вынік велізарнай работы, што праводзілася ва ўстанове адукацыі, — падкрэсліла Ірына Афанасьеўна. — Тут працуюць захопленыя педагогі, якія разам са сваімі вучнямі актыўна займаюцца пошукавай дзейнасцю, краязнаўствам. Папярэдні дырэктар школы Яўгенія Муруткова і яе пераемнік Павел Ястрэмскі, які ўзначаліў калектыў у лютым мінулага года, таксама энтузіясты пошукавай справы. У пэўны момант усе складнікі сабраліся ў адно цэлае — і зараз мы бачым не проста крок наперад, а пераход на якасна новы ўзровень магчымасцей, адкрыццяў, ведаў з выкарыстаннем сучасных тэхналогій.
Прыярытэтная задача новага медыяцэнтра — абагульненне і распаўсюджванне вопыту даследчай работы па гісторыі перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне, педагагічнага вопыту па грамадзянска-патрыятычным выхаванні. Па словах Паўла Ястрэмскага, сфарміравалася змястоўная інфармацыйная база з данымі ваенна-гістарыч-
най накіраванасці (уключаючы аўдыяфайлы, тэкставыя файлы, графіку, відэа, анімацыю), сукупнасць каналаў атрымання і трансляцыі інфармацыі, арыентаваных на розную аўдыторыю. У творчую групу ўвайшлі педагогі, навучэнцы, бацькі, адміністрацыя школы, яе сябры і сацыяльныя партнёры, якія працуюць пры падтрымцы ўпраўлення па адукацыі райвыканкама, раённай выканаўчай улады.
— Стартавы бонус заключаўся ў тым, што мы мелі адпаведны сістэматызаваны матэрыял, — адзначыў дырэктар школы. — З 2009 года гэты напрамак пачаў весці Вячаслаў Дзяменцьеў, потым да яго далучыўся Руслан Воюш, вельмі сур’ёзныя напрацоўкі былі ў Вольгі Цялюк. Але наспела патрэба ў спецыяльным памяшканні, каб гэта ўсё аб’яднаць, развіваць, на сучасным узроўні прэзентаваць. Патрэбна была тэрыторыя для аб’яднанняў па інтарэсах, пляцоўка для планавання і падрыхтоўкі краязнаўчых палявых экспедыцый і паходаў па месцах баявой славы, правядзення вучэбных заняткаў і выхаваўчых мерапрыемстваў, семінараў і канферэнцый. Рэалізацыю гэтай ідэі пачалі ў лютым. Работы выконваліся за кошт бюджэтных сродкаў з прыцягненнем уласных рэсурсаў.
Адукацыйная прастора медыяцэнтра мае высокатэхналагічнае абсталяванне, у тым ліку мультыборд, праектары, насценныя экраны, здымныя вінчэстары, праграмнае забеспячэнне, якое дазваляе функцыянаваць у медыяфармаце і акумуляваць інфармацыю з дапамогай разнастайных файлаў у рэжыме ўнутранага і знешняга кантэнту. Задзейнічаны сучасныя інфармацыйныя платформы, апрабуюцца тэставыя матэрыялы па тэме “Вялікая Айчынная вайна” ў 9—10 класах. З дапамогай вэб-сэрвісу школьнікі асвойваюць праграму Полацказнаўства, што выкладаецца з 5 па 9 клас. З дапамогай сучасных тэхнічных праграм, ментальных карт і схем навучэнцы могуць замацаваць пройдзены матэрыял. На гугл-дысках прадстаўлены вынікі даследаванняў школьных пошукавых атрадаў “Дарогамі спаленых вёсак”. Пры дапамозе інтэрактыўнай карты і QR-кодаў любы карыстальнік смартфона хутка атрымае інфармацыю пра той ці іншы ваенны аб’ект. На базе мультыборда створаны віртуальны музей ваеннай тэхнікі на гульнявой пляцоўцы “Майнкрафт”. Знешні кантэнт дае магчымасць рэалізаваць сумесныя праекты і мерапрыемствы, у тым ліку ў рэжыме прамых трансляцый, відэаканферэнцый, тэлемастоў. Мэбля-трансформер разлічана на калектыўнае размяшчэнне людзей (падчас канферэнцый, семінараў) і правядзенне заняткаў па групах (у рамках аб’яднанняў па інтарэсах і ў першую чаргу клубаў “Пошук” і “Следапыт”). У экспазіцыі прадстаўлены артэфакты перыяду Вялікай Айчыннай вайны, унікальны кніжны фонд і адноўленыя ў натуральную велічыню з дапамогай дыярам аб’екты Полацкага ўмацаванага раёна. Усе дэталі строга прадуманы, разам жа яны генерыруюць ні з чым не параўнальную атмасферу з эфектам паглыблення ў рэаліі ваеннага часу.
— Па нашых назіраннях, найбольшую ўвагу пры першым наведванні выклікае дыярама, — расказала намеснік дырэктара школы па вучэбнай рабоце Таццяна Цітова. — Тыповае пытанне: “Дарагая, відаць?”. Фінансаў сюды ўкладзена адносна нямнога, затое колькі ведаў, пошуку і карпатлівай працы! Павел Генадзьевіч пастаянна заставаўся пасля работы з падрадчыкамі, нашымі педагогамі, калегамі з Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта, нават сваіх сваякоў далучыў да справы. Так разам і зрабілі. Дарэчы, наколькі мне вядома, у рэспубліцы падобнага няма, каб не па кінакадрах, фота ці падчас экскурсіі ў мемарыяльным комплексе, а ў музейным памяшканні можна было б увачавідкі даведацца, як выглядала легендарная доўгатэрміновая агнявая кропка. Хіба што ў Беларускім дзяржаўным музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, але там прадстаўлены толькі артылерыйскі капанір, дакладней, яго частка. У нас ДАК адноўлены па гістырычных чарцяжах у натуральную велічыню і ўманціраваны ў сцяну.
Рэканструкцыя праведзена па параметрах вонкавай часткі кулямётнага ДАК тыпу М пабудовы 30-х гадоў мінулага стагоддзя, калі пачалося асноўнае будаўніцтва Полацкага ўмацраёна на старой савецка-польскай мяжы. Для дадзеных агнявых кропак спецыяльна выбіралася мясцовасць, каб максімальна непрыметна ўпісаць у ландшафт — замаскіраваць пад сельскагаспадарчыя пабудовы або пагорак. ДАК павінен быў заставацца нябачным для ворага і з далёкай дыстанцыі, і з паветра. Узвядзенне адбывалася ў строгай сакрэтнасці, маглі нават часова высяляць жыхароў з блізка размешчаных вёсак, дамоў. Пры неабходнасці да месца пракладвалася вузкакалейка. Практычна ўсе работы выконваліся ўручную: не існавала тады ні звыклых сёння будаўнічых міксераў, ні кранаў. Па завяршэнні будоўлі ДАК пламбіраваўся і прызначаўся адказны за яго. У ваенны час у агнявой кропцы размяшчаўся асобны гарнізон: камандзір з намеснікам, стралкі, падносчыкі патронаў і боепрыпасаў, сувязіст і спецыяліст, які працаваў на фільтрацыйных устаноўках, што адпампоўвалі парахавыя газы. Асноўнае ўзбраенне — вядомы кулямёт сістэмы Максім калібра 7,62 міліметра; сцены — са спецыяльнага фартыфікацыйнага бетону з жалезнай арматурай.
— Прычым цікава тое, што з дарэвалюцыйных часоў, калі тут у пачатку ХХ стагоддзя дыслацыраваўся чыгуначны інжынерны батальён (раён Чырвоных казарм, сёння побач знаходзіцца яслі-сад — базавая школа № 11 Полацка), у перадваенны перыяд захаваўся значны запас рэльсаў для вузкакалеек, — дапоўніў гістарычны экскурс Павел Ястрэмскі. — І гэтыя рэльсы з клеймамі Расійскай імперыі, еўрапейскіх вытворцаў (таго ж завода Крупа, што ў Германіі) шырока выкарыстоўвалі ў будаўніцтве ДАКаў. У выніку ўмацаванні маглі вытрымаць удар 152-міліметровага снарада. Артылерыйскія капаніры, якія стаялі ў Ветрына, вытрымлівалі прамое пападанне снарада памерам больш за 200 міліметраў. Зразумела, калі гарнізон аказваўся ў блакадзе, шансаў выбрацца заставалася надзвычай мала. У 1939 годзе Германія напала на Польшчу, Савецкі Саюз перайшоў у наступленне на тэрыторыі цяперашніх заходніх абласцей Беларусі і Украіны, і полацкія ДАКі апынуліся ў тыле. Усё іх абсталяванне дэманціравалі і накіравалі на абарончую лінію Молатава па новай мяжы. З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны часці і дывізіі, якія знаходзіліся на Полаччыне ў Баравусе-1, былі перакінуты ў Гродзенскую вобласць. Тут засталіся толькі асобныя часткі, што рыхтаваліся да пагрузкі на нашым чыгуначным Мікалаеўскім вакзале. Потым сюды пачалі прыбываць стралковыя дывізіі з Урала. Заставаўся літаральна тыдзень, каб зноў прывесці абарону раёна ў баявую гатоўнасць. Час быў выкарыстаны па максімуме, і планы, ускладзеныя на трэцюю танкавую групу генерала Гота, якая ў складзе групы армій “Цэнтр” рухалася на Смаленск і Маскву, былі сарваны. Полацкая бітва з’яўляецца часткай Смаленскай бітвы. Пакуль у медыяцэнтры мы паказалі ўласны вопыт. Намер стаць нашымі партнёрамі выказалі ПДУ і Нацыянальны Полацкі гістарычна-культурны музей-запаведнік. Дзверы медыяцэнтра адчынены, і мы будзем толькі рады далучэнню ўстаноў адукацыі горада, раёна, вобласці, іншых рэгіёнаў і ўсіх зацікаўленых да нашай дзейнасці.
У найбліжэйшай перспектыве медыяцэнтр стане адкрытай раённай пляцоўкай па грамадзянска-патрыятычным выхаванні, абмене педагагічным вопытам. Плануецца яго актыўны ўдзел у міжнародных кантактах, у тым ліку ў рамках плана па развіцці супрацоўніцтва з рэгіёнамі Расійскай Федэрацыі ў сферы адукацыі на 2020—2021 гады. На дадзены момант падтрымліваюцца сувязі з установамі адукацыі Ленінградскай, Маскоўскай, Пскоўскай абласцей, мемарыяльным комплексам “Бухенвальд” (горад Веймар).
Таццяна БОНДАРАВА.
Фота аўтара.
