Чарговая прэм’ера ў Вялікім тэатры Беларусі, “Казка пра цара Салтана”, не проста класічная опера. Стваральнікі вызначылі жанр як дзіцячая опера для сямейнага прагляду. І дададзім: для прагляду ўсім класам, школьнага культпаходу ў тэатр таксама вельмі падыдзе. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
…Заглянуць за кулісы тэатра — як у чароўным царстве пабываць. Балетмайстар-пастаноўшчык Настасся Голешава з царэўнай Лебедзь адпрацоўвае плаўнасць узмахаў вялікіх белых крылаў. І ўсмешлівы Чмелік яе ўважліва слухае. І Вавёрка — тая, пра якую мы ўжо ведаем: “Белка песенки поет // И орешки всё грызет, // А орешки не простые, // Все скорлупки золотые…” Побач праходжваецца, хоць ты за руку з ім павітайся, чалавек з вялікім гусіным пяром — сам аўтар казкі Аляксандр Пушкін. Адказную ролю паэта даручылі артысту Аляксандру Жукаву. Дарэчы, у дзіцячай оперы заняты салісты оперы, артысты балета, міманса, юныя таленты дзіцячай студыі.
Саму казку, якая легла ў аснову спектакля, пераказваць не бяруся. Класіка! Як усё ўвасоблена ў пастаноўцы? “Ярка, цікава, неверагода казачна” — пагаджаюся з такім азначэннем з прэс-рэліза. Варта ўдакладніць, што на галоўнай сцэне цяпер можна паглядзець адаптаваную версію “Казкі пра цара Салтана” Аляксандра Пушкіна па матывах оперы Мікалая Рымскага-Корсакава. Творчую групу, якая паказвае на сцэне і казку, і надзвычай цікавы працэс яе нараджэння, узначалілі дырыжор Віталь Грышчанка і рэжысёр Наталля Бараноўская.
Тэатр не проста прадставіў свой погляд на “Казку пра цара Салтана” — гэта пачатак значнага праекта пад назвай “Музычныя спектаклі для дзяцей “Казкі Пушкіна”. Яго плануюць развіваць і далей, каб знаёміць юных гледачоў і з іншымі творамі рускіх кампазітараў на пушкінскія сюжэты.
Наталля Бараноўская расказала, што рэжысёрскі ход у пастаноўцы быў такі: паказаць гледачам і слухачам, як нараджаецца казка, з якіх пазлаў складваюцца-нараджаюцца яе вобразы, паглыбіцца ў працэс творчасці.
“З такіх дробязей і складваецца жывая тканка спектакля, — прыадкрыла творчы метад рэжысёр. — Для мяне, увогуле, тэатр — гэта калі ўсё нараджаецца з нічога. Гэта ж, дарэчы, і асноўны прынцып дзіцячай фантазіі. Вось знайшоў малы палку — і яна можа тут жа, дзякуючы яго ўяўленню, пераўтварыцца і ў меч альбо шпагу, і ў коніка, і нават у чароўную палачку… А звычайныя калготкі, прыгожа апранутыя на галаву, — гэта ўжо косы для дзяўчынкі з іншай планеты. І ў гэтай пастаноўцы мы імкнуліся паказаць, увасобіць на сцэне дзівосны працэс творчасці, які нібыта ў галаве паэта віруе-пераліваецца ўсімі гарэзлівымі фарбамі. Прыдумаў Пушкін вавёрку — і ў нас яна з’явілася на сцэне. Праўда, сёння дырыжору з нашай Вавёрачкай не надта пашанцавала…”
Ой, а што ж там здарылася? Скажу па сакрэце, што невялічкая накладка лёгка ўпісалася ў агульную, гульнявую ды гарэзлівую, плынь дзіцячай оперы. А здарылася так, што ў разагнанае нястрымнай фантазіяй Пушкіна дзейства яго Вавёрка ўскаквала, нібы ў цягнік, які рухаецца. Ляцела прама ў глядзельную залу з ямы аркестра. І вось тады якраз дырыжор… крыху несвоечасова прыпадняў галаву. Зразумець можна: таксама ж увесь у казцы, у музыцы… Спадзяюся, і надалей гэты момант дзеці будуць чакаць з заміраннем сэрца: ці ўдасца Вавёрцы без перашкод сыграць міні-эпізод “Пралятаючы над галавою дырыжора”?..
У тэатры ўсё як у вялікай сям’і, на сцэне і за кулісамі працуе зладжаная каманда. Вось і да гуллівай Вавёркі падыходзілі яе калегі, падбадзёрвалі: маўляў, надта не перажывай, і такое бывае. А і сапраўды: гэта ж казка!.. Гуляць дык гуляць!
З невялічкай размовы з Настассяй Ярмаш, якая ў спектаклі выконвае ролю Вавёркі, мы даведаліся: на сцэне яна не ўпершыню. Вучыцца ў Беларускай дзяржаўнай харэаграфічнай гімназіі-каледжы, праз год вучобу закончыць, але адначасова яна і стажорка ў балетнай трупе тэатра.
“Танцую ў розных спектаклях — не толькі Вавёрку, — крыху хвалюючыся, расчырванеўшыся, сказала юная балерына. — І кожны раз, калі выходжу на сцэну Вялікага тэатра, атрымліваю неверагодныя эмоцыі. Гэта нешта незямное!”
Зрэшты, Насця прызналася, што з дзяцінства казачны свет сцэны, тэатра палюбіла і рыхтавалася да такіх прыгод. Яе бабуля, Наталля Рашатняк, працавала ў Вялікім тэатры касцюмерам: “І мяне гадоў з трох яна да гэтага тэатра далучала. Памятаю, за кулісамі я ўбачыла балерыну ў пачцы. Мне нават дазволілі тую пачку памацаць! І тады я захоплена сказала, што вельмі хачу займацца танцамі. Калі крышку падрасла, мяне адвялі ў падрыхтоўчую групу ў каледж. Там займалася, а потым ужо ў школе ў Марыны Валер’еўны Вежнавец: яна да гэтага часу мой настаўнік — і ў каледжы, і па жыцці”.
Падсумуем нататкі ўдзячным паклонам вучаніцы яе настаўніцы. З паметкай у памяці: ёсць у Вялікім тэатры цяпер такая казка, якую варта паслухаць, пабачыць, асэнсаваць.
Іван ЖДАНОВІЧ
Фота аўтара
