Якія ўмовы павінны быць створаны ва ўстановах адукацыі, каб замацавальнасць педагагічных кадраў заставалася на высокім узроўні? З якімі цяжкасцямі даводзіцца сутыкацца маладым настаўнікам і хто дапамагае іх пераадольваць? Адказы на гэтыя пытанні — у разважаннях педагогаў Дзяржынскага раёна. Адпрацаваўшы вызначаны заканадаўствам тэрмін, яны падпісалі кантракты на працяг прафесійнай дзейнасці. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
Злева направа: Настасся Данільчык, Маргарыта Красоўская, Аляксандра Явон
Аляксандра Явон, настаўніца англійскай мовы сярэдняй школы № 1 Фаніпаля: “Навучанне павінна быць цікавым і эфектыўным”.
— Я працягваю працаваць педагогам, таму што гэта дазваляе раскрыць мой патэнцыял і пастаянна развівацца, — тлумачыць свой выбар Аляксандра Аляксандраўна. — Настаўнік — гэта не толькі той, хто вучыць, але і той, хто сам бесперапынна вучыцца. Педагогіка — складаная, але адна з самых сацыяльна значных прафесій, і яе ролю ў жыцці вучня цяжка пераацаніць. Мне падабаецца бачыць вынік сваёй працы ў вучнях, усведамляць, што мой уклад дапамагае ім станавіцца паспяховымі, упэўненымі і шчаслівымі людзьмі. Гэта неверагоднае пачуццё, калі заўважаеш, як дзіця расце, мяняецца, адкрывае ў сабе новыя магчымасці, а ты быў часткай гэтага шляху.
Настаўнік — самая высакародная прафесія. Дорачы дзецям часцінку сваёй душы, я атрымліваю ў адказ многа падзякі, шчырыя эмоцыі і адчуванне, што мая праца мае значэнне.
На пытанне, ці даводзілася пакутаваць на сіндром самазванца, працуючы з вопытнымі калегамі, Аляксандра Явон прызналася:
— Вядома, калі я параўноўвала сябе з больш дасведчанымі калегамі, то ў пачатку майго прафесійнага шляху ўзнікалі сумненні ва ўласнай кампетэнтнасці. Часам здавалася, што я недастаткова ведаю ці не спраўляюся гэтак жа ўпэўнена, як яны. Але гэтыя моманты сталі для мяне пунктам росту — магчымасцю вучыцца, імкнуцца да ведаў і шанаваць свае маленькія перамогі. Упэўненасць у сабе прыйшла паступова, яе ўмацавалі поспехі маіх вучняў. У 2024/2025 навучальным годзе адна з маіх вучаніц атрымала дыплом II ступені на навукова-практычнай канферэнцыі ў секцыі “Чалавек і грамадства”. Яшчэ адна навучэнка заваявала дыплом I ступені на раённай дыягнастычнай алімпіядзе па англійскай мове. Гэтыя дасягненні сталі пацвярджэннем таго, што я на правільным шляху. Зносіны з вопытнымі калегамі — гэта не падстава для параўнання, а крыніца натхнення. Я навучылася спраўляцца з сіндромам самазванца, параўноўваючы сябе не з іншымі, а з сабой учарашняй. Бачыць свой прагрэс, усведамляць, што расцеш як прафесіянал, — вось лепшы спосаб стаць упэўненай.
Успамінаючы першыя месяцы работы, Аляксандра Аляксандраўна кажа, што самай цяжкай для яе стала работа з бацькамі.
— Да пачатку педагагічнай практыкі я не ўяўляла, наколькі важна цеснае супрацоўніцтва паміж школай і сям’ёй, — прызнаецца настаўніца. — Гэта вялікая адказнасць — знайсці падыход не толькі да дзяцей, але і да іх бацькоў, пабудаваць даверныя адносіны. Было страшна паказацца недастаткова дасведчанай, асабліва ў дыялогу з тымі, хто чакае ўпэўненасці і кампетэнтнасці. З часам няўпэўненасць прайшла, кантакт наладзіўся. Прыемна ўсведамляць, што я магу дапамагчы бацькам па-новаму зірнуць на выхаванне дзіцяці, убачыць яго моцныя бакі, раскрыць таленты і магчымасці. Гэта стала для мяне важнай часткай педагагічнай працы, якую раней недаацэньвала.
На сваіх уроках Аляксандра Аляксандраўна стараецца выкарыстоўваць разнастайныя метады і тэхналогіі — настаўніцы важна, каб навучанне было цікавым і эфектыўным.
— Працуючы з малодшымі школьнікамі, я асабліва часта выкарыстоўваю гульнявыя тэхналогіі, — расказвае педагог. — Гульні дапамагаюць дзецям лягчэй засвойваць матэрыял, развіваюць увагу і матывацыю. Я сама распрацоўваю адпаведныя заданні, напрыклад, адаптую такія гульні, як “Джэнга”, “Уна”, “Добль”. Важна, каб яны адпавядалі вучэбным мэтам.
У рабоце са старшымі школьнікамі малады спецыяліст аддае перавагу праектным тэхналогіям. Са слоў Аляксандры Явон, яны дазваляюць дзецям праявіць ініцыятыву, працаваць у камандзе, развіваць крытычнае мысленне і творчы падыход.
— Акрамя таго, актыўна выкарыстоўваю інтэрактыўныя прэзентацыі і адукацыйныя платформы — яны робяць урокі больш дынамічнымі і дазваляюць улічваць індывідуальныя асаблівасці школьнікаў, — запэўнівае настаўніца англійскай мовы. — Для мяне важна, каб кожнае дзіця адчувала сябе зацікаўленым. Таму я ўвесь час шукаю новыя формы работы і адаптую іх пад канкрэтны клас.
Разважаючы, якой бачыць сябе праз 5 гадоў, Аляксандра Аляксандраўна сказала, што для яе самае важнае — не спыняцца ў развіцці і працягваць любіць сваю справу.
— Праз 5 гадоў бачу сябе больш дасведчаным, упэўненым педагогам, які не толькі працягвае вучыць, але і натхняе іншых, — зазначае настаўніца. — Хачу дзяліцца ведамі, удзельнічаць у метадычных распрацоўках і, магчыма, весці курсы для маладых спецыялістаў.
Маргарыта Красоўская, настаўніца фізічнай культуры і здароўя сярэдняй школы № 1 Фаніпаля: “На маіх уроках дзеці працуюць у камандзе”.
На прафесійны шлях маладога спецыяліста паўплывалі яе асабістыя поспехі ў спорце, якія ўмацавалі ўпэўненасць у сабе і жаданне развівацца ў гэтай сферы.
— Самае складанае ў першы час работы ў школе — гэта наладзіць кантакт з вучнямі, асабліва з інтэграваных класаў, і знайсці агульную мову з іх бацькамі, — адзначае Маргарыта Дзмітрыеўна. — На старце мне далі 3 клас. Гэта быў перыяд узаемнай адаптацыі: дзецям даводзілася прывыкаць да новага педагога, а мне — да рознага тэмпераменту, характару кожнага дзіцяці. Я імкнулася стварыць камфортную атмасферу, у якой кожнае дзіця адчувала б сябе пачутым і прынятым.
Каб урокі сталі жывымі і цікавымі, педагог пачала ўкараняць гульнявыя методыкі, групавыя заданні і спаборніцкія элементы. Гэта дапамагло не толькі разнастаіць урокі, але і аб’яднаць дзяцей у класах.
— Я заўважала, як з часам вучні становяцца больш упэўненымі ў сабе, праяўляюць ініцыятыву, — дзеліцца назіраннямі настаўніца. — З кожным днём я ўсё больш прывязвалася да сваіх вучняў, а яны пачалі давяраць мне.
Для настаўніцы фізкультуры было важна не толькі перадаць веды, але і дапамагчы дзецям стаць самастойнымі, навучыць іх працаваць у камандзе, развіваць рухальныя навыкі і асабістыя якасці.
— Кожны дзень я бачыла, як яны растуць не толькі як вучні, але і як асобы, — дадае Маргарыта Красоўская. — Асаблівую ўвагу ўдзяляла рабоце з бацькамі. Для мяне было важна, каб яны адчувалі сябе партнёрамі ў адукацыйным працэсе. Я заўсёды была адкрыта да дыялогу, дзялілася поспехамі і назіраннямі, а мамы і таты
вучняў актыўна ўдзельнічалі ў жыцці класа, дапамагалі ў арганізацыі спартыўных мерапрыемстваў. Іх падтрымка стала для мяне каштоўным рэсурсам і натхненнем.
Тое, што здавалася цяжкім у пачатку, стала асновай для педагагічнага росту настаўніцы. Школа — гэта не проста месца працы, гэта прастора, дзе кожны дзень адбываюцца маленькія і вялікія перамогі.
Калі Маргарыце Дзмітрыеўне была неабходна дапамога, яна ведала, да каго можна звярнуцца.
— Сёння я працую ў той самай школе, якую калісьці скончыла, — гаворыць настаўніца. — Таму дырэктар, яго намеснікі і многія калегі — гэта людзі, якіх я ведала яшчэ ў ролі вучаніцы. Асабліва каштоўна для мяне настаўніцтва Таццяны Антонаўны Мезінай. Яе падтрымка, мудрыя парады і гатоўнасць падтрымаць у любы момант сталі для мяне сапраўднай апорай. Я ведаю, што ў любой сітуацыі магу разлічваць на кампетэнтную дапамогу, чалавечы ўдзел і прафесійную падтрымку.
Зразумець, што расце як прафесіянал, педагогу дапамагаюць яе дасягненні і перамогі навучэнцаў.
— Я стала лепш адчуваць індывідуальныя асаблівасці сваіх вучняў, — дадае малады педагог. — Гэта дазваляе адаптаваць свае заняткі і рабіць іх больш займальнымі і карыснымі. Я прымаю ўдзел у спаборніцтвах, займаючы прызавыя месцы за раён, вобласць. Мае вучні, гледзячы на мяне, таксама ўцягнуліся: цяпер яны прыносяць граматы, дыпломы і радасць у школу. А калі бацькі кажуць дзякуй, то гэта самы дакладны індыкатар таго, што ўсё раблю правільна.
Настасся Данільчык, настаўніца пачатковых класаў гімназіі № 1 Дзяржынска: “Мой шлях у прафесію — гэта ўсвядомлены выбар”.
Успамінаючы сябе ў пачатку прафесійнага шляху, Настасся Алегаўна адзначае, што найбольшае хваляванне ў яе выклікала правядзенне першага бацькоўскага сходу.
— Я старалася нічога не забыць, сказаць пра ўсё, што важна, бо менавіта з гэтай сустрэчы пачынаецца выбудоўванне даверлівых адносін паміж настаўнікам і бацькамі, — зазначае настаўніца. — Хацелася, каб яны адчулі, што іх дзеці ў надзейных руках, што мне можна давяраць, што наша супрацоўніцтва будзе моцным і плённым. Асаблівую ўвагу ўдзяляла дысцыпліне. Перада мной — малышы, якія толькі што прыйшлі з дзіцячага сада. Для іх у школе ўсё новае, выклікае цікавасць, і менавіта ў гэты перыяд асабліва важна стварыць атмасферу бяспекі, павагі і дапытлівасці. Гэта была карпатлівая, але натхняльная праца, бо кожны крок — гэта ўклад у фарміраванне асобы дзіцяці.
На працягу двух гадоў малады спецыяліст супрацоўнічала са сваім настаўнікам Аленай Мікалаеўнай Патапко. Яе вопыт, мудрыя парады і добразычлівая падтрымка сталі сапраўднай апорай у прафесійным станаўленні Настассі Алегаўны.
— Я звярталася да яе па рэкамендацыі па самых розных пытаннях — ад вядзення дакументацыі і складання каляндарна-тэматычнага планавання да структуры ўрока, падрыхтоўкі да пазакласных мерапрыемстваў і арганізацыі ўзаемадзеяння з бацькамі, — успамінае настаўніца. — А каб набрацца вопыту і пашырыць свае прафесійныя гарызонты, рэгулярна наведваю адкрытыя ўрокі і пазакласныя мерапрыемствы. Гэта не толькі магчымасць убачыць розныя падыходы да навучання, але і шанс пераняць лепшыя практыкі, натхніцца ідэямі калег, па-новаму паглядзець на арганізацыю вучэбнага працэсу. Кожнае такое назіранне — як маленькі крок да станаўлення ўпэўненага, кампетэнтнага педагога.
У сваёй рабоце Настасся Данільчык імкнецца ствараць умовы, якія спрыяюць развіццю пазнавальнай цікавасці і ўстойлівай матывацыі да навучання — гэта адна з ключавых мэт педагагічнай дзейнасці настаўніцы.
— Працуючы з дзецьмі малодшага школьнага ўзросту, я разумею, наколькі важна зрабіць урокі займальнымі, даступнымі і эмацыянальна насычанымі, — падкрэслівае настаўніца пачатковых класаў. — Таму актыўна выкарыстоўваю гульнявыя элементы, нагляднасць, якую часта вырабляю сама, а таксама прымяняю творчыя формы правядзення заняткаў: урок-гульня, урок-падарожжа, урок-казка. Такія падыходы дапамагаюць дзецям не толькі лепш засвойваць матэрыял, але і з радасцю ісці на ўрок, чакаючы новых адкрыццяў.
Разважаючы пра тое, як удаецца знайсці падыход да сваіх маленькіх вучняў, Настасся Алегаўна адзначае, што прымае кожнае дзіця такім, якое яно ёсць, бо кожнае з іх — унікальная асоба.
— Асаблівую ўвагу ўдзяляю згуртаванню класнага калектыву, выхаванню ўзаемапавагі і добразычлівасці, — дзеліцца Н.Данільчык. — Яшчэ вучу дзяцей слухаць і чуць адно аднаго, бо менавіта ў атмасферы даверу і падтрымкі раскрываюцца таленты і фарміруецца сапраўдная любоў да навукі. Прапрацаваўшы два гады настаўніцай пачатковых класаў, я з упэўненасцю магу сказаць, што мой выбар прафесіі быў усвядомленым і правільным. Разумею, што яшчэ многаму трэба вучыцца, але ўжо сёння бачу, як прафесія мяняе мяне: робіць больш цярплівай, уважлівай, гнуткай. Вялікую ролю ў гэтым адыгрывае калектыў нашай гімназіі. З самага першага дня адчула тут падтрымку, павагу і разуменне.
Якой настаўніца бачыць сябе праз 5 гадоў? Настасся Алегаўна гаворыць, што стане больш дасведчанай і ўпэўненай, здольнай самастойна спраўляцца з прафесійнымі выклікамі, знаходзіць нестандартныя рашэнні і дзяліцца сваімі напрацоўкамі з калегамі.
— Я імкнуся да пастаяннага росту і веру, што кожны крок на гэтым шляху робіць мяне лепшай і як педагога, і як асобу, — падсумоўвае педагог.
Начальнік упраўлення па адукацыі, спорце і турызме Дзяржынскага райвыканкама Галіна
Гапанькова:
— Педагагічная грамадскасць Дзяржынскага раёна аб’ядноўвае 1230 таленавітых і адданых сваёй справе спецыялістаў. Асаблівую гордасць выклікае тое, што сярод іх 103 маладыя педагогі, якія выбралі шлях служэння ведам, выхаванню і развіццю падрастаючага пакалення.
У гэтым годзе мы з радасцю чакаем папаўненне: 70 маладых спецыялістаў уступяць у шэрагі педагогаў раёна, з іх 15 — выпускнікі, якія скончылі УВА на ўмовах мэтавай падрыхтоўкі. Асабліва прыемна, што многія з іх, адпрацаваўшы вызначаны тэрмін, прымаюць усвядомленае рашэнне застацца ў прафесіі. Яны знаходзяць у школе сваё прызванне, місію, сваю кропку росту. Сярод такіх натхняльных прыкладаў — Аляксандра Явон, Настасся Данільчык і Маргарыта Красоўская. Гэта не проста маладыя спецыялісты — гэта асобы, здольныя захапіць сваім прыкладам і натхніць дзяцей на дасягненне высокіх вынікаў. Так, Аляксандра Явон стала ўдзельніцай форуму маладых спецыялістаў “Час выбраў нас” і падрыхтавала дыпламантаў міжнароднага творчага конкурсу “Вясна! Май! Перамога!”. Яе энергія і мэтанакіраванасць — прыклад для вучняў і калег. Настасся Данільчык — удзельніца раённага фестывалю талентаў “Педагагічны трыумф”, калекцыянер кніг. Характэрна, што кожная кніга ў яе калекцыі — прачытаная і асэнсаваная. Яе любоў да літаратуры перадаецца дзецям, фарміруючы ў іх густ да чытання і глыбокага мыслення. Маргарыта Красоўская — спартсменка, захопленая лёгкай атлетыкай, уладальніца другога дарослага разраду. Яе дысцыпліна, сіла духу і імкненне да перамогі становяцца прыкладам для школьнікаў, натхняючы іх на актыўны лад жыцця і дасягненне асабістых мэт.
Гэтыя маладыя педагогі — не проста настаўнікі, яны носьбіты новых ідэй і натхнення. Іх шлях толькі пачынаецца, але ўжо сёння яны ўносяць уклад у развіццё школы як прасторы росту, творчасці і поспеху.
Наталля САХНО
Фота аўтара
