Нашы сапраўдныя захапленні пачынаюцца ў дзяцінстве, бо тады мы займаемся выключна тым, да чаго імкнецца наша душа. На жаль, не ўсім удаецца захаваць іх, хоць у Станіслава КАМАРОВА гэта атрымалася. Ён, калі быў яшчэ маленькім хлопчыкам, зацікавіўся космасам і вырашыў, што абавязкова звяжа сваё жыццё з пазнаннем нязведанага. І звязаў.
Цяга да нязведанага
— З самага дзяцінства мяне вабіў космас, усё новае і нязведанае, дзе яшчэ ніхто не быў. Мне і зараз гэта падабаецца, я праз усё жыццё пранёс гэтую цікавасць, і мая прафесія з гэтым якраз і звязана, — расказаў дацэнт кафедры тэарэтычнай фізікі і астрафізікі БДУ кандыдат фізіка-матэматычных навук Станіслаў Алегавіч Камароў.
Падчас школьных канікул у бабулі Станіслаў разбіраў старыя тэлевізары і радыёпрыёмнікі, а бацькі тлумачылі яму, для чаго патрэбны кандэнсатар, трансфарматары і г.д. Потым ён захапіўся навукова-папулярнай літаратурай, любіў чытаць пра прыроду. А затым зразумеў, што больш за ўсё яго цікавіць менавіта матэматыка — тое, што можна самому палічыць.
— Доказныя навукі атрымліваліся лепш за астатнія, таму я пайшоў у матэматычны клас у сярэднюю школу № 28 Віцебска. Там мне пашанцавала з настаўніцай матэматыкі — Наталляй Юр’еўнай Плют. Яна праводзіла ў нас факультатыўныя заняткі, і я стараўся іх не прапускаць. Дзякуючы ім, задоўга да заканчэння школы зразумеў, што хачу займацца выключна дакладнымі навукамі — матэматыкай або фізікай, — прыгадаў наш герой.
Пасля Станіслаў Алегавіч даведаўся пра БДУ, з’ездзіў на дзень адкрытых дзвярэй і вырашыў паступаць на фізічны факультэт, бо “фізіка больш звязана з нашым навакольным светам”. У час вучобы ён амаль адразу зразумеў, што добра было б стаць выкладчыкам, паралельна займацца навукай і розныя праекты рабіць з іншымі вучонымі. У 2014 годзе скончыў універсітэт, а затым магістратуру і аспірантуру, абараніў кандыдацкую дысертацыю.
— Прафесія мне падабаецца, я іду па тым шляху, па якім хацеў, і шчаслівы ад гэтага. Я заўсёды гавару, што трэба арыентавацца не на тое, што рэкламуюць і што больш грошай прыносіць, а слухаць самога сябе і сваё сэрца, выбіраць менавіта тое, што па душы, тады і поспех будзе гарантаваны, — падзяліўся меркаваннем навуковец. — На наш факультэт, магчыма, ідзе не так шмат людзей, як хацелася б, але зараз ва ўсім свеце праблема з развіццём навукі, бо гэта складана. Да таго ж і пік усіх навуковых адкрыццяў прыпаў на ХХ стагоддзе, тады было шмат ахвотнікаў стаць касманаўтамі, інжынерамі, новыя планеты хацелі каланізаваць. А потым усё супакоілася, і зараз, на жаль, новыя пакаленні менш цікавасці праяўляюць да навуковай дзейнасці.
Хоць, на думку нашага героя, нават мастацкія стужкі часам могуць абудзіць цікавасць да навукі:
— Увогуле, фільмы я мала гляджу, бо зусім не хапае часу. Але некалі ўрыўкамі праглядзеў “Тэорыю вялікага выбуху”, дзе адны з галоўных герояў — геніяльныя вучоныя. Ведаеце, дзякуючы гэтаму серыялу, многія людзі пачалі займацца навукай. Як, зрэшты, і тыя, хто захапляўся “Зорнымі войнамі”, Star Trek глядзеў і савецкія фільмы пра космас.
Адукацыя, атрыманая на фізічным факультэце БДУ, дазваляе стаць паспяховым ІТ-спецыялістам.
У наваколлі чорнай дзіркі
Сёлета С.А.Камароў быў адзначаны як выбітны малады вучоны за распрацоўку “Рэканструкцыя руху зоркі ў гравітацыйным полі звышмасіўнай чорнай дзіркі па чырвоным зрушэнні спектра яе электрамагнітнага выпраменьвання”. Над ёй ён працаваў з 4 курса пад кіраўніцтвам прафесара доктара фізіка-матэматычных навук Аляксандра Канстанцінавіча Гарбацэвіча, з якім працягвае супрацоўніцтва і сёння.
— Зараз існуе вялікае пытанне, што ж знаходзіцца ў цэнтры нашай Галактыкі, ці знаходзіцца там матэрыяльны масіўны аб’ект альбо чорная дзірка? А можа, там нейкая вялікая зорка ці кратавая нара? Ніхто адказу не ведае, а проста так паляцець туды і паглядзець, што там такое, немагчыма. Таму вучоныя назіраюць за яркімі зоркамі, якія рухаюцца ў наваколлі цэнтра Галактыкі. Па іх руху мяркуюць, як яны паводзяць сябе ў полі пэўнага аб’екта, а пасля спрабуюць зразумець, што гэта за аб’ект, — патлумачыў Станіслаў Алегавіч.
Дарэчы, яго алгарытм рэканструкцыі можна абагульніць і прымяніць да іншых рэчаў, напрыклад, для вызначэння руху ў гравітацыйным полі зямлі і для разліку навігацыі спадарожнікаў, а таксама ўдасканаліць сістэмы навігацыі GPS, ГЛАНАСС.
— Многія аспекты фізікі спачатку былі далёкія ад практычнага выкарыстання, і толькі праз некаторы час іх пачалі ўкараняць. Тая ж навігацыя завязана на астрафізіку, на дакладнае вызначэнне каардынат, арыентацыю Зямлі ў прасторы. Цяпер распрацоўваюцца многія метады, каб гэтую арыентацыю ў прасторы вылічыць, напрыклад, разглядаюць далёкія квазары — міжгалактычныя крыніцы, якія знаходзяцца вельмі далёка ад Зямлі, далей, чым зоркі Галактыкі. Зразумела, што чым далей аб’ект, тым меншая ў яго бачная папярочная хуткасць руху, таму яго можна лічыць фіксаваным у прасторы і такім чынам можна пабудаваць вельмі добрыя навігацыйныя сістэмы, — паведаміў вучоны.
Адкрыты і сумленны
Усімі сваімі ведамі і адкрыццямі ўжо сем гадоў Станіслаў Алегавіч дзеліцца са студэнтамі, выкладаючы самыя розныя курсы: “Тэнзарны аналіз і камп’ютарная геаметрыя”, “Тэарэтычную механіку”, “Асновы квантавай механікі”, а таксама практычныя заняткі па тэорыі верагоднасці.
— Мая спецыяльнасць “Тэарэтычная фізіка”, таму я менш займаюся лабараторнымі доследамі, затое павінен арыентавацца ў сучаснай тэорыі і навуцы, каб падказаць эксперыментатару, якую тэорыю, дзе і як можна выкарыстаць, як зрабіць вылічэнні альбо як дапісаць праграму, каб вылічыць тое, што яму неабходна. Я стараюся маніторыць усю літаратуру, якая з’яўляецца па маёй тэме, — сказаў дацэнт кафедры тэарэтычнай фізікі і астрафізікі БДУ.
Зараз ён працягвае займацца сваім алгарытмам і стварае работу, звязаную з выпраменьваннем часціц, якія падаюць у чорную дзірку, а яшчэ працуе са сваімі вучнямі: адзін з іх абараніў курсавую работу, а другі ўжо студэнт магістратуры.
— Я не вельмі строгі выкладчык і прыхільнік адкрытых зносін са студэнтамі, звычайна адразу даю ім нумар свайго тэлефона, хоць, ведаю, многія калегі супраць такога. Лічу, што, каб прывіць цікавасць да свайго прадмета, трэба быць чалавечным, не саромецца размаўляць са студэнтамі на розныя староннія тэмы і адказваць на іх пытанні. А яшчэ вельмі важна быць сумленным, тады і студэнты адкажуць табе тым жа, — перакананы малады выкладчык.
Зразумела, што паводзіць сябе так са студэнтамі ён навучыўся ў сваіх педагогаў, якія “паўплывалі на яго сваёй асобай і цікавасцю да навукі”.
У маім прыярытэце была і застаецца менавіта астрафізіка. Бо яна дае магчымасць зазірнуць за нязведанае — туды, дзе яшчэ ніхто не быў.
— Я добра памятаю многіх выкладчыкаў. Адзін з іх па тэарэтычнай механіцы — Міхаіл Мікалаевіч Полазаў. Ён любіў прыводзіць розныя зразумелыя ўсім аналогіі, калі тлумачыў параграф. Нават калі ён сухую матэматыку выкладаў, то перыядычна спыняўся і пачынаў надыктоўваць нам сваё бачанне тэмы для яе лепшага ўспрымання. Я зразумеў, што гэта вельмі карысны прыём, і зараз таксама выкарыстоўваю яго, робячы пэўныя нарыхтоўкі, якія пасля надыктоўваю сваім студэнтам у час лекцый, — расказаў С.А.Камароў.
Станіслаў Алегавіч стараецца данесці да сваіх вучняў, што астрафізік, як і любы фізік, павінен добра ведаць матэматыку і заўсёды прытрымлівацца навуковай ісціны, якую можна праверыць доследам. Ён раіць ім заўсёды даследаваць нешта новае і вывучаць фундаментальныя законы фізікі, каб маглі абагульняць іх і знаходзіць новыя, больш карысныя. А яшчэ нагадвае не забывацца глядзець на неба і зоркі, напрыклад, падчас пешых паходаў з сябрамі.
Прафесійных планаў у маладога вучонага багата, але вось мара адна — напісаць сваю кнігу пра астрафізіку. Таму пажадаем яму больш вольнага часу і натхнення і будзем чакаць новую адметную кнігу пра космас і астрафізіку.
Вольга АНТОНЕНКАВА.
Фота Алега ІГНАТОВІЧА і з архіва С.А.Камарова.
