Як падрыхтаваць пераможцу конкурсу прафесійнага майстэрства, ведае Дзмітрый-Мар’ян Петрык, майстар вытворчага навучання Мінскага каледжа інавацыйных будаўнічых тэхналогій імя І.М.Жыжаля. З гэтага навучальнага года ён узначальвае аддзяленне па падрыхтоўцы навучэнцаў да спаборніцтваў прафесійнага майстэрства.
Маё завочнае знаёмства з ім адбылося на чэмпіянаце высокіх тэхналогій, які праходзіў у Вялікім Ноўгарадзе. Праграма ўключала спаборніцтвы па 12 інавацыйных кампетэнцыях, у 6 з якіх удзельнічалі нашы канкурсанты. У кампетэнцыі “Сістэмы разумнага дома” Беларусь прадставіў выхаванец Д.-М.Петрыка Іван Гаўрылік, навучэнец 3 курса, а яго майстар выступіў у ролі эксперта.
— Дзмітрый Тадэвушавіч, гэтай кампетэнцыі ў пераліку нацыянальных чэмпіянатаў пакуль няма. Якім чынам вы да яе рыхтаваліся? Як увогуле змаглі на яе выйсці?
— “Сістэмы разумнага дома” сёння вельмі актуальныя і вельмі запатрабаваныя сярод насельніцтва. Для многіх гараджан і сяльчан разумны дом стаў штодзённасцю, што не дзіўна. Сістэмы разумнага дома вырашаюць бытавыя пытанні без прыцягнення чалавека, дазваляюць комплексна забяспечваць функцыянаванне інжынерных сістэм дома ці кватэры, зберагаюць час іх уладальнікаў, павышаюць якасць жыцця чалавека. Попыт на такія тэхналогіі сёння імкліва расце, што патрабуе адпаведных спецыялістаў. Улічваючы тое, што ў нашым каледжы рыхтуюць кадры па кампетэнцыі “Электрамантажныя работы”, якая перамяжоўваецца з “Сістэмамі разумнага дома”, то мы можам пашырыць магчымасці нашых навучэнцаў у асваенні прафесійных навыкаў, удасканаліць іх веды і тым самым павысіць статуснасць прафесіі.
— Па сутнасці, вы сталі першапраходцамі ў нашай краіне па развіцці сістэм разумнага дома як конкурснай кампетэнцыі.
— Так, і паказалі сябе з найлепшага боку: наш Іван заняў у спаборніцтве 2-е месца сярод 10 іншых канкурсантаў, а гэта для нас прыраўноўваецца да “золата”. Заданне было няпростае і складалася з 4 модуляў: трэба было выканаць мантаж розных кабельных сістэм, элементаў кіравання і нагрузкі, а таксама элементаў сістэмы “разумнага дома”, правесці пусканаладачныя работы, запраграмаваць лагічны кантролер, скласці праграму кіравання электраўстаноўкай па зададзеных у конкурсным заданні алгарытмах. Плануем, што і на наступных конкурсах у гэтай кампетэнцыі, а таксама ў кампетэнцыі “Электрамантажныя работы” будзем прымаць актыўны ўдзел. Увогуле, такія спаборніцтвы дазваляюць азнаёміцца з новымі тэхналогіямі і абсталяваннем, прадэманстраваць сваё майстэрства, параўнаць сябе з іншымі канкурсантамі і паглядзець на сябе збоку. Акрамя гэтага, у такіх конкурсах загартоўваецца характар, камандны дух, завязваюцца новыя знаёмствы.
— А хто быў вашым першым канкурсантам?
— Дзмітрый Кірэеў — мой першы выхаванец, з якім пачалі прадстаўляць нашу ўстанову на спаборніцтвах. Ужо на 1 курсе ён выдзяляўся сярод іншых, валодаў сур’ёзнымі навыкамі ў электрамантажных работах. Дзмітрый з сям’і электрыкаў, яго маці таксама вучылася ў нашым каледжы. У хлопца быццам закладзены генетычны код, таму ён прысвяціў сябе гэтай прафесіі і працягнуў дынастыю. Дзмітрый імгненна ўспрымаў інфармацыю, цікавіўся навінкамі ў электрамантажы, пастаянна ўдасканальваў свой прафесійны ўзровень, загартоўваў характар, замацоўваў у ім такія рысы, як адказнасць, дысцыпліна, захапленне любімай справай. Цяпер праяўляе гэтыя якасці ў ролі майстра вытворчага навучання на аддзяленні дапрафесійнай падрыхтоўкі нашага каледжа.
— А ў вас як сфарміравалася цяга да педагогікі?
— Не магу сцвярджаць, што стаць настаўнікам, майстрам вытворчага навучання я марыў з дзяцінства. Хаця адзін выпадак можа навесці на такія думкі. Аднойчы, калі вучыўся ў 11 класе Варнянскай сярэдняй школы, што каля Астраўца, падчас дня самакіравання мой класный кіраўнік настаўнік геаграфіі Уладзімір Саленік даручыў мне правесці ўрок геаграфіі ў 9 класе. Я прапанаваў школьнікам напісаць кантрольную работу па пройдзеных тэмах, а дзеці, успрымаючы мяне такім жа школьнікам, сталі прасіць даць спісаць. І былі вельмі здзіўлены, калі я павёў сябе, як кажуць, па-даросламу, як настаўнік і стаў адразу наладжваць дысцыпліну, каб школьнікі не расслабляліся. Некаторыя нават тады пакрыўдзіліся на мяне, а настаўнікі заўважылі ўва мне пэўныя педагагічныя здольнасці і пахвалілі.
Як бачыце, майстрам вытворчага навучання стаў не на пустым месцы, хоць тады і не надаў гэтаму значэння. А вось тэхнічнымі навукамі, электронікай, электрамантажнымі работамі захапляўся па-сур’ёзнаму, таму і выбраў Мінскі вышэйшы радыётэхнічны каледж і скончыў яго па спецыяльнасці “Радыёэлектроніка” з кваліфікацыяй “педагог-інжынер”. У выніку мог працаваць на вытворчасці, аб чым і марыў, і педагогам, але гэтай магчымасці спачатку не разглядаў. Разам з тым так адбылося, што пасля размеркавання стаў працаваць майстрам вытворчага навучання ў гэтым каледжы. І працую ўжо 9 гадоў. А стаць сапраўдным прафесіяналам у гэтай сферы мне дапамагла мой педагог Святлана Сяргееўна Бусел.
— Памятаеце, як першы раз прыйшлі ў сваю вучэбную групу?
— Памятаю, як бязмерна хваляваўся. Што значыць публічна выступаць перад навучэнцамі, калі табе 22, а ім 16? І не толькі выступаць, а зацікавіць прадметам, дапамагчы засвоіць першыя прафесійныя навыкі. Учарашнія дзевяцікласнікі, будучыя электрыкі, вучацца прафесіі 3 гады. Група, як звычайна бывае, разнамасная. Адны ведаюць прадмет на ўзроўні першых навыкаў, другія крыху паглыблена, але самавучкі. На ўроку вытворчага навучання хтосьці не ўмее карыстацца адвёрткай, а іншы ўжо схему электраправодкі складае, займаецца першасным праектаваннем. Таму я напачатку імкнуўся выраўноўваць навучэнцаў у засваенні прадмета, матываваць да вучобы на прыкладзе больш моцных. У гэтым дапамагала выкладанне некаторых спецдысцыплін, што дазваляла трымаць на кантролі не толькі практычны складнік, але і тэарэтычны, і запаўняць узнікшую нішу ў ведах. За кароткі час мне ўдалося наладзіць кантакт з аўдыторыяй, пасябраваць з навучэнцамі і знайсці тыя рычагі, якія дазволілі мне вучыць іх прафесіі.
— Як можна знайсці падыход да сучасных падлеткаў?
— Трэба ісці ў нагу з сучасным пакаленнем, пабыць у іх асяроддзі, даведацца, што ім цікава, што захапляе, і ўвогуле паставіць сябе на іх месца. Не сакрэт, што сёння інтарэсы моладзі прэваліруюць у бок мабільных гаджэтаў. Маладыя людзі захоплены сацыяльнымі сеткамі, чатамі, іх жыццё ў інтэрнэце вельмі актыўнае. Каб павысіць цікавасць да навучання, інфармацыйныя тэхналогіі мы закладваем і ў працэс прафесійнай падрыхтоўкі. Калі гаварыць проста, то прафесія электрыка — гэта ў асноўным навучанне простым бытавым навыкам: як замяніць разетку, выключальнік, развесці разводку. Але з цягам часу прафесійная падрыхтоўка набывае новыя рысы, кола прафесійных навыкаў пашыраецца.
Кампетэнцыя сістэм разумнага дома даказвае, што электрамантажныя работы выходзяць на новы ўзровень і патрабуюць ведаў у сферы інфармацыйных тэхналогій і праграмавання. Сёння ўсе тэмы мы раскрываем з дапамогай ІТ, інтэрактыўных дошак, спецыяльных дадаткаў у мабільных тэлефонах і ноўтбуках. Я шукаю эфектыўныя прыёмы і метады выкладання, новыя педагагічныя тэхналогіі, сам ствараю адпаведныя праграмы. Вяду дадатковыя курсы, прысвечаныя праграмаванню лагічных кантролераў, распрацоўваю адпаведныя заданні. Спачатку навучэнцы не цікавіліся курсамі, а цяпер у нас чарга з тых, хто хоча вучыцца праграмаванню. Мой выхаванец Іван Гаўрылік быў у першых радах. І ў выніку — яго выдатны поспех на спаборніцтвах.
Увогуле, з нашага каледжа выходзяць высокакваліфікаваныя спецыялісты. Заказчыкі кадраў з радасцю прымаюць іх на работу. У асноўным гэта МТЗ, МАЗ, Мінскі завод колавых цягачоў, Мінскі электратэхнічны завод, будаўнічыя ўпраўленні, прыватныя арганізацыі. Таксама многія працягваюць вучобу ва ўстановах сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай адукацыі.
— Майстар вытворчага навучання нясе і выхаваўчую місію.
— Я люблю спорт, захапляюся ім з дзяцінства. Займаўся лёгкай атлетыкай, потым футболам, перамагаў на спаборніцтвах, маю спартыўны разрад, рэгулярна хаджу ў трэнажорную залу. У выхаванні навучэнцаў імкнуся аб’ядноўваць іх адным заняткам, інтарэсам, ствараць каманду. Гэта дапамагае не толькі ў вольны час, але і ў час вучобы. Калі ў каледжы вырашылі стварыць футбольную секцыю, то я паступіў у БДПУ на спецыяльнасць “Фізічная культура”, скончыў універсітэт завочна і зараз магу працаваць трэнерам альбо выкладчыкам фізкультуры. Я тры разы на тыдзень вяду заняткі ў секцыі. Футбол навучэнцаў згуртаваў, яны аб’яднаны адным заняткам, якому прысвячаюць свой вольны час, і мацуюць камандны дух. Безумоўна, так расце і мой аўтарытэт. Часта да мяне звяртаюцца па дапамогу бацькі маіх навучэнцаў, маўляў, дапамажыце парадай, як знасці падыход да свайго дзіцяці. Я заўсёды іду насустрач.
— Відавочна, што вы ў пастаянным пошуку самога сябе.
— Па складзе характару вельмі не люблю штодзённую руціну, калі як быццам усё добра, можна і так жыць, працаваць, але адчуванне, што стаіш на адным месцы, не дае супакаення. Мне ўвесь час хочацца нечага новага, ствараць і тварыць, тым самым самаўдасканальвацца, павышаць свой прафесійны ўзровень. Так атрымаў вышэйшую кваліфікацыйную катэгорыю. Пошук сябе падштурхнуў уключыцца ў конкурсны рух, я стаў ездзіць на стажыроўкі, прымаць удзел у рэспубліканскіх і міжнародных спаборніцтвах — атрымаў статус эксперта. Я на пастаяннай сувязі з галоўным экспертам краіны па кампетэнцыі “Электрамантажныя работы” Уладзіславам Краўцовым, выпускніком Мінскага дзяржаўнага прафесійна-тэхнічнага каледжа мантажных і пад’ёмна-транспартных работ. Ён не раз перамагаў на рэспубліканскіх і міжнародных чэмпіянатах прафесійнага майстэрства, а сёння рыхтуе навучэнцаў да прафесійных спаборніцтваў, выступае з майстар-класамі, праводзіць семінары для экспертнага супольніцтва, мы разам распрацоўваем конкурсныя заданні. Я ўключыўся ў пошук адораных навучэнцаў, якія захоплены сваёй прафесіяй і гатовы паказваць сваю падрыхтоўку ў спаборніцтвах. Займаюся падрыхтоўкай канкурсантаў да спаборніцтваў рэспубліканскага і міжнароднага ўзроўню і сам расту разам з імі.
Ала КЛЮЙКО
Фота Наталлі КАЛЯДЗІЧ
