Прамая лінія з удзелам спецыялістаў Цэнтральнага камітэта Беларускага прафесійнага саюза работнікаў адукацыі і навукі адбылася ў рэдакцыі “Настаўніцкай газеты”. На пытанні нашых чытачоў адказвалі галоўны прававы інспектар працы Ларыса Васільеўна Манюк, галоўны тэхнічны інспектар Марына Леанідаўна Лясун, загадчык аддзела сацыяльна-эканамічнай работы Валянціна Рыгораўна Герасімовіч і загадчык аддзела арганізацыйнай работы Аксана Уладзіміраўна Васілевіч. Каля 40 пытанняў паступіла на нашу прамую лінію па тэлефоне і электроннай пошце. Сёння мы пачынаем друкаваць гэтыя пытанні і адказы на іх.
— Добры дзень! Мяне як кіраўніка ўстановы цікавіць, ці можа праводзіцца пазачарговая праверка ведаў педагогаў па ахове працы, калі ў школе не зафіксаваны парушэнні.
М.Л.ЛЯСУН:
— У адпаведнасці з заканадаўствам, праверку ведаў па ахове працы кіраўнікі і спецыялісты (педагогі адносяцца да гэтай катэгорыі) абавязаны праходзіць не пазней за месяц з дня прызначэння на пасаду і перыядычна ў адпаведнасці з патрабаваннямі нарматыўных прававых актаў, але не радзей за адзін раз у тры гады.
Праверка ведаў педагогаў праводзiцца з улiкам iх службовых абавязкаў, а таксама патрабаванняў нарматыўных прававых актаў, выкананне якіх уваходзіць у службовыя абавязкі настаўнікаў.
Згодна з патрабаваннямі артыкула 91 Кодэкса аб адукацыі Рэспублікі Беларусь, педагогі нясуць адказнасць за ахову жыцця і здароўя навучэнцаў і стварэнне бяспечных умоў пры арганізацыі адукацыйнага працэсу. У сувязі з гэтым у пералік пасад кіраўнікоў і спецыялістаў, якія павінны праходзіць праверку ведаў па пытаннях аховы працы ў школе, наймальнік абавязаны ўключыць усіх педагогаў, якія ўдзельнічаюць у адукацыйным працэсе.
Пазачарговая праверка ведаў настаўнікаў па пытаннях аховы працы праводзiцца не толькі ў выпадку, калі ў школе зафіксаваны парушэнні, яна праводзіцца таксама ў наступных выпадках:
— пры пераводзе педагога на іншае месца працы ці прызначэнні яго на пасаду, дзе патрабуюцца дадатковыя веды па ахове працы (напрыклад, калі настаўнікі ў час школьных канікул прызначаюцца на пасады выхавальнікаў у лагеры з дзённым знаходжаннем);
— пры прыняцці актаў заканадаўства, што змяшчаюць патрабаванні па ахове працы, выкананне якіх уваходзіць у службовыя абавязкі педагогаў;
— па патрабаванні спецыяльна ўпаўнаважаных дзяржаўных органаў нагляду і кантролю;
— па рашэнні кіраўніка арганізацыі або іншай службовай асобы, адказнай за арганізацыю аховы працы, пры выяўленні парушэнняў патрабаванняў па ахове працы або іх няведанні, што магло прывесці ці прывяло да няшчаснага выпадку на вытворчасці;
— пры перапынку ў працы на гэтай пасадзе больш за ад зін год.
— Працую вартаўніком у вясковай школе. Хачу ўдакладніць, як павінна быць абсталявана маё працоўнае месца.
М.Л.ЛЯСУН:
— Працоўнае месца вартаўніка павінна знаходзіцца побач з уваходнымі дзвярамі школы і абсталявана сталом і крэслам. Акрамя таго, у адпаведнасці з заканадаўствам з мэтай стварэння належных умоў працы для тэхнічнага персаналу, у тым ліку вартаўніка, наймальнік абавязаны выдзеліць санітарна-бытавое памяшканне ў школе і абсталяваць яго шафамі для пераапранання ў спецыяльную вопратку і абутак, а таксама стварыць умовы для прыёму ежы.
— Скажыце, калі ласка, ці магу я атрымліваць якія-небудзь даплаты, калі ў гэтым годзе страціла статус маладога спецыяліста? Кваліфікацыйнай катэгорыі ў мяне яшчэ няма, працую ў Мінску.
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Педагагічным работнікам з вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыяй, якія адпрацавалі два гады па размеркаванні (пераразмеркаванні), накіраванні (наступным накіраванні) на працу і якія працягваюць працаваць на ўмовах заключаных працоўных дагавораў (кантрактаў), на працягу наступнага аднаго года прадугледжаны штомесячныя даплаты ў памеры адной тарыфнай стаўкі першага разраду, устаноўленай Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь для аплаты працы работнікаў бюджэтных арганізацый і іншых арганізацый, якія атрымліваюць субсідыі, работнікі якіх прыраўнаваны па аплаце працы да работнікаў бюджэтных арганізацый (пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 19 студзеня 2017 года № 48 “Аб унясенні змянення ў пастанову Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 26 студзеня 2009 года № 86”).
— Турбуюць вас з Баранавіч. Пытанне такое: ці сочыць прафсаюз за эксперыментам па падушавым фінансаванні, як вы яго ацэньваеце? Мне здаецца, што ён вельмі ўдалы і пара ўводзіць яго паўсюдна.
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— У мэтах удасканалення бюджэтнага фінансавання, павелічэння заработнай платы педагагічных работнікаў, паляпшэння матэрыяльна-тэхнічнага суправаджэння адукацыйнага працэсу ў галіне трэці год рэалізоўваецца пілотны праект па апрабацыі нарматыўнага фінансавання ўстаноў адукацыі. Ён знаходзіцца на кантролі Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, адпаведных органаў кіравання адукацыяй, Цэнтральнага камітэта галіновага прафсаюза і арганізацыйных структур. У рамках рэалізацыі гэтага праекта пры Цэнтральным камітэце галіновага прафсаюза створана рабочая група.
У красавіку бягучага года ЦК правёў маніторынг ва ўстановах адукацыі, у якіх ажыццяўляецца эксперымент. Яго вынікі разгледжаны ў маі на пасяджэнні прэзідыума Цэнтральнага камітэта галіновага прафсаюза з удзелам прадстаўнікоў Міністэрства адукацыі. Адзначаны станоўчыя бакі эксперымента: эфектыўнасць выкарыстання матэрыяльных, кадравых, кіраўніцкіх і фінансавых рэсурсаў, павышэнне зацікаўленасці ўдзельнікаў эксперымента ў выніках сваёй дзейнасці, магчымасць дыферэнцыяцыі іх заработнай платы.
(Дапоўнена.)
— Добры дзень! Я з Віцебскай вобласці. У мяне педагагічная адукацыя па спецыяльнасці “Біялогія. Ахова прыроды”. Але ў нашым райцэнтры не было магчымасці ўладкавацца па гэтай спецыяльнасці, таму працавала выхавальніцай у дзіцячым садзе некалькі гадоў. Потым працавала ў іншай сферы, цяпер я педагог у школе па сваёй спецыяльнасці. Як хутка я магу атэставацца на кваліфікацыйную катэгорыю?
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Згодна з ч.1 пункта 19 Інструкцыі аб парадку правядзення атэстацыі педагагічных работнікаў сістэмы адукацыі (акрамя педагагічных работнікаў з ліку прафесарска-выкладчыцкага складу ўстаноў вышэйшай адукацыі), зацверджанай пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 22 жніўня 2012 года № 101, са змяненнямі і дапаўненнямі, на прысваенне другой кваліфікацыйнай катэгорыі могуць прэтэндаваць педагагічныя работнікі, якія маюць стаж работы на пасадзе, па якой атэстуюцца, два гады.
— Дапамажыце разабрацца. Я кіраўнік установы адукацыі. У мяне працуе малады дэфектолаг. Працуе па спецыяльнасці, завочна паступіла ў магістратуру. Ці магу я аплачваць ёй сесію?
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Гарантыі для работнікаў, якія атрымліваюць сярэднюю спецыяльную, вышэйшую і адукацыю пасля заканчэння УВА ў вячэрняй або завочнай форме атрымання адукацыі, вызначаны артыкуламі 214, 215, 216 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (ПК).
Згодна з часткамі 2 і 3 артыкула 214 ПК, гарантыі работнікам прадастаўляюцца пры накіраванні наймальніка або ў адпаведнасці з заключанымі з імі дагаворамі ў сферы адукацыі, а таксама калі гэта прадугледжана калектыўным ці працоўным дагаворам.
У выпадку адсутнасці гэтых падстаў работніку можа быць прадастаўлены водпуск без захавання заработнай платы (ч.3, артыкула 214 ПК).
— Скажыце, калі ласка, у які тэрмін можна звярнуцца па кампенсацыю ў сувязі з пераездам на работу ў іншае месца. У верасні не паспеў гэтага зрабіць.
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Артыкулам 96 Працоўнага кодэкса не ўсталяваны тэрмін звароту за выплатай кампенсацыі ў сувязі з пераездам на работу ў іншую мясцовасць. Вы маеце права звярнуцца ў найбліжэйшы час да наймальніка за яе атрыманнем.
— Прывітанне! Гэта прамая лінія? Мяне завуць Ірына, тэлефаную з Мінска. Пытанне хачу задаць не пра сябе, а пра сваю маму, якая ўсё жыццё працавала настаўніцай, цяпер на пенсіі. Ці можа яна звярнуцца ў прафкам па пуцёўку ў санаторый?
А.У.ВАСІЛЕВІЧ:
— Сёння ў сістэму ўнітарнага прадпрыемства “Белпрафсаюзкурорт” уваходзяць 13 санаторыяў рознага профілю. Членам прафсаюза, іх дзецям у гэтых санаторыях прадастаўляецца скідка ў памеры 25% ад кошту пуцёўкі на падставе даведкі, выдадзенай пярвічнай прафсаюзнай арганізацыяй, дзе член прафсаюза стаіць на ўліку.
Пуцёўка набываецца непасрэдна ў самім санаторыі. Ветэрану працы неабходна выбраць санаторый па профілі, вызначыцца з перыядам санаторна-курортнага лячэння, затым звярнуцца ў прафкам установы адукацыі, дзе ён застаўся на прафсаюзным уліку пасля таго, як пайшоў на заслужаны адпачынак, за адпаведнай даведкай на атрыманне скідкі. Больш падрабязную інфармацыю пра магчымасці санаторна-курортнага лячэння можна атрымаць на сайце УП “Белпрафсаюзкурорт” www.kurort.by або ў старшыні прафкама сваёй пярвічнай прафсаюзнай арганізацыі.
— Я тэлефаную з Брэсцкай вобласці. Шмат гадоў працавала ў школе, была дырэктарам… Зараз на пенсіі. На Дзень настаўніка мяне не запрасілі на свята, ездзіла ў школу суседняй вёскі. Вельмі прыемна было адчуць сябе паважаным чалавекам, педагогам, хоць і былым. А за сваю школу крыўдна.
А.У.ВАСІЛЕВІЧ:
— Работа з ветэранамі з’яўляецца адным з найважнейшых напрамкаў дзейнасці прафсаюзных арганізацый галіновага прафсаюза ўсіх узроўняў. Абавязацельства аб рабоце з саветамі ветэранаў працы галіны і галіновага прафсаюза, запрашэнні ветэранаў для ўдзелу ў выхаваўчых, святочных мерапрыемствах, якія праводзяцца арганізацыямі сістэмы Міністэрства адукацыі і арганізацыйнымі структурамі галіновага прафсаюза, замацавана ў падпункце 38.9 пункта 38 Пагаднення паміж Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь і Беларускім прафесійным саюзам работнікаў адукацыі і навукі на 2016—2019 гады. Пытанне аб недапушчэнні падобных фактаў у дачыненні да ветэранаў будзе прапрацавана з прафсаюзным актывам і наймальнікамі адпаведнай вобласці. Просім прабачэння за сітуацыю, што адбылася з вамі.
— Я пенсіянерка з Гродна. Калі выйду на работу, могуць са мной заключыць кантракт больш чым на 1 год?
Л.В.МАНЮК:
— Так. Асобы, якія дасягнулі пенсіённага ўзросту, не маюць абмежаванняў у працоўных правах. У адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь аб працы, яны маюць такія ж працоўныя правы, як і іншыя катэгорыі работнікаў.
— Вельмі турбуе такое пытанне: я выйшла з дэкрэтнага водпуску на работу ў школу, але цяпер мне трэба пасядзець з дзіцем яшчэ. Ці магу я гэта зрабіць? Дзіцяці яшчэ няма 3-х гадоў.
Л.В.МАНЮК:
— Так. Неабходна напісаць заяву на імя наймальніка аб прадастаўленні вам сацыяльнага водпуску па доглядзе дзіцяці да дасягнення ім узросту трох гадоў. Вы маеце права знаходзіцца ў гэтым водпуску да дасягнення вашым дзіцем узросту трох гадоў.
— Асноўны работнік, настаўнік англійскай мовы, сыходзіць у дэкрэтны водпуск. Як прымаць педагога на замену — па кантракце або па працоўным дагаворы? Калі прыняць работніка па кантракце, ці будзе гэта парушэннем? На які нарматыўны дакумент спасылацца пры прыёме работніка на замену? Дзякуй.
Л.В.МАНЮК:
— На час сацыяльнага водпуску асноўнага работніка па доглядзе дзіцяці да дасягнення ім узросту трох гадоў прыём на работу іншага работніка ажыццяўляецца па тэрміновым працоўным дагаворы. Гэта звязана з тым, што работнік, які знаходзіцца ў сацыяльным водпуску па доглядзе дзіцяці да дасягнення ім узросту трох гадоў, мае права перапыняць гэты водпуск і выходзіць на работу. Пры гэтым работнік можа перарываць гэты водпуск столькі разоў, колькі пажадае. У выпадку выхаду на работу асноўнага работніка чалавек, прыняты на яго месца, звальняецца з дня, якi папярэднiчае дню выхаду асноўнага работніка. Кантракт жа складаецца не менш чым на адзін год. Наймальнік гарантуе, што работнік адпрацуе па кантракце тую колькасць гадоў, на якую заключаны кантракт.
— Добры дзень, мяне завуць Таццяна. Ведаю, што цяпер пасля заканчэння аспірантуры тым, хто здаў кандыдацкі мінімум, але не абараніў дысертацыю, выдаюць дыплом даследчыка. Калі я заканчвала аспірантуру, такі дыплом яшчэ не выдавалі, толькі ведамасць аб здачы кандыдацкага мінімуму. Мяне цікавіць, ці магу я зараз атрымаць дыплом даследчыка.
Л.В.МАНЮК:
— Атрымаць дыплом даследчыка зараз вы не можаце, таму што на момант заканчэння аспірантуры такі дакумент не выдаваўся. Але вы можаце ўзяць даведку пра час навучання ў аспірантуры.
(Дапоўнена.)
— Я настаўніца замежнай мовы, працую ў сельскай базавай школе. Асноўная нагрузка ў мяне — 21 гадзіна плюс 3,5 гадзіны класнага кіраўніцтва, гадзіна — за кабінет і паўтары гадзіны — праверка сшыткаў. Але па суботах нас прымушаюць хадзіць у школу, кажуць, што ў нас 36-гадзінны працоўны тыдзень, значыць, трэба дапрацоўваць. Не магу зразумець: уся нагрузка ў мяне 27 гадзін, чаму за тыя ж грошы я павінна дапрацоўваць да 36 гадзін?
Л.В.МАНЮК:
— У адпаведнасці з часткай 4 артыкула 158 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адукацыі, ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі прадугледжаны шасцідзённы працоўны тыдзень, які ўключае пяцідзённы вучэбны тыдзень і адзін дзень тыдня для правядзення з навучэнцамі фізкультурна-аздараўленчых, спартыўна-масавых і іншых выхаваўчых мерапрыемстваў.
У адпаведнасці з пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 05.09.2011 № 255 “Аб устанаўленні скарочанай працягласці рабочага часу асобным катэгорыям педагагічных работнікаў і прызнанні страціўшымі сілу асобных пастаноў Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь”, настаўнікам устаноўлена скарочаная працягласць працоўнага часу 36 гадзін у тыдзень. Дадаткам 2 да пастановы № 255 настаўнікам устаноўлена норма гадзін педагагічнай нагрузкі за стаўку 20 гадзін у тыдзень.
У адпаведнасці з пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь “Аб некаторых асаблівасцях рэгулявання працы педагагічных работнікаў” ад 30.03.2007 № 25 (у рэдакцыi пастановы Мінадукацыі ад 07.10.2011 № 269), кіраўнік установы адукацыі размяркоўвае педагагічную нагрузку паміж работнікамі, ажыццяўляе ўлік, кантроль і нясе адказнасць за выкананне яе кожным педагагічным работнікам у поўным аб’ёме (пункт 1). Пры гэтым, у адпаведнасці з пастановай № 255, кіраўнік не можа ўстанавіць педагагічную нагрузку настаўніку больш за 36 гадзін у тыдзень.
Педагагічная нагрузка ўключае гадзіны педагагічнай дзейнасці пры рэалізацыі адукацыйных праграм, праграм выхавання, што рэгулюецца раскладам урокаў (вучэбных заняткаў) у класах, спецыяльных класах, вучэбных групах, групах, спецыяльных групах, аб’яднаннях па інтарэсах навучэнцаў, а таксама планамі выхаваўчай работы; арганізацыйна-выхаваўчай работы і дадатковага кантролю вучэбнай дзейнасці навучэнцаў, якія ажыццяўляюцца настаўнікамі і выкладчыкамі (пункт 2).
Аплата за работу настаўнікам ажыццяўляецца за гадзіны педагагічнай нагрузкі, якая ім вызначана.
Кіраўнік установы адукацыі можа прыцягваць настаўніка да работы ў шосты дзень тыдня ў межах вызначанай яму педагагічны нагрузкі. Калі настаўнік выканаў вызначаную яму нагрузку на працягу пяці дзён, то кіраўнік выдае загад аб прыцягненні настаўніка да работы ў суботу, у загадзе паказваецца форма аплаты за гэты дзень (адгул), работніка знаёмяць з гэтым загадам пад подпіс.
— У мяне ёсць пытанне: ці магу я адмовіцца ад выезду з класам на аздараўленне, каб суправаджаць навучэнцаў, па прычыне таго, што з’яўляюся апекуном інваліда 1-й групы. Гэта мая сястра, якая жыве асобна, хадзіць можа.
Л.В.МАНЮК:
— Не, таму што вы не ажыццяўляеце догляд інваліда.
— Ці правамерныя дысцыплінарныя спагнанні з кіраўнікоў і работнікаў за невыкананне плана здачы макулатуры, адмову ад падпіскі на перыядычныя выданні?
Л.В.МАНЮК:
— Не.
— Растлумачце, калі ласка, сітуацыю: памочнік выхавальніка звольнены пасля заканчэння тэрміну працоўнага дагавора 31.08.2017, а 01.09.2017.гэты работнік прыняты на пасаду бібліятэкара на 0,5 стаўкі і педагога-арганізатара на 0,5 стаўкі па сумяшчальніцтве. Ці трэба заводзіць новую асабовую справу ў такім выпадку? Ці ўсё ж такі працягваем весці справу, якая заведзена на памочніка выхавальніка?
Л.В.МАНЮК:
— У адпаведнасці з пунктам 23 Інструкцыі аб парадку фарміравання, вядзення і захоўвання асабовых спраў работнікаў, зацверджанай пастановай Камітэта па архівах і справаводстве пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь 26.03.2004 № 2, асабовыя справы звольненых работнікаў падлягаюць перадачы ў архіў арганізацыі па вопісе. Асабістыя справы звольненых работнікаў уносяцца ў вопіс спраў па асабовым складзе па годзе звальнення і сістэматызуюцца па алфавіце (па прозвішчах). Дапускаецца складаць асобны вопіс асабовых спраў звольненых работнікаў.
Вам неабходна будзе завесці дзве справы: адну — на бібліятэкара, другую — на педагога-арганізатара, які працуе на ўмовах сумяшчальніцтва.
— А ці заводзяцца асабовыя справы на работнікаў, якія адносяцца да тэхнічнага і абслуговага персаналу: прыбіральшчык службовых памяшканняў, кладаўшчык, сталяр, кухонныя рабочыя і г.д.?
Л.В.МАНЮК:
— Не. Асабовыя справы вядуцца на кіраўнікоў і спецыялістаў, навуковых работнікаў, дзяржаўных служачых, а таксама іншых работнікаў у выпадках, вызначаных заканадаўствам Рэспублікі Беларусь.
— Калі работнік працуе па сумяшчальніцтве (напрыклад, намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце на 0,5 стаўкі і настаўнік на 0,5 стаўкі), вядзецца адна асабовая справа ці дзве?
Л.В.МАНЮК:
— Дзве.
— Яшчэ адно ўдакладненне: дзе павінна захоўвацца апавяшчэнне аб працягу, непрадаўжэнні, перазаключэнні кантрактаў?
Л.В.МАНЮК:
— У асабовай справе.
— Добры дзень! Справа такая: налічэнне настаўнікам страхавых узносаў і пералічэнне іх у фонд сацыяльнай абароны ажыццяўляецца пры правядзенні імі выкладчыцкай работы ў аб’ёме 18 гадзін у тыдзень, вядзенні арганізацыйна-выхаваўчай работы і кантролі за дзейнасцю навучэнцаў. У сувязі з гэтым пытанне такое: у 18 гадзін выкладчыцкай работы ўваходзяць факультатыўныя гадзіны ці не? На які нарматыўны дакумент спасылацца? Дзякуй.
Л.В.МАНЮК:
— Так, уваходзяць, паколькі яны ўстаноўлены вучэбнымі планамі, якія зацвярджаюцца на кожны навучальны год.
(Дапоўнена.)
— Я хацела ўдакладніць: у мяне асноўная нагрузка ў школе 12 гадзін і 8 гадзін — аказанне платных паслуг, якія я аказваю як педагог дадатковай адукацыі. Засталося 3 гады да пенсіі, і я хацела б ведаць, ці будзе аказанне гэтых паслуг улічвацца пры налічэнні каэфіцыента на пенсію.
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Так, будзе ўлічвацца. У заробак для налічэння пенсіі ўключаюцца выплаты ўсiх вiдаў у грашовым i (або) натуральным выражэнні, налічаныя на карысць грамадзянiна па ўсіх падставах незалежна ад крыніц фінансавання, уключаючы ўзнагароджаннi па грамадзянска-прававых дагаворах, выплаты застрахаванай асобе, якая падлягае абавязковаму страхаванню ад няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў, даходы фiзiчнай асобы, якая самастойна выплачвае абавязковыя страхавыя ўзносы ў бюджэт фонду, на якія, згодна з заканадаўствам аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні, налічваліся і з якіх выплачваліся абавязковыя страхавыя ўзносы ў названы бюджэт (артыкул 58 Закона Рэспублікі Беларусь ад 17 красавіка 1992 года № 1596-XII “Аб пенсіённым забеспячэннi” (са змяненнямі і дапаўненнямі).
— Добры дзень! Працую ў дзіцячым садзе трэці год, але па спецыяльнасці я настаўнік, прыйшла ў сад з другой катэгорыяй. Ці пераносіцца гэтая катэгорыя на маю цяперашнюю работу?
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Настаўніку, які мае другую кваліфікацыйную катэгорыю, пры пераходзе на работу ва ўстанову дашкольнай адукацыі для атрымання адпаведнай катэгорыі па пасадзе выхавальніка дашкольнай адукацыі неабходна будзе прайсці працэдуру атэстацыі ва ўстаноўленым парадку.
Атэстацыя педагагічных работнікаў сістэмы адукацыі ажыццяўляецца ў адпаведнасці з Інструкцыяй аб парадку правядзення атэстацыі педагагічных работнікаў сістэмы адукацыі (акрамя педагагічных работнікаў з ліку прафесарска-выкладчыцкага складу ўстаноў вышэйшай адукацыі), (далей — Інструкцыя), зацверджанай пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 22 жніўня 2012 года № 101 (са змяненнямі і дапаўненнямі).
У адпаведнасці з пунктам 20 гэтай Інструкцыі, пры праходжанні атэстацыі на прысваенне кваліфікацыйнай катэгорыі мае права прэтэндаваць незалежна ад стажу работы, які вызначаны часткай першай пункта 19 Інструкцыі, выхавальнік дашкольнай адукацыі, калі яму прысвоена адпаведная кваліфікацыйная катэгорыя па пасадзе настаўніка.
Неабходна мець на ўвазе, што, у адпаведнасці з пунктам 18 Інструкцыі, абавязковымі ўмовамі допуску да атэстацыі на прысваенне кваліфікацыйнай катэгорыі, акрамя названых патрабаванняў да наяўнасці стажу, з’яўляюцца адпаведнасць атрыманай адукацыі кваліфікацыйным патрабаванням і засваенне зместу адукацыйнай праграмы павышэння кваліфікацыі кіруючых работнікаў і спецыялістаў у тэрміны, прадугледжаныя заканадаўствам.
— Я настаўніца рускай мовы і літаратуры, больш за 26 гадоў працую ў школе ў Магілёўскай вобласці. У гэтым годзе афармляла пенсію па выслузе гадоў. І атрымалася так, што мне не хапае стажу, года з лішнім. Педнагрузка ў мяне заўсёды была не менш за 18—20 гадзін. Чаму так атрымалася?
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Пачынаючы з 1 студзеня 2009 года падлік прафесійнага стажу ажыццяўляецца на падставе артыкула 13 Закона Рэспублікі Беларусь ад 5 студзеня 2008 года № 322-З “Аб прафесійным пенсіённым страхаванні” (далей — Закон), зыходзячы са звестак спецыяльнай часткі індывідуальнага асабовага рахунку застрахаванай асобы шляхам складання перыядаў, за якія выплачаны ўзносы на прафесійнае пенсіённае страхаванне, з улікам умоў, прадугледжаных Законам. Пры гэтым палажэнні Закона прадугледжваюць уключэнне ў прафесійны стаж толькі перыяды работы з асаблiвымi ўмовамi застрахаванай асобы з выплатай узносаў на прафесійнае пенсіённае страхаванне. Адпаведна, у прафесійны стаж не ўключаюцца перыяды занятасці, на працягу якіх умовы працы педагагічных работнікаў не адпавядаюць устаноўленым крытэрыям ацэнкі і за якія не выплачаны ўзносы на прафесійнае пенсіённае страхаванне (уключаючы перыяды часовай непрацаздольнасці, канікулы).
— Прывітанне! Мне 48 гадоў, працую настаўнікам, у будучыні збіраюся на льготную пенсію. Але раптам у мяне праз два гады, як я планую, не атрымаецца выйсці на такую пенсію, хоць яна мне патрэбна ў сувязі са станам здароўя. У аддзеле адукацыі кажуць, што такія звесткі загадзя даць не могуць. Акрамя педагагічнай дзейнасці ў пэўным аб’ёме, якія яшчэ патрэбны ўмовы для выхаду на датэрміновую пенсію?
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— З 1 студзеня 2009 года падлік прафесійнага стажу для вызначэння права на датэрміновую прафесійную пенсію робіцца ў адпаведнасці з Палажэннем аб крытэрыях ацэнкi ўмоў працы для асобных катэгорый работнікаў і (або) асаблівасцей (відаў) работ, якія выконваюцца, для мэт прафесійнага пенсіённага страхавання і парадку іх прымянення (далей — Палажэнне), зацверджаным пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь 9 кастрычніка 2008 года № 1490 “Аб некаторых пытаннях прафесійнага пенсіённага страхавання” з дапаўненнямі і змяненнямі.
У адпаведнасці з падпунктам 24.2.2 пункта 24 Палажэння, для настаўніка крытэрыем ацэнкі яго работы з’яўляецца вядзенне педагагічнай дзейнасці ў частцы рэалізацыі адукацыйных праграм (за выключэннем арганізацыйна-выхаваўчай работы і дадатковага кантролю за вучэбнай дзейнасцю вучняў) у аб’ёме не менш за 18 гадзін у тыдзень, выкананне арганізацыйна-выхаваўчай работы, ажыццяўленне дадатковага кантролю вучэбнай дзейнасці навучэнцаў і выкананне іншых абавязкаў, прадугледжаных кваліфікацыйнымі характарыстыкамі.
(Дапоўнена.)
— Працую ў дзіцячым садзе, з’яўляюся старшынёй атэстацыйнай камісіі. Пытанне з практыкі работы камісіі: чалавек ідзе ў педуніверсітэт на двухгадовую перападрыхтоўку, атрымлівае кваліфікацыю па спецыяльнасці “Дашкольная адукацыя”. Ці можа ён атэставацца на кваліфікацыйную катэгорыю, калі да перападрыхтоўкі ў яго не было педагагічнай адукацыі, была эканамічная. Перападрыхтоўку выхавальнік скончыў нядаўна.
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— У адпаведнасці з пунктам 18 Інструкцыі аб парадку правядзення атэстацыі педагагічных работнікаў сістэмы адукацыі (акрамя педагагічных работнікаў з ліку прафесарска-выкладчыцкага складу ўстаноў вышэйшай адукацыі), абавязковымі ўмовамі допуску педагагічнага работніка да атэстацыі на прысваенне любой кваліфікацыйнай катэгорыі з’яўляюцца:
— адпаведнасць атрыманай адукацыі кваліфікацыйным патрабаванням. Па кожнай пасадзе педагагічных работнікаў яны вызначаны ў выпуску 28 Адзінага кваліфікацыйнага даведніка пасад служачых, занятых у адукацыі;
— наяўнасць стажу работы (акрамя выпадкаў, вызначаных Інструкцыяй). Для прэтэндэнтаў на прысваенне другой і першай кваліфікацыйных катэгорый стаж работы на пасадзе, па якой яны атэстуюцца, павінен быць два гады; вышэйшай, а таксама кваліфікацыйнай катэгорыі “настаўнік-метадыст” — тры гады з дня прысваення папярэдняй катэгорыі;
— асваенне зместу адукацыйнай праграмы павышэння кваліфікацыі кіруючых работнікаў і спецыялістаў у тэрміны, прадугледжаныя заканадаўствам. Калі ўстаноўлена абавязковае павышэнне кваліфікацыі адзін раз у тры гады, то для праходжання атэстацыі, у тым ліку на прысваенне другой кваліфікацыйнай катэгорыі, умова павінна выконвацца.
Выпускам 28 Адзінага кваліфікацыйнага даведніка пасад служачых, занятых у адукацыі, для выхавальніка ўстаноўлены наступныя кваліфікацыйныя патрабаванні: наяўнасць вышэйшай (сярэдняй спецыяльнай) адукацыі па профілях “Педагогіка”, “Педагогіка. Прафесійная адукацыя” або вышэйшай (сярэдняй спецыяльнай) адукацыі і перападрыхтоўкі па профілях “Педагогіка”, “Педагогіка. Прафесійная адукацыя” без прад’яўлення патрабаванняў да стажу работы.
Такім чынам, калі ў ходзе перападрыхтоўкі выхавальнік атрымаў адпаведную адукацыю, мае неабходны стаж работы на названай пасадзе, прайшоў курсы павышэння кваліфікацыі, ён можа быць дапушчаны да атэстацыі.
— Я настаўніца пачатковых класаў першай катэгорыі. У гэтым годзе хачу павысіць кваліфікацыйную катэгорыю як кіраўнік гуртка (педагог дадатковай адукацыі) і як выхавальнік групы прадоўжанага дня. Ці магу я гэта зрабіць да новага года адначасова? Па сумяшчальніцтве не аформлена.
В.Р.ГЕРАСІМОВІЧ:
— Не, не зможаце. Згодна з пунктам 6 Інструкцыі аб парадку правядзення атэстацыі педагагічных работнікаў сістэмы адукацыі, прысваенне кваліфікацыйных катэгорый педагагічнаму работніку ажыццяўляецца па пасадзе, якую ён займае. Выкананне настаўнікам работы на пасадзе педагога дадатковай адукацыі і выхавальніка можа ажыццяўляцца на ўмовах сумяшчальніцтва, з афармленнем іншага працоўнага дагавора.
Падрыхтавала Марына ХІДДЖАЗ.
Фота аўтара.
