Бацька школьнікаў: у сям’і мы дзейнiчаем з акцэнтам на тое, што дзецi вучацца самi ўстанаўліваць для сябе межы

- 12:44Образование

Сярэднестатыстычны тата — не самы часты госць у школе. Тым больш каштоўнымi робяцца гэтыя вiзiты, калi бацька не толькi з гатоўнасцю ўдзельнiчае ў школьных мерапрыемствах, але i сам iх праводзiць. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.

Урок 1: мужнасцi

На сувязi — сярэдняя школа № 20 Брэста iмя Героя Савецкага Саюза Д.М.Карбышава, i наш першы герой — Валерый Уладзіміравіч Белашапка, ваеннаслужачы Брэсцкай Чыр­ванасцяжнай пагранiчнай групы iмя Ф.Э.Дзяржынскага. Штогод ён праводзіць урокі мужнасці ў школе, дзе вучыцца яго сын.

Першы раз мне прапанавалi выступiць перад навучэнцамi, калi Косця вучыўся ў 4 класе. Я з радасцю пагадзiўся. З той пары гэта стала традыцыяй. Мне прыемна ба­чыць, наколькi сучасныя дзецi ўсебакова развiтыя, як шмат яны ведаюць, як шчыра цiкавяцца навакольным светам, задаюць сур’ёзныя, я б нават сказаў мужчынскiя, пытаннi. Якiм бы складаным i спрэчным нi было пытанне, заўсёды адказ­ваю шчыра, як думаю. Дзецi — тая катэгорыя людзей, якая тонка адчувае фальш. Будзеш выкручвацца, хлусiць — цябе ўмомант раскусяць, — расказвае Валерый Уладзiмiравiч. — Вядома, кожнае мерапрыемства ў школе прымушае мяне выкройваць час, ахвяраваць iншымi cправамi: мы ж заўсёды занятыя, кудысьцi спяшаемся. Аднак гаворка iдзе пра нашых дзяцей, яны вельмi хутка рас­туць: калі ўпусцім iх сёння, можам спазніцца на ўсё жыццё.

Валерый Уладзiмiравiч прызнаецца, што перад першай сустрэчай са школьнiкамi хваляваўся, аднак хутка ўцягнуўся ў работу перад вялiкай аўдыторыяй. Сёння ён лёгка можа ўявіць сябе ў школе ў якасцi педагога:

— Думаю, мне б спадабалася працаваць у школе. Калi пафантазiраваць, я быў бы строгiм педагогам, у якога ўрок — гэта ўрок, а перапынак — гэта перапынак. Я ўмею размаўляць спакойна, але так, што мяне слухаюць. Яшчэ я заўважыў: важна ба­чыць кожнае дзіця, не толькi актыўных. Калi ты не заўважыш вучня раз, другi, ён замкнецца ў сабе. Важна даць дзецям зразумець, што ты ўдзя­ляеш увагу кожнаму з iх, і тады нават самыя гарэз­лівыя будуць слухаць з цiкавасцю.

Дзецi — тая катэгорыя людзей, якая тонка адчувае фальш. Будзеш выкручвацца, хлусiць — цябе ўмомант раскусяць.

Пра сына i яго стаўленне да таго, што тата — часты госць у школе, Валерый Ула­дзiмiравiч расказвае:

— Калi Косця быў маленькiм, то вельмi ганарыўся тым, што тата прыхо­дзiць у школу. А сёння ён ужо дарослы, 13 гадоў, і ён добра разумее i мяне, i армейскi побыт, часта бывае ў часцi, як i любы хлопчык, любiць зброю i наперад ведае, што я магу расказаць. Часам я сам цiкаўлюся ў яго, цi спадабалася аднакласнiкам сустрэча, што iх уразiла. Аказваецца, дзецi, якiя пасаромелiся задаць мне пытанне, часам звяртаюцца да майго сына: “А што твой тата меў на ўвазе?” Больш за ўсё вучняў цiкавiць, цi сaпраўдная ў мяне зброя, цi даводзiлася мне ёй карыстацца, цi метка я страляю. Многiх здзiўляе, калi кажу, што я ваеннаслужачы 24/7 i што выхадных у нас не бывае. Ваенны чалавек — гэта назаўжды, i дома я таксама застаюся армейцам. Сын ведае: калi я сказаў быць гатовым у 7 — гэта значыць у 7. Для мяне непрымальна дамовiцца аб сустрэчы ў 12.00, а мець на ўвазе прык­ладна з 11.40 да 12.30. Люб­лю парадак ва ўсiм.

Вядома, на стыль выхавання гэтая рыса накладвае адбiтак, лiчыць Валерый Уладзi­мiравiч:

Сын вучыцца добра. Амаль усе адзнакi выдатныя. Калi ў дзённiку заўважаю нiзкi бал, кажу: “Косця, ты сам ведаеш, дзе недапрацаваў”. Часам сын лянуецца, абураецца: аднакласнiкi спiсваюць дамашку, а ён сам робiць. У такiх выпадках тлумачу: “Твая мэта — скончыць школу, здаць ЦТ. I вось калi ты апынешся ў аўдыторыi сам-насам з апытальнiкам i ручкай, інтэрнэт табе не дапаможа. Ты возьмеш з сабой толькi тыя веды, што назапашваеш зараз”. Увогуле, стараемся выхоўваць сына на ўласным прыкладзе. Паказваем нашы школьныя атэстаты, дыпломы, тлумачым: “Для нас вучоба таксама была работай, аднак мы старалiся, не працавалі на ўроках спусцiўшы рукавы. У школе настаўнік пакажа на памылкі, выправіць іх, а ў дарослым жыцці ты сам нясеш адказнасць за свае недапрацоўкі і ляноту”. Я адчуваю, што пасля такой размовы сын унутрана перастройваецца, робiць для сябе правiльныя высновы.

Урок 2: асабiстай адказнасцi

Сяргей Сяргеевіч Жуковiч, топ-менеджар, бацька дваiх дзяцей i член папячыцельскага савета школы, нядаўна правёў для старшакласнiкаў майстар-клас “Выхад з зоны камфорту”. Як ён сам адзначае, iдэя заняткаў нарадзiлася спантанна:

Падчас зносін з адмiнiстра­цыяй i педагогамi школы мы разам разважалi, што цiкавага i карыснага можна ўвесцi ў вучэбны працэс, каб дзецi маглi хутка адаптавацца ў жыццi пасля заканчэння школы. Як сказаў заснавальнiк рэгулярнага менеджменту і кіраўнік першай школы бiзнесу на тэрыторыi СССР Уладзiмiр Тарасаў, мэту трэба ставiць па-за межамi жыцця. Сапраўды, заўсёды цiкава памарыць, а што будзе потым, пасля школы, унiверсiтэта — вызначыцца з наступнымi крокамi, будучай спе­цыяльнасцю, прафесiяй. Са свайго боку мне было цiкава ўбачыць i па­чуць, як сённяшняя моладзь мыс­лiць. Я расказаў старшакласнiкам, што яны адносяцца да пакалення, прадстаўнiкi якога дастаткова выразна дзеляцца на дзве катэгорыi: тых, каму ўсё роўна, спажыўцоў, што рас­туць на гаджэтах i прывыклi толькi ўспрымаць уваходзячую iнфармацыю, i тых, каму не ўсё роўна, хто займае актыўную жыццёвую пазiцыю, гатовы вучыцца, рабiць памылкi, падаць, паднiмацца i атрымлi­ваць асалоду ад працэсу пазнання. Мне хацелася даведацца, цi шмат сярод нашых старшакласнiкаў тых, каму не ўсё роўна. Было сапраўды прыемна назiраць за дзецьмi, размаўляць з актыўнай часткай аўдыторыi, атрымлiваць зваротную сувязь.

Мы не пат­рабуем ад дзяцей быць перфекцыянiстамi, тлумачым, што вучоба — гэта iх жыццё i iх сфера адказнасцi. Не важна, якую адзнаку яны атрымалi, важна, каб яны самi для сябе ведалi, што зрабiлi ўсё магчымае.

У Сяргея Сяргеевiча дачка-дзесяцiкласнiца i сын-пяцiкласнiк, з якiмi ён заўсёды стараецца размаўляць, як з дарослымi:

— Наш уласны дзiцячы вопыт яшчэ жывы, i мы памятаем: тыя спосабы, што практыкавалiся ў нашым дзяцiнстве, калi нас прымушалi зай­мацца вучобай, не працуюць. Заўсёды лепш пераканаць, чым прымусiць. Мы не пат­рабуем ад дзяцей быць перфекцыя­нiстамi, тлумачым, што вучоба — гэта iх жыццё i iх сфера адказнасцi. Не важна, якую адзнаку яны атрымалi, важна, каб яны самi для сябе ведалi, што зрабiлi ўсё магчымае. Калi нехта з iх прыносiць дрэнную адзнаку, размаўляем, пытаемся, чаму так адбылося. Адказы — 50 на 50. Часам прычына ўважлiвая: няправiльна зразумелi заданне, перахвалявалiся… Часам жа ўсяму вiной паслужыла банальная лянота. Тады я прапаную падумаць, ацанiць фактычны вынiк i той, якi яны самi ад сябе чакалi. Як правiла, на наступных занятках дзецi паляпшаюць адзнаку. Я бачу, што iм не ўсё роўна, яны вучацца не для нас, не для настаўнiка, а для сябе, i гэта галоўнае.

Па тым жа прынцыпе — уласнай адказнасцi — будуецца i ўвесь выхаваўчы працэс унутры сямʹi.

— Мы дзейнiчаем з прыцэлам на тое, што дзецi вучацца самi ўстанаўліваць для сябе межы. Напрыклад, стараемся, каб яны вучылiся эфектыўна кiраваць сваiм вольным часам, у тым лiку кантралявалi карыстанне гаджэтамi — такiм чынам, каб гэта не адбiвалася на вучобе, здароўі… Вядома, калi на бацькоўскiх сходах нам расказ­ваюць пра розныя трагiчныя выпадкi ўздзеяння на падлеткаў праз iнтэрнэт, мы звяртаем на гэта ўвагу дзяцей. Напрыклад, некалькi гадоў назад сур’ёзна абмяркоўвалася дзейнасць iнтэрнэт-супольнасцей накшталт “Сiняга кiта”. Мы таксама размаўлялi пра гэта з дзецьмi. На момант размовы яны ўжо ведалi пра iснаванне гэтай супольнас­цi i механiзмы яе ўздзеяння ад сваiх настаўнікаў, — прыгадвае Сяргей Сяргеевiч. — Я неаднаразова абмяркоўваў з педагогамi неабходнасць узае­мадзеяння з дзецьмi, як з дарослымi, што жывуць па законах рэальнага свету. Важна ў гэтых умовах наладжваць з дзецьмi дыялог у новым фармаце. I я са свайго боку хачу i магу аказаць дапамогу школе ў гэтай дзейнасці.

Вiталiна НЕСЦЯРОВІЧ
Фота з архiва герояў