Як зрабіць установу адукацыі сучаснай і камфортнай, куды з радасцю бягуць дзеці, з ахвотай і натхненнем прыходзяць настаўнікі, ведае дырэктар сярэдняй школы № 2 Петрыкава Т.В.Зянкевіч. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
Без нарматыўкі — нікуды
— Мая мама — настаўніца пачатковых класаў, і ўсё дзяцінства я назірала за тым, як яна правярае сшыткі, рыхтуецца да ўрокаў. Мабыць, таму я з сястрой мела адзін любімы занятак — гульню ў школу. Прыход у педагогіку быў невыпадковым, — адзначае Таццяна Віктараўна. — Калі надышоў час паступаць, пытання “Куды пайсці вучыцца?” не ўзнікала. Я вучылася спачатку ў Рэчыцкім педагагічным каледжы, потым скончыла Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя І.П.Шамякіна. У 1995 годзе прыйшла ў 2-ю петрыкаўскую школу настаўніцай беларускай мовы і літаратуры і па сённяшні дзень (ужо 30 гадоў) працую ў адной установе адукацыі. Пэўны час займала пасаду намесніка дырэктара па вучэбнай рабоце, пяты год ужо ўзначальваю школу.
Памятаю, аднойчы ў нас быў канцэрт, прымеркаваны да Дня настаўніка, і педагогаў запрасілі выйсці на сцэну, каб яны адказалі на пытанні. У мяне запыталіся: “Калі вам прапануюць стаць дырэктарам, вы пагодзіцеся?” Тады я з гумарам адказала, што ў гэтым жыцці трэба паспрабаваць усё і калі прапануюць, то пагаджуся. Так склалася ў жыцці, што ў хуткім часе мне зрабілі такую прапанову.
— Таццяна Віктараўна, з якімі цяжкасцямі сутыкнуліся ў першы год свайго дырэктарства і якія задачы паставілі перад сабой?
— Калі на адным месцы працуеш столькі гадоў, работа становіцца неад’емнай часткай жыцця. Таму перажываеш за сваю справу, за школу, бо гэта тваё, роднае, хочацца, каб яна стала яшчэ больш сучаснай, утульнай, камфортнай для тых, хто сюды прыходзіць вучыцца і працаваць.
Самым складаным для мяне было зразумець, з чаго пачынаць і ў якім напрамку рухацца, бо работа намесніка дырэктара і работа дырэктара — гэта абсалютна розныя рэчы. Для дырэктара важна дасканала ведаць нарматыўную дакументацыю. Без яе нікуды. І першыя паўгода свайго дырэктарства я скрупулёзна вывучала дакументы. Лічу, што калі людзі задаюць пытанне, то дасведчаны дырэктар павінен з ходу даць на яго кампетэнтны адказ. Калі ж сумняваецца, то павінен ведаць, куды паглядзець, каб аргументавана адказаць. Ды і зараз ні адзін мой дзень не абыходзіцца без нарматыўкі.
Дырэктар — гэта ў першую чаргу гаспадарнік. І свае першыя крокі я пачынала з умацавання матэрыяльна-тэхнічнай базы ўстановы. Неяк прачытала фразу, што любая школа пачынаецца з актавай залы, бо гэта аблічча школы, дзе праходзяць усе ўрачыстыя мерапрыемствы. Мы абнавілі сцены і столь, закупілі мяккія крэслы, новую апаратуру. Абноўленая актавая зала — мая дырэктарская гордасць. Потым мы добраўпарадкавалі прышкольную тэрыторыю. А затым перайшлі на першы паверх школы, у класы. Абнавілі мэблю для навучэнцаў пачатковых класаў. Сёлета плануем зрабіць рамонт на другім паверсе.
Важным сёння з’яўляецца якасць ведаў школьнікаў. Каб павысіць выніковасць удзелу навучэнцаў у алімпіядным руху і даследчай дзейнасці, імкнёмся наладзіць сістэмную работу. Абласны дыплом на турніры юных біёлагаў — гэта адна з нашых перамог у Год якасці.
— Вы строгі і патрабавальны дырэктар?
— Думаю, так. Мая строгасць праяўляецца ў тым, што я сабе не дазваляю нічога забыць. Калі я гавару — значыць, раблю, калі я даручыла — значыць, пракантралюю. Гэта своеасаблівы дэвіз маёй працоўнай дзейнасці.
У рабоце з людзьмі трэба быць гнуткім, лаяльным. Калі камусьці патрэбна дапамога, я першая павінна зразумець, што чалавеку дрэнна. Калі трэба, я сама іду на замену сваіх калег, каб людзі разумелі, што я іх паважаю і цаню. У рабоце прытрымліваюся прынцыпу трох “П”: папрасіць, пахваліць і падзякаваць. А калі пахваліць, то толькі публічна. Нараду, педсавет пачынаю з выказвання людзям падзякі. А яшчэ люблю дзейнічаць на апярэджанне.
Калі я працавала настаўніцай, то ўсе, хто побач, ведалі, што адна з маіх рыс — стараннасць, сумленныя адносіны да работы. І зараз людзі разумеюць, што, стаўшы кіраўніком, я проста не дазволю безадказна ставіцца да сваіх абавязкаў. Безумоўна, адсачыць кожнага складана, але работа калектыву праяўляецца ў розных момантах: ЦЭ, конкурсы, турніры і інш. І калі зладжана спрацоўвае калектыў, то гэта адразу відаць.
— На вашу думку, ці трэба абмяркоўваць рашэнні дырэктара?
— Лічу, што рашэнні кіраўніка не абмяркоўваюцца, бо дырэктар не мае права прымаць спантанных рашэнняў, менавіта ён нясе адказнасць за тое, што даручана. Калі я даводжу пэўнае рашэнне да педагогаў, то яно абдуманае, узважанае.
Зладжаная каманда
— Таццяна Віктараўна, кадры сапраўды ўсё вырашаюць?
— Так. Калі ў цябе няма добрых кадраў, то ні пра якія дасягненні гаворкі ісці не можа. Таму мы ездзім на размеркаванне выпускнікоў у Мазыр. Сёлета, напрыклад, падалі заяўку на настаўнікаў біялогіі, матэматыкі і працоўнага навучання. Дарэчы, усіх маладых педагогаў прымаю асабіста. Спачатку я з імі размаўляю. Пытаюся, чаго яны чакаюць ад работы, чаму выбралі прафесію. Цікаўлюся, як выкладалася методыка прадмета, ці ведаюць яны, што такое КТП. А потым ужо адбываецца непасрэдная работа з імі. У нас працуе школа маладога настаўніка, дзе кожную чвэрць праводзяцца пасяджэнні па самых розных тэмах. Па параду і дапамогу можна звярнуцца да адміністрацыі, кіраўніка метадсавета, да калегі. За кожным маладым спецыялістам замацоўваецца вопытны настаўнік.
У нас склалася зладжаная педагагічная каманда. Мая правая рука — намеснікі Ганна Фралова (старшыя класы), Таццяна Кудзько (пачатковыя класы), Наталля Шарнацкая (курыруе выхаваўчую работу). Вельмі цаню і паважаю тых педагогаў, з якімі пачынала сваю педагагічную дзейнасць, у якіх вучылася, якія дапамагалі і падтрымлівалі. Гэта настаўніца рускай мовы і літаратуры Т.М.Серадзюк, настаўніца беларускай мовы і літаратуры А.Р.Пацярайла, настаўніца гісторыі і грамадазнаўства В.Р.Талан, настаўніца матэматыкі Т.І.Галіцкая. У пачатковай школе працуюць І.А.Ягадкіна, І.Г.Галеня — гэта тыя настаўнікі, на якіх мы раўняемся, у якіх сапраўды ёсць чаму павучыцца. У склад нашага калектыву ўваходзяць творча працуючыя настаўнікі-наватары Алена Зубар (гісторыя і грамадазнаўства), Жанна Папок (беларуская мова і літаратура), Наталля Несцярчук (біялогія). Амаль штогод у школу прыходзяць маладыя спецыялісты. Сёлета, напрыклад, у калектыў уліліся 4 педагогі.
— Якога настаўніка вы ніколі не ўзялі б на работу?
— Дакладна зразумееш, які настаўнік, не па размове. Для мяне паказчык — неабыякавасць маладога педагога на ўроку. Вельмі не люблю, калі настаўнік называе сваіх вучняў па прозвішчы. Гэта значыць, што ён дзіця на ўроку не бачыць, не праяўляе да яго ніякай цікавасці.
Вучыць і развіваць
— Чым вылучаецца ваша школа на адукацыйнай карце раёна?
— На сёння ў нашай установе вучыцца 463 дзіцяці. У гэтым навучальным годзе мы набралі два класы — да нас прыйшлі 44 першакласнікі. Пераканана, што мы павінны не толькі вучыць, але і развіваць нашых дзяцей. У маладых педагогаў заўсёды пытаюся: “Чым вы захапляецеся і чаму дадаткова можаце навучыць сваіх выхаванцаў?” У нас арганізаваны заняткі аб’яднанняў па інтарэсах па праграмаванні, танцах, рукадзеллі, спорце і інш.
Адзін з асноўных напрамкаў, якому мы ўдзяляем павышаную ўвагу, — духоўна-маральнае выхаванне дзяцей. Наладжана цеснае супрацоўніцтва з настаяцелем мясцовага храма протаіерэем Дзмітрыем Пасечнікам. Добрай традыцыяй стала правядзенне дабрачынных калядных спектакляў, якія ладзяць вучні пад кіраўніцтвам настаўніцы англійскай мовы Таццяны Луцэнка. Вось і сёлета быў прадстаўлены спектакль “Марозка”, які нікога не пакінуў абыякавым. Штогод у межах супрацоўніцтва з Беларускай Праваслаўнай Царквой арганізуецца абласная гульня “Фавор”, на якую прыязджаюць каманды з устаноў адукацыі раёна, алімпіяда па праваслаўі.
Ваенна-патрыятычнае выхаванне — яшчэ адзін з напрамкаў дзейнасці школы. Летась 10 мая ў нас быў адкрыты ваенна-патрыятычны клуб “Граніт”, якім кіруе Вадзім Кавальчук. Клуб складаецца з 25 навучэнцаў 7—10 класаў. Яго дзейнасць накіравана на выхаванне любові і павагі вучняў да Радзімы, народа, падрыхтоўку да службы ва Узброеных Сілах, арганізацыю актыўнага і карыснага адпачынку, прафілактыку сацыяльна негатыўных праяўленняў сярод падлеткаў і моладзі. Сваю работу клуб ажыццяўляе ў цесным кантакце з саветам ветэранаў, петрыкаўскім РАУС і РАНС. Па серадах навучэнцы клуба збіраюцца, адпрацоўваюць страявую падрыхтоўку, вучацца абыходзіцца са зброяй. Вядзём перагаворы з мазырскай заставай, каб клубаўцы пабывалі там з мэтай прафарыентацыі. Плануем наладзіць кантакт з пошукавым клубам у Мазыры, які праводзіць рэканструкцыю ваенных дзеянняў, і іншымі клубамі вобласці.
Установа з 2022 года ўдзельнічае ў праекце “Зялёныя школы”. Мэта праекта — фарміраванне экалагічнай культуры і павышэнне ўзроўню экалагічнай адукацыі навучэнцаў, беражлівых адносін да прыродных рэсурсаў праз набыццё практычных навыкаў. Нашы вучні пад кіраўніцтвам педагогаў арганізоўваюць работу па вывучэнні біяразнастайнасці, энерга- і водазберажэнні, якасці атмасфернага паветра, праводзяць асветніцкую работу сярод насельніцтва. У межах праекта мы займаемся добраўпарадкаваннем прышкольнай тэрыторыі. Радуюць вока гаспадароў і гасцей школы больш за 200 відаў раслін, альпійская горка, штучны вадаём. А ў школьнай цяпліцы навучэнцы вырошчваюць калы.
Для павышэння якасці адукацыйнага працэсу робім стаўку на профільнае навучанне. Сёлета па запытах дзяцей і іх бацькоў у 10 класе арганізавана мультыпрофільнае навучанне: дзейнічаюць базавая і дзве профільныя групы, у якіх на павышаным узроўні вывучаюцца беларуская мова і біялогія (аграрная група), руская мова і грамадазнаўства. Па падрыхтоўцы вучняў аграрнага профілю мы заключылі дагавор з Віцебскай акадэміяй ветэрынарнай медыцыны. У 11 класе таксама працуе базавая група і дзве профільныя, у якіх на павышаным узроўні вывучаюцца матэматыка і фізіка (навучэнцы наведваюць факультатыў “Гатовы Радзіме служыць!”), беларуская і англійская мовы.
Эфектыўная прафарыентацыйная работа дае свой плён, і нашы выпускнікі паспяхова паступаюць у медыцынскія, тэхнічныя, сілавыя УВА. Дарэчы, летась усе выпускнікі хіміка-біялагічнага профілю паступілі ў медыцынскія ўстановы адукацыі.
— Таццяна Віктараўна, якой вам бачыцца школа ў найбліжэйшай будучыні?
— Сучаснай, утульнай, з высокай якасцю адукацыі. Плануем і далей развіваць дзейнасць ваенна-патрыятычнага клуба, вывесці на новы ўзровень алімпіядны рух і даследчую дзейнасць школьнікаў, павысіць выніковасць іх удзелу ў рэспубліканскіх спаборніцтвах. Калі будзе запыт, магчыма, адкрыем медыцынскі клас. Восенню наша ўстанова будзе адзначаць 60-годдзе. Будзем рыхтавацца да гэтай юбілейнай даты.
Наталля КАЛЯДЗІЧ
Фота аўтара
