У Калінкавіцкім раёне працуюць натхнёныя, творчыя, неабыякавыя педагогі, здольныя закласці трывалы падмурак для старту навучэнцаў у дарослае жыццё. У гэтым змаглі пераканацца журналісты “Настаўніцкай газеты” падчас нядаўняга прэс-туру па Гомельшчыне.
Каб вярталіся на малую радзіму
— Мы рыхтуем выпускніка, здольнага зрабіць усвядомлены прафесійны выбар, прычым на карысць спецыяльнасцей, запатрабаваных эканомікай рэгіёна, выпускніка, які пасля вучобы вернецца на малую радзіму, каб прыносіць карысць роднай зямлі, — адзначыла начальнік аддзела адукацыі Калінкавіцкага райвыканкама Валянціна Яскавец.
Значная ўвага ў раёне ўдзяляецца развіццю сеткі класаў і груп прафесійнай накіраванасці. Так, сёлета на базе гімназіі адкрыты клас медыцынскай накіраванасці, які супрацоўнічае з Гродзенскім дзяржаўным медыцынскім універсітэтам і Мазырскім дзяржаўным медыцынскім каледжам, актыўна дзейнічаюць класы педагагічнай (на базе гімназіі арганізаваны міжшкольны факультатыў), спартыўна-педагагічнай (сярэдняя школа № 6 Калінкавіч), інжынернай (Малааўцюкоўская сярэдняя школа, сярэдняя школа № 7 і гімназія Калінкавіч) і ваенна-патрыятычнай (сярэдняя школа № 6 і гімназія Калінкавіч) накіраванасці.
У 2024/2025 навучальным годзе ў трох установах адукацыі раёна — сярэдняй школе № 1 Калінкавіч, Азарыцкай і Дудзіцкай сярэдніх школах — адкрыты класы і групы аграрнай накіраванасці, дзе вучацца 44 дзіцяці.
Наладжана ўзаемадзеянне гэтых школ з установамі вышэйшай, сярэдняй спецыяльнай і прафесійна-тэхнічнай адукацыі сельскагаспадарчага профілю, заключаны дагаворы аб супрацоўніцтве з сельгасарганізацыямі раёна, у прыватнасці СВК “Дружба-Аўцюкі”, КСУП “Беразнянскі”. На базе Калінкавіцкага дзяржаўнага каледжа меліярацыі, Палескага дзяржаўнага аграрнага каледжа імя В.Ф.Міцкевіча арганізуюцца практычныя заняткі для навучэнцаў. Дарэчы, на базе каледжа меліярацыі ў межах працоўнага навучання старшакласнікі раёна атрымліваюць спецыяльнасці бармена, слесара, цырульніка.
Сёлета 140 дзевяцікласнікаў устаноў адукацыі раёна выбралі ўстановы прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі сельскагаспадарчага профілю, 4 выпускнікі 11-х класаў — УВА. Скарысталіся мэтавымі накіраваннямі для паступлення 13 выпускнікоў.
Я ў аграрыі б пайшоў
У сярэдняй школе № 1 Калінкавіч ужо 6 гадоў дзейнічаюць класы аграрнай накіраванасці. За гэты час з іх выпусцілася больш за 100 чалавек.
У гэтым навучальным годзе ў групах аграрнай накіраванасці вучацца 35 школьнікаў. Яны на павышаным узроўні вывучаюць фізіку і матэматыку, хімію і біялогію, наведваюць заняткі факультатыўнага курса “Уводзіны ў аграрныя прафесіі”.
Як расказала намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце Людміла Вяргей, з мэтай прафарыентацыі і аказання дапамогі вучням ва ўсвядомленым выбары прафесіі праводзяцца разнастайныя мерапрыемствы, сярод якіх важнае месца займаюць экскурсіі на вытворчасці і прадпрыемствы (ААТ “Тураўскі малочны завод”, УП “Калінкавіцкая зверагаспадарка Белкаапсаюза”, калінкавіцкі мясакамбінат), дзе ўвага дзяцей факусіруецца на ўмовах працы і вытворчасці. Да таго ж вучні наведваюць УВА сельскагаспадарчага профілю, удзельнічаюць у анлайн-сустрэчах, кірмашах прафесій, прафарыентацыйных сустрэчах з прадстаўнікамі кіраўніцтва раёна і прадпрыемстваў (УП “Эксперыментальная база “Ліпава”, калінкавіцкі лясгас і інш.), у праполцы пасеваў у гадавальніку калінкавіцкага лясгаса.
Навучэнцы школы — удзельнікі аграрна-педагагічнага адукацыйнага мерапрыемства “Аграгіяда”. У 2022 годзе па яго выніках школьнікі заваявалі дыплом ІІІ ступені ў конкурсе камандных лагатыпаў марафону “СИТИ+ ФЕРМА” і дыпломы ІІ і ІІІ ступені на аграалімпіядзе.
— Навучанне ў профільных групах аграрнай накіраванасці дазваляе дзецям атрымаць уяўленне аб аграрнай вытворчасці, ацаніць свае магчымасці і вызначыцца з выбарам прафесіі, а заказчыкам кадраў — адабраць для навучання ва УВА аграрнай накіраванасці на ўмовах мэтавай падрыхтоўкі прафесійна арыентаваных выпускнікоў, — адзначыла намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце Марына Маркіна.
У многім выбар дзіцем далейшага прафесійнага шляху залежыць ад пазіцыі бацькоў, іх уцягнутасці ў адукацыйна-выхаваўчы працэс. Таму цеснае супрацоўніцтва з бацькамі педагогі школы імкнуцца наладзіць пачынаючы з 1 класа. Настаўніца пачатковых класаў Таццяна Мятлушка прадставіла журналістам сістэму работы па ўзаемадзеянні з бацькамі. Педагог лічыць, што сэнс педагагічнага супрацоўніцтва сям’і і школы заключаецца ў стварэнні ўмоў для камфортнага, радаснага і шчаслівага жыцця дзіцяці. Настаўніца праводзіць бацькоўскія сходы ў нетрадыцыйных формах (круглы стол, гульня, трэнінг, гутарка і інш.), арганізоўвае бацькоўскія ўніверсітэты, на якія запрашае прадстаўнікоў службы СППС, інспектараў ДАІ, ІСН, медыкаў і інш., праводзіць індывідуальныя кансультацыі, актыўна супрацоўнічае з бацькамі ў сацыяльных сетках, запрашае іх на адкрытыя ўрокі і пазакласныя мерапрыемствы. Часта бацькі самі становяцца ініцыятарамі і арганізатарамі шматлікіх мерапрыемстваў. Так, сёлета да Дня міру мама адной з навучэнак правяла майстар-клас “Галубка міру”. Пад кіраўніцтвам Наталлі Уладзіміраўны вучні вырабілі галубак і напісалі пасланне ўсім людзям Зямлі з заклікам спыніць войны і захаваць мір на планеце.
— Мамы і таты заўсёды радуюцца поспехам свайго дзіцяці. Чым больш класны кіраўнік стварае сітуацый, у якіх дзіця можа быць шчаслівым, тым больш ён прыцягвае бацькоў да сумеснай дзейнасці, — пераканана Таццяна Мятлушка. — Дзякуючы такой рабоце, я, мае вучні і бацькі — адна сям’я! У нас ёсць агульная мэта — выхаваць добрых, сумленных грамадзян і патрыётаў сваёй Радзімы.
Тэорыя на практыцы
У Дудзіцкай сярэдняй школе вялікая ўвага ўдзяляецца працоўнаму выхаванню. Як расказаў дырэктар установы Вадзім Крэк, значная роля ў гэтым належыць урокам працоўнага навучання. Прадмет у школе выкладае Іван Брыцун.
— Нам неабходна падрыхтаваць выпускніка, які будзе ў стане забіць цвік, укруціць лямпачку, спілаваць старое і пасадзіць маладое дрэва, адрамантаваць разетку, прышыць гузік і г.д., — падкрэсліў Іван Пятровіч. — Сучасны вучань не так высока цэніць веды, бо яны даступныя і адкрытыя: трэба толькі зайсці ў інтэрнэт. Ды і веды зараз важныя толькі тады, калі іх можна прымяніць. Доўга сядзець за кнігай ці думаць над адной задачкай навучэнцам вельмі цяжка: яны носьбіты кліпавага мыслення і ўспрымаюць інфармацыю кароткімі фрагментамі, хочуць атрымліваць яе ў выглядзе жывой карцінкі ці зразумелай схемы. І мы, настаўнікі, павінны гэта ўлічваць і шукаць падыход да кожнага.
У сваёй рабоце педагог робіць акцэнт на практычнай дзейнасці. Ужо на першым уроку ў 5 класе ён прапаноўвае вучням зрабіць разгортку дома. І тут добра відаць, як у дзяцей развіта дробная маторыка, прасторавае мысленне, уяўленне, як спрацоўваюць міжпрадметныя сувязі (як школьнік карыстаецца лінейкай, будуе прамы вугал і інш.). Нават тэорыю Іван Пятровіч тлумачыць праз практыку. Педагог стварае на занятках праблемныя сітуацыі. Напрыклад, падчас вывучэння тэмы “Зборка вырабу на цвіках” ён прапаноўвае дзецям паспрабаваць забіць цвік вялікага дыяметра ў тоненькую дошчачку. Дзеці бачаць, што яна раколваецца. Узнікае пытанне: на якой адлегласці трэба забіць цвік, каб не раскалоць дошчачку? Хтосьці прапаноўвае прасвідраваць дзірку, хтосьці — прытупіць цвік і г.д. Вучні ўключаюцца ў работу, і тады настаўнік абагульняе іх адказы і дабаўляе тэорыю.
Часта ў госці да педагога прыходзяць яго былыя выпускнікі. І гэта таксама павышае матывацыю сённяшніх школьнікаў да навучання. Эфектыўнай з’яўляецца тэхналогія “роўны вучыць роўнага”, якую выкарыстоўвае настаўнік, бо часам равесніка ці старэйшага таварыша дзеці ўспрымаюць лепш, чым настаўніка.
Па словах І.П.Брыцуна, працоўнае навучанне — спосаб выцягнуць дзяцей з гаджэтаў. Акрамя ўрокаў, гэтаму садзейнічаюць заняткі ў аб’яднанні па інтарэсах па пачатковым тэхнічным мадэляванні, якія ахвотна наведваюць вучні з 2 па 9 клас па суботах.
Пасля заканчэння школы выхаванцы настаўніка выбіраюць спецыяльнасці, звязаныя з працоўным навучаннем, фізікай і чарчэннем. Ёсць сярод іх педагогі, работнікі лясгаса, чырванадрэўшчыкі.
Няма канкурэнцыі — няма руху наперад
20 гадоў паспяхова рыхтуе вучняў да ўдзелу ў алімпіядным руху настаўнік працоўнага навучання і фізікі Бабровіцкай сярэдняй школы Віктар Савіцкі.
За гэты час навучэнцамі педагога заваяваны 43 дыпломы на трэцім этапе рэспубліканскай алімпіяды і 13 дыпломаў — на заключным. За сваю працоўную дзейнасць настаўнік удастоены нагруднага знака “Выдатнік адукацыі”.
— Самае складанае ў рабоце — адабраць вучняў да ўдзелу ў алімпіядзе, — прызнаўся Віктар Мікалаевіч. — Мне ў гэтым дапамагае музей дзіцячай творчасці, адкрыты ў нашай школе. У ім сабраны больш за 50 экспанатаў, створаных рукамі дзяцей: вырабы з дрэва, кухонныя наборы, сервіровачныя і часопісныя столікі і інш. І вось калі прыводзіш туды пяцікласнікаў, адразу бачыш, у каго загараюцца вочы, хто пачынае задаваць шмат пытанняў. Прыглядаюся да гэтых дзяцей і паступова пачынаю ўцягваць іх у творчы працэс. Перавага аддаецца тым, хто сябруе з матэматыкай, любіць чытаць, мае шырокі кругагляд.
Зараз, дарэчы, педагог рыхтуе трох навучэнцаў да ўдзелу ў раённым этапе рэспубліканскай алімпіяды. В.М.Савіцкі вучыць сваіх падапечных не толькі працаваць з драўнінай, жалезам, шклом, але і бачыць у падручным матэрыяле будучы твор мастацтва. Ён імкнецца не даваць дзецям гатовыя веды, а робіць усё магчымае, каб кожны вучань раскрываўся як асоба. Педагог вучыць школьнікаў узаемадзейнічаць, выказваць сваю думку, слухаць субяседніка і ўлічваць розныя меркаванні. Ён арганізоўвае работу на ўроку так, што вучні разам выконваюць заданні, супрацоўнічаюць і прыходзяць да сумеснага рашэння.
Віктар Мікалаевіч шчодра дзеліцца сваім вопытам з калегамі раёна, вобласці.
— Калі-нікалі ад калег даводзіцца чуць словы: “Ты ж там не раскрывай усіх сакрэтаў педагогам з іншых рэгіёнаў, бо яны нам потым ствараюць канкурэнцыю”. Я ж лічу, што калі няма канкурэнцыі, то і няма руху наперад, а таму раскрываю, як гаворыцца, усе карты, — заўважыў В.М.Савіцкі.
Вучні Віктара Мікалаевіча паступаюць на тэхнічныя спецыяльнасці УВА. А выпускнік Улад Пінчук вырашыў пайсці па слядах настаўніка і сёлета паступіў на педагагічную спецыяльнасць. Ёсць вучні, для якіх работа з драўнінай стала заняткам для душы. А гэта значыць, што сілы і энергія настаўніка былі ўкладзены ў выхаванцаў недарэмна.
Цэнтр кампетэнцый
Чатыры гады назад у Калінкавіцкім дзяржаўным каледжы меліярацыі, які сёлета прызнаны лепшай установай прафесійнатэхнічнай адукацыі на Гомельшчыне, быў створаны адзіны ў вобласці цэнтр кампетэнцый сучасных тэхналогій у сельскай гаспадарцы і меліярацыі.
Прызначэнне цэнтра — падрыхтоўка кваліфікаваных спецыялістаў з дапамогай інавацыйных форм і метадаў вытворчага навучання. Цэнтр мае 6 лабараторый, сярод якіх — “Будова і эксплуатацыя трактароў”, “Сельскагаспадарчыя машыны”, “ТА і рамонт машын” і інш. Яны аснашчаны дынамічнымі трэнажорамі сучасных самаходных трактароў, зернеўборачных камбайнаў, бульдозераў, экскаватараў-пагрузчыкаў, на якіх будучыя аграрыі адпрацоўваюць практычныя навыкі кіравання сельскагаспадарчай і прамысловай тэхнікай, вучэбнымі стэндамі па электраабсталяванні, паліўнай і гідрасістэме і дыягнастычнымі комплексамі. У якасці спонсарскай дапамогі былі атрыманы 4 трактары. Ёсць там і ўласная слясарна-рамонтная станцыя і найноўшая камп’ютарная тэхніка.
— Наша задача — навучыць маладых людзей карыстацца органамі кіравання сельскагаспадарчай тэхнікі. І калі навучэнцы сядуць на рэальны трактар альбо камбайн, у іх не будзе страху, што яны штосьці не тое націснуць. Яны будуць разумець, што ад іх патрабуецца, — патлумачыла майстар вытворчага навучання Надзея Галіцкая. — На экскаватары яны вучацца карыстацца не толькі каўшом, але і гідрамолатам, і вібрапаглыбляльнікам. На трэнажоры па кіраванні камбайнам закладзены тры культуры з рознай ураджайнасцю: пшаніца, кукуруза і сланечнік, з рознай забруджанасцю палёў і рознымі ўхіламі. Навучэнцы адпрацоўваюць навыкі правільнага карыстання жняяркай, рэгулююць частату кручэння малацільнага барабана і частату вентыляцыі чысткі, каб былі найменшыя страты пры ўборцы зерня. На ўсіх трэнажорах мяняецца пара года, час сутак і ўмовы надвор’я. Напрыклад, зімой рана цямнее, вільготнасць павышаная. Навучэнцам на рэальнай тэхніцы неабходна ўключыць печку, каб вокны не пацелі, блізкае альбо далёкае святло фар. Як паказвае практыка, каб асвоіць адзінку тэхнікі на трэнажоры, у сярэднім хапае 8 гадзін.
Як расказаў дырэктар каледжа Мікалай Федарук, вытворчае навучанне праходзяць у цэнтры не толькі навучэнцы каледжа (ва ўстанове рыхтуюць трактарыстаў, вадзіцеляў, машыністаў бульдозера,
электрагазазваршчыкаў, повараў і прадаўцоў), але і навучэнцы іншых устаноў прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі вобласці (за гады работы цэнтра навучанне прайшлі 1447 чалавек). Для вопытных спецыялістаў тут арганізуецца павышэнне кваліфікацыі, для незанятага насельніцтва — падрыхтоўка і перападрыхтоўка. А для старшакласнікаў праводзіцца прафесійная падрыхтоўка па спецыяльнасцях “Швачка”, “Прадавец”, “Слесар па рамонце селькагаспадарчых машын і абсталявання”, “Слесар па рамонце аўтамабіляў”. Дарэчы, штогод каля 250 школьнікаў вучацца на базе каледжа. Зараз абмяркоўваецца пытанне навучання школьнікаў на атрыманне вадзіцельскага пасведчання.
Наталля КАЛЯДЗІЧ
Фота Ігара ГРЭЧКІ
