“Малыш яшчэ малы, яго рана выхоўваць, вось пойдзе ў сад — там усяму навучаць”, — часта можна пачуць ад маладых бацькоў. Існуе і іншае меркаванне: дзяцей трэба выхоўваць з нараджэння, інакш потым будзе позна. Дзіця расце і развіваецца, яно акружана любоўю блізкіх людзей. І вось надыходзіць час, калі яно прыходзіць у дзіцячы сад, дзе пачынаецца новае жыццё са сваімі правіламі і законамі. Без цеснай узаемасувязі педагога і бацькоў зрабіць жыццё дзіцяці ў садку цікавым і насычаным вельмі складана.
Бацькі нашых малышоў перыядычна ўдзельнічаюць у адукацыйным працэсе дашкольнай установы. Сярод іх ёсць бацькі-назіральнікі, якія толькі наведваюць групы і абмяркоўваюць убачанае з педагогамі, атрымліваюць ад іх інфармацыю пра выхаванне свайго дзіцяці. А ёсць бацькі-партнёры, якія сістэматычна прымаюць самы актыўны ўдзел у адукацыйным працэсе, разам з педагогамі выпрацоўваюць праграму супрацоўніцтва, складаюць графік удзелу ў ёй.
Узаемаадносіны педагогаў і бацькоў можна прадставіць у выглядзе трох мадэлей: экспертнай, трансплантатнай, патрэбаснай.
Экспертная мадэль выкарыстоўваецца, калі педагог галоўную ролю ва ўзаемаадносінах бярэ на сябе: ажыццяўляе татальны кантроль над усім, сам прымае рашэнні, сам выбірае інфармацыю для бацькоў. Пункт гледжання бацькоў для яго — другарадны, іх інтарэсы не ўлічваюцца. Такая мадэль не прадугледжвае актыўнага ўдзелу бацькоў. Педагог разглядае дзіця толькі з аднаго боку, а не як асобу, таму можа не бачыць тых праблем, якія адчуваюць бацькі.
У трансплантатнай мадэлі педагогі — галоўныя эксперты, але пры гэтым прызнаюць карыснасць удзелу бацькоў у адукацыйным працэсе. Сваю ролю педагогі бачаць у трансплантацыі ў сям’ю некаторых уменняў і навыкаў работы з дзецьмі пры захаванні кантролю над прыняццем рашэння. Педагог прызнае, што бацькі хочуць дапамагчы свайму дзіцяці, што яны маюць патрэбу ў спецыяльных навыках. Выхавальнік пры гэтым не толькі інструктуе бацькоў, але і падтрымлівае з імі станоўчыя кантакты.
У патрэбаснай мадэлі бацькі разглядаюцца як галоўныя заказчыкі і спажыўцы адукацыйных паслуг. Рашэнні педагогаў знаходзяцца пад кантролем бацькоў. Роля педагога заключаецца ў даванні неабходнай інфармацыі, з якой бацькі могуць выбраць патрэбную. Работа арганізоўваецца такім чынам, што неабходным элементам становіцца разнастайнасць падыходаў да вырашэння індывідуальных праблем як дзіцяці, так і бацькоў. Такім чынам, мадэль адкрытай установы стварае перадумовы для ўключэння ва ўзаемадзеянне вялікай колькасці сем’яў з розным сацыяльным статусам, садзейнічае развіццю сістэмы адукацыйных паслуг, арыентуецца на запыты бацькоў.
Якія ж формы работы з бацькамі найбольш эфектыўныя?
Гэта могуць быць індывідуальныя формы ўзаемадзеяння (прызначаны для дыферэнцыраванай работы з бацькамі выхаванцаў); калектыўныя (падзелены па спосабах арганізацыі і прадугледжваюць работу з усім або вялікім складам бацькоў, дзецьмі); наглядна-інфармацыйныя (адыгрываюць ролю апасродкаваных зносін паміж педагогамі і бацькамі); традыцыйныя і нетрадыцыйныя.
Да традыцыйных форм можна аднесці педагагічную асвету бацькоў. Яе мэта — ахапіць большасць бацькоў дашкольнікаў незалежна ад таго, наведваюць іх дзеці адукацыйную ўстанову ці не. Пры нетрадыцыйнай форме ўзаемадзеяння з бацькамі супрацоўніцтва будуецца на аснове дыялогу, адкрытасці, шчырасці, адмаўлення ад крытыкі і ацэнкі партнёра па зносінах.
Наладжванне ўзаемадзеяння з сям’ёй лепш за ўсё пачынаць з індывідуальных форм работы: гутаркі, назірання, кансультацыі, дамашняга візіту. Актуальнымі застаюцца і групавыя формы павышэння педагагічнай культуры бацькоў: бацькоўскія сходы (агульныя, групавыя, міні-сходы), а таксама правядзенне дзён адкрытых дзвярэй ва ўстанове. Важна праводзіць сумесныя вечарыны, святы і забавы бацькоў і дзяцей. Можна ўключыць тэлефон даверу: прапанаваць бацькам нумар тэлефона, па якім яны могуць ананімна выказаць сваё меркаванне, атрымаць адказ на сваё пытанне, тлумачэнні, іншую інфармацыю ў спецыялістаў, якія ёсць ва ўстанове. Актуальныя праблемы выхавання спецыялісты могуць абмяркоўваць з бацькамі падчас круглага стала.
Да традыцыйных наглядна-інфармацыйных форм адносяцца выставы індывідуальнай і сумеснай дзейнасці дзяцей, бацькоў і педагогаў, бацькоўскія куткі, у якіх размяшчаецца актуальная інфармацыя (рэжым дня, псіхолага-педагагічная інфармацыя, медыка-гігіенічныя і іншыя паведамленні). Для бацькоў можна рыхтаваць папкі-перасоўкі, рукапісныя часопісы. Усе традыцыйныя мерапрыемствы можна напоўніць новымі прыёмамі (інтэрактыўныя гульні, дыягностыка і інш.).
У рабоце з бацькамі важна выконваць асноўныя патрабаванні да правядзення любога сумеснага мерапрыемства: бацькі павінны быць яго актыўнымі ўдзельнікамі; інфармацыя, якая прапаноўваецца, павінна быць актуальнай; абавязковай з’яўляецца забаўляльная частка; кожныя бацькі павінны мець магчымасць убачыць выступленне свайго дзіцяці; зносіны бацькоў і дзяцей павінны быць свабоднымі.
Алена ШУЦІКАВА,
намеснік загадчыка ясляў-сада № 72 Гродна.
