Як павысіць матывацыю школьнікаў да вывучэння замежнай мовы? Адказ знайшлі удзельнікі VІ навукова-практычнай канферэнцыі “Філалагічная навука ў школе: сучасны стан і перспектывы развіцця”.
Сёння з патоку няважнай і непатрэбнай інфармацыі вельмі складана выбраць неабходную і істотную. Гэтаму трэба вучыць школьнікаў. На дапамогу настаўніцы англійскай мовы сярэдняй школы № 32 Магілёва Марыі Цапрылавай прыходзіць кейс-тэхналогія. Яна выкарыстоўваецца ў працэсе вывучэння канкрэтных вучэбных сітуацый, у апісанні пэўных умоў з жыцця людзей. Таксама на ўроках фармулююцца праблемы, а навучэнцам прапаноўваецца знайсці варыянты іх вырашэння з далейшым разважаннем.
— Пры выкарыстанні гэтай тэхналогіі настаўніку неабходна прыцягваць школьнікаў у аналіз, абмеркаванне і знаходжанне выйсця з праблемнай сітуацыі, што мае на ўвазе выкананне некаторых умоў: прапанаваная праблема павінна выклікаць не толькі цікавасць, але і магчымасць выказваць свой пункт гледжання для рэалізацыі ўласнага меркавання і дапамогі камандзе, — расказвае настаўніца. — Магчымасць паспрабаваць свае здольнасці падчас камунікацыі дазваляе кожнаму ўдзельніку дыскусіі выявіць свае слабыя бакі: недастатковы лексічны запас, выкарыстанне граматычных правіл і захаванне структуры сказаў, што з’яўляецца стымулюючым фактарам для ўдасканалення сваіх ведаў па замежнай мове і выкарыстання ў вусным маўленні.
Распрацоўка кейса — нялёгкая задача для настаўніка, якая патрабуе педагагічнага майстэрства, часу, эрудыцыі. Педагог падбірае неабходны матэрыял, дзе адлюстроўваецца праблемная сітуацыя і комплекс ведаў, уменняў і навыкаў, якімі павінен авалодаць навучэнец.
Марыя Аляксандраўна часцей за ўсё прымяняе практычныя кейсы, у аснове якіх — рэальныя жыццёвыя сітуацыі, пры гэтым яны выкарыстоўваюцца для замацавання ведаў, уменняў і навыкаў і прыняцця рашэнняў у той ці іншай сітуацыі. Разам з практычнымі кейсамі выкарыстоўваюцца вучэбныя кейсы. Тут мадэлююцца сітуацыі, якія могуць быць у жыцці. Пры вывучэнні праблемы шкоднай ежы вучням прапаноўваецца для прагляду відэаролік аб правільным харчаванні. У тэксце, які вучні чытаюць у кейсе “Мы — чэмпіёны”, фармулюецца адразу некалькі праблем: як падрыхтаваць свой арганізм да спартыўных спаборніцтваў, як змагацца з лішняй вагой і як пераадолець віруснае захворванне. Перыядычна ідзе работа з навукова-даследчымі кейсамі, якія выступаюць мадэлямі для атрымання новых ведаў аб праблеме і шляхоў яе вырашэння.
Работа над кейсам праходзіць у некалькі этапаў: першы — знаёмства з праблемнай сітуацыяй, другі — знаходжанне неабходнай інфармацыі, трэці — абмеркаванне варыянтаў рашэнняў, чацвёрты — знаходжанне рашэння ў групах, пяты — кожная група прадстаўляе сваё рашэнне, а напрыканцы адбываецца параўнанне рашэнняў і падвядзенне вынікаў.
— Адной з галоўных пераваг кейс-метаду з’яўляецца тое, што навучэнцы не атрымліваюць гатовых новых ведаў, а імкнуцца здабыць іх самастойна. Нават навучэнцы, якія слаба паспяваюць, актыўна абмяркоўваюць пастаўленыя пытанні, прапаноўваючы варыянты рашэння, і не баяцца гаварыць, бо гэты метад не прадугледжвае завучаных адказаў, — заўважае М.А.Цапрылава.
Стварэнне інтэрактыўнага плаката самімі навучэнцамі садзейнічае іх самавыяўленню, прэзентацыі атрыманых ведаў, актывізуе развіццё крытычнага мыслення, пошук і перадачу неабходнай інфармацыі.
Інструменты візуалізацыі значна павышаюць вучэбную матывацыю, прыцягваюць вучняў у працэс атрымання новых ведаў. Настаўніца англійскай мовы сярэдняй школы № 46 Магілёва Таццяна Крыжывецкая выкарыстоўвае на занятках інтэрактыўныя плакаты — сродкі прадстаўлення інфармацыі, здольныя актыўна і разнастайна рэагаваць на дзеянні карыстальніка. Доступ да іх ажыццяўляецца анлайн праз такія сэрвісы, як Glogster, Blendspace, PowerPoint, Macromedia Flash, Piktochart, Cacoo, Thinglink, Genially, Scratch і GeoGebra.
Названыя сэрвісы выкарыстоўваюцца для стварэння інтэрактыўных вэб-плакатаў, якія складаюцца з тэксту, графікі, гуку, відэа. Карыстальнікі могуць загружаць свае ўласныя выявы або выявы і элементы, прадстаўленыя на сайце. У плакаце прымяняюцца розныя інтэрактыўныя элементы, такія як спасылкі, кнопкі пераходу, галіны ўводу даных і інш., якія забяспечваюць магчымасць узаемадзеяння карыстальніка і зместу. Плакат, у адрозненне ад прэзентацыі, дае магчымасць нелінейнага выкарыстання. Ён інтэрактыўны, гэта значыць, рэагуе на дзеянні карыстальніка. Навучэнцы могуць публікаваць свае плакаты ў лічбавай бібліятэцы, дзе можна бачыць распрацоўкі іншых карыстальнікаў, ацэньваць іх, пакідаць каментарыі.
— Як жа стварыць інтэрактыўны плакат? З дапамогай сэрвісу Glogster гэта робіцца ў некалькі крокаў, — гаворыць настаўніца. — Спачатку рэгіструемся (Sign in) на сайце www.glogster.com. Затым ствараем уласны плакат (Cteate new glog), выбіраем пусты ліст (Blank landscape) альбо прапанаваны шаблон, выбіраем фон (Wall). Потым дадаём (Add) тэкст (Text), мультымедыя — малюнкі (Graphics), аўдыё (Audio), відэа (Video), карцінкі (Image) з мноства прапанаваных альбо загружаем уласныя. Націскаем Use it — і выбраны элемент будзе выкарыстаны. Спасылка (Link) дазваляе дадаваць элементы, размешчаныя на іншых сайтах. Пры завяршэнні рэдагавання плаката можна націснуць папярэдні прагляд (Preview). Затым захоўваем і публікуем (Save and publish). Можна дадаць імя плаката, выбраць катэгорыю, па якой можна знайсці плакат, тэгі, выбраць параметры канфідэнцыяльнасці.
Выкарыстанне інтэрактыўнага плаката на ўроках замежнай мовы магчыма па любой тэме, што вывучаецца, і пры развіцці ўсіх відаў маўленчай дзейнасці. Плакат дапамагае не толькі раскрыць тэму, але і праверыць засваенне матэрыялу. Ён дае магчымасць стварыць паўнавартасны шматфункцыянальны ўрок з выкарыстаннем максімальнай нагляднасці інфармацыі, мае простую навігацыю. Стварэнне інтэрактыўнага плаката самімі навучэнцамі садзейнічае іх самавыяўленню, прэзентацыі атрыманых ведаў, актывізуе развіццё крытычнага мыслення, пошук і перадачу неабходнай інфармацыі. Навучэнцы даследуюць свае творчыя здольнасці, вучацца эфектыўна прадстаўляць інфармацыю інфарматыўным і інтэрактыўным спосабам.
Распрацоўка кейса — нялёгкая задача для настаўніка, якая патрабуе педагагічнага майстэрства, часу, эрудыцыі. Педагог падбірае неабходны матэрыял, дзе адлюстроўваецца праблемная сітуацыя і комплекс ведаў, уменняў і навыкаў, якімі павінен авалодаць навучэнец.
Па меркаванні настаўніцы англійскай мовы гімназіі імя І.М.Ерашова Лепеля Вольгі Кліменцьевай, фарміраванню камунікатыўнай кампетэнцыі садзейнічае тэхналогія інтэрактыўнага навучання, пры якой веды здабываюцца ў сумеснай дзейнасці праз дыялог, палілог навучэнцаў паміж сабой і настаўнікам. Старшакласнікі ўдзельнічаюць у дыскусіях, маюць зносіны адно з адным, вучацца выказваць свае думкі, будаваць доказ свайго пункту гледжання.
Педагог паспяхова прымяняе такія інтэрактыўныя метады, як Mind-map (карта памяці), Cluster (гронка), Fishbone (рыбіна косць). Яны з’яўляюцца як індывідуальным прадуктам аднаго вучня, так і прадуктам групы. Садзейнічаюць развіццю ўмення сцісла і падрабязна выказваць думкі, факты, апісваць падзеі, структураваць гаворку, падбіраць неабходныя моўныя сродкі. Метад “Броўнаўскі рух” дапамагае далучаць усіх навучэнцаў да вучэбнай дзейнасці пры пастаноўцы праблемы, адпрацоўцы граматычнага або лексічнага матэрыялу.
З мэтай удасканалення навыкаў выкарыстання пытальных, адмоўных і сцвярджальных форм часоў групы Past Вольга Аляксандраўна арганізоўвае ролевую гульню “Алібі”. Вырашэнне нестандартнай задачы прыцягвае навучэнцаў. Падчас гульні ўдасканальваюцца граматычныя навыкі, развіваюцца ўменні ўдзельнічаць у дыялогу, удакладняць інфармацыю, звяртацца за тлумачэннямі. Удасканаленню навыкаў дыялагічнага маўлення садзейнічае метад “Карусель”. Вучні ўступаюць у міні-дыялогі, часта мяняючы партнёраў. У кожным дыялогу, абменьваючыся думкамі, навучэнцы вучацца слухаць суразмоўніка, рэагаваць на яго меркаванне, выкарыстоўваць эмацыянальна афарбаваныя выразы.
— На арганізацыйна-матывацыйным этапе, як і на этапах актуалізацыі і сістэматызацыі ведаў, выкарыстоўваю метад “Мазгавы штурм”, які стымулюе творчую актыўнасць навучэнцаў, уменне выказваць пункт гледжання, рабіць высновы. Пры чытанні тэкстаў эфектыўнымі з’яўляюцца метады “Ажурная піла” і “Даведайся ў сябра”. Яны прымушаюць навучэнцаў чытаць тэксты ўдумліва, шукаць патрэбную інфармацыю, пераказваць яе, пры неабходнасці задаваць пытанні. Метад “Даведайся ў сябра” можа быць дарэчы на розных этапах урока, пры рабоце з тэкстам, аўдзіраванні, замацаванні лексічных адзінак, адпрацоўцы граматычных структур. Навучэнцы працуюць у парах або групах, актыўна ўступаюць у зносіны, задаюць пытанні і адказваюць на іх, — тлумачыць В.А.Кліменцьева.
У выніку такой работы ў дзяцей павялічваецца слоўнікавы запас, ім становіцца прасцей падбіраць неабходныя моўныя сродкі.
Прымяненне ІКТ на ўроках дае магчымасць настаўніцы англійскай мовы сярэдняй школы № 51 Мінска Іне Ляшковіч выкарыстоўваць моўны матэрыял розных раздзелаў, праводзіць яго паглыбленае структураванне, размяшчаць у любой прымальнай форме, выкарыстоўваць колер, анімацыю, графічныя і гукавыя магчымасці. Галоўная перавага выкарыстання вэб-сэрвісу Liveworksheets у тым, што ён дазваляе ператварыць друкаваныя рабочыя лісты ў жывыя. Па сутнасці, гэта анлайн-канструктар інтэрактыўных рабочых лістоў, які дапаможа настаўніку пазбавіцца друкавання заданняў на папяровых носьбітах.
Іна Станіславаўна выкарыстоўвае Liveworksheets для ўдасканалення лексіка-граматычных навыкаў школьнікаў. Гэта практыкаванні на часы, граматычныя канструкцыі, адпрацоўку лексікі на ўзроўні прапановы і звышфразавага адзінства (параўнаць герояў, апісаць карцінку або скласці апавяданне).
— Пасля рэгістрацыі на гэтым рэсурсе настаўнік атрымлівае доступ да велізарнай базы інтэрактыўных практыкаванняў, а таксама магчымасць ствараць свае ўласныя анлайн-лісты і аб’ядноўваць іх у інтэрактыўныя кнігі ці рабочыя сшыткі, — тлумачыць настаўніца. — Таксама на гэтым сэрвісе можна стварыць свой анлайн-клас, дзе ў кожнага вучня будзе свой лагін і пароль. Педагог можа адправіць спасылку навучэнцам, а таксама размясціць яе ў сваім блогу ці на сайце. У настаўніка ёсць спецыяльны анлайн-журнал, куды прыходзяць адказы вучняў, і ён можа адсачыць работу кожнага.
Важна, што на платформе працуе аўтаправерка. Гэта значыць, што настаўніку не трэба марнаваць час і сілы на праверку практыкаванняў, сістэма праверыць іх сама і пакажа ў канцы набраныя балы. Выканаўшы работу, вучань адразу бачыць свой вынік — набраныя балы, а таксама можа адправіць работу настаўніку для праверкі. Такім чынам, наладжваецца зваротная сувязь з навучэнцамі.
Наталля КАЛЯДЗІЧ.
Фота аўтара.
