Ганна Сцяпанаўна Каладзецкая з сярэдняй школы № 1 Скідзеля імя В.Р.Пяшко ўжо 14 гадоў сумяшчае працоўны стаж з пенсіённым. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
Мара дзяцінства
Яна не можа нават уявіць сваё жыццё без школы і вучняў. І з жартам адзначае, што ў родным Скідзелі па ёй звяраюць працягласць цёплага сезона. З красавіка па кастрычнік да школы наша гераіня дабіраецца выключна на веласіпедзе.
— Педагогіка была марай майго дзяцінства, але шлях да гэтай мары лёгкім не назавеш, — пачынае размову Ганна Сцяпанаўна.
У 1973 годзе поўная рашучасці і ўпэўненасці ў сабе выпускніца скідзельскай школы прыехала пакараць сталіцу Беларусі. Але першая спроба паступіць у інстытут замежных моў была няўдалай: не хапіла паўбала. Паўтарылася гэтая гісторыя і праз год. І толькі з трэцяга разу мэта была дасягнута.
— У мяне тады ўжо быў год працоўнага стажу на цукровым заводзе і настойлівая рэкамендацыя кіраўніцтва вучыцца на інжынера. Але я рашуча ішла да мары стаць педагогам. Усё дзякуючы прыкладу сваёй настаўніцы англійскай мовы Людмілы Зіноўеўны Лапыш.
У ліку лепшых
З цеплынёй Ганна Сцяпанаўна ўспамінае гады студэнцтва і тут жа дэманструе здымкі з уласнага архіва, якія ў чорна-белых колерах расказваюць аб дарагім яе сэрцу мінулым.
— Наша група была адной з лепшых на факультэце. З гэтай нагоды нават былі заахвочаны паездкай у Ленінград, — успамінае настаўніца. — Для кожнага гэта быў першы палёт на самалёце і, вядома, уражанні ад насычанай вандроўкі на ўсё жыццё.
Сярод пажоўклых ад часу здымкаў прыцягвае ўвагу пасведчанне з эмблемай Алімпіяды 1980 года. Як адна з найлепшых студэнтак суразмоўніца рыхтавалася да сустрэчы замежных гасцей у якасці гіда-перакладчыка. Побач з гэтым дакументам яшчэ і ваенны білет афіцэра-перакладчыка на імя Ганны Сцяпанаўны.
— Усе гады вучобы была старастай групы і камандзірам вучэбнага ўзвода. Памятаю, як падчас збораў па ваеннай падрыхтоўцы ўвесь час насіла з сабой чырвоны чамаданчык з сшыткамі групы — прашытымі і з пранумараванымі лістамі. Нас заўсёды вучылі парадку ва ўсім, — працягвае мая суразмоўніца.
З аднагрупнікамі, дарэчы, яна сустракаецца і сёння. Усе яны сказалі сваё слова ў педагогіцы. Ёсць і прыклады накшталт Ганны Сцяпанаўны — калі педагагічны стаж даўно ідзе поруч з пенсіённым.
— Сустракаючыся ў Мінску, перш за ўсё ідзём на магілу нашага куратара Вольгі Аляксандраўны Няхай… Гэта сапраўды вялікае шчасце, калі ў жыцці чалавека сустракаецца такі педагог: той, хто верыць і давярае табе часам больш за цябе самога, — змяніўшы тон гутаркі на ледзь чутны, заўважае Ганна Сцяпанаўна.
Галоўнае — дзеці
Яе першым месцам працы стала школа ў вёсцы Гарадзец Рагачоўскага раёна. Але праз год трапіла з мужам на малую радзіму і пачала рабіць не першыя і ўжо ўпэўненыя крокі ў прафесіі ў Глінянскай сярэдняй школе непадалёк Скідзеля.
— З транспартам было цяжка, і маім лепшым сябрам тады стаў веласіпед. Уласна, з таго часу нічога не змянілася, — з усмешкай робіць рэмарку Ганна Сцяпанаўна.
Больш за дзесяць гадоў работы ў сельскай школе яна ўспамінае толькі добрым словам і запэўнівае, што калектыў установы адукацыі ў вёсцы — гэта асаблівая атмасфера камфорту ў прафесіі. І ўсё ж у сувязі з рэарганізацыяй установы адукацыі Ганна Сцяпанаўна стала часткай школьнага калектыву ў Скідзелі.
— Галоўнае для настаўніка — гэта дзеці. А дзеці ўсюды цудоўныя, — працягвае суразмоўніца.
Так склалася, што інтэрэсы вучняў у свайго роду спаборніцтве з інтарэсамі ўласных дзяцей у яе жыцці нярэдка пераважалі. Скажу толькі, што дэкрэтны водпуск настаўніцы, якая выгадавала траіх дзяцей, складае ў суме паўтара года. Пасля нараджэння малодшага сына па просьбе кіраўніцтва выйшла на работу на паўстаўкі, калі малому было ўсяго два месяцы.
Стаць педагогам
У шчыльным графіку заўсёды знаходзіла час яшчэ і для заняткаў з паметкай “для душы”: спявала ў Глінянскім хоры і актыўна ездзіла з камандай творчых аднадумцаў па вёсках з канцэртамі.
— Акрамя таго, настаўнік заўсёды быў чалавекам аўтарытэтным на сяле. А гэта прадугледжвала і вялікую грамадскую працу. Відаць, з папраўкай на маладосць паспявала многае і ўсё рабіла сумленна. А зараз, мусіць, суткі сталі карацейшыя, — заўважае настаўніца.
Зрэшты, яна і сёння школьную нагрузку ўдала сумяшчае з грамадскай: актыўна расказвае школьнікам аб прафесіі, якую выбрала для сябе пуцяводнай, падчас сустрэч у межах класных гадзін.
— Вельмі рада, калі нехта з дзяцей хоча пайсці вучыцца на педагога. Гэты навучальны год стане фінальным школьным і для маёй унучкі. Сёння яна рашуча настроена стаць урачом, а я ўсё ж не страчваю надзеі, што другі з магчымых варыянтаў возьме верх. Вядома, гэта настаўнік! — дзеліцца Ганна Сцяпанаўна.
З агеньчыкам у вачах суразмоўніца адзначае, што ў свой час сарыентавала на педагогіку пляменніцу Святлану Жгун, якая ўжо больш за 20 гадоў у прафесіі: працуе настаўніцай хіміі ў сярэдняй школе № 208 Мінска. А адна з яе сёлетніх дзевяцікласніц плануе стаць настаўніцай англійскай мовы.
— За ўвесь час работы нямала выпускніц зрабілі выбар на карысць педагогікі. І такія прыклады часам становяцца падставай для роздумаў аб маім узросце. (Усміхаецца.) Адна з маіх выпускніц Глінянскай школы ўжо нават аформілася на льготную пенсію, а я ўсё яшчэ рыхтую планы ўрокаў і выстаўляю адзнакі за старанні школьнікаў, — здзіўляе педагог.
Нельга без школы
Некалькі гадоў Ганна Сцяпанаўна працавала адразу ў дзвюх установах адукацыі: Глінянскай і скідзельскай пад нумарам тры. Пазней выключна з пункту гледжання геаграфічнай блізкасці перайшла ў сярэднюю школу № 1 імя В.Р.Пяшко.
З улікам студэнцкіх гадоў яе шлях у прафесіі сёння — паўстагоддзя. І да гэтага часу наша гераіня знаёміць школьнікаў з тонкасцямі замежнай мовы больш чым на стаўку.
— Цяжка ўявіць сябе без школы і школу без сябе, — з усмешкай адзначае настаўніца.
Ганна Сцяпанаўна ўпэўнена, што прафесія — галоўны сакрэт яе жыццёвай актыўнасці і аптымізму. Вучыла яна дзяцей практычна ўсіх педагогаў, з якімі сёння працуе. Нямала і такіх прыкладаў, калі адчыняла дзверы ў свет ведаў і для бацькоў, і для іх дзяцей.
— Момантаў, калі хацелася б змяніць прафесію, у маім жыцці ніколі не здаралася. І тут не хітрую, не перабольшваю. Вядомае выказванне аб тым, што, зрабіўшы работу сваім хобі, вам ніколі не давядзецца працаваць, — цалкам пра мяне! — працягвае Ганна Сцяпанаўна.
Гаворыць, што аб сакрэтах, як знайсці шлях да сэрца дзіцяці і зацікавіць прадметам, сёння сказана і напісана нямала. І ўсё ж вызначальным асабіста для яе ў гэтым пытанні заўсёды быў і застаецца страх недаацаніць дзіця.
— Калі ты бачыш старанне, лепш накінуць паўбала, чым наадварот. Заўсёды веру ў вучняў. І гэта, трэба сказаць, многіх матывуе. Дзіця цягнецца да адзнакі, калі ўсведамляе, што недзе атрымала яе авансам, — лічыць педагог.
Падчас урокаў Ганна Сцяпанаўна сёння, як і шмат гадоў назад, паўтарае сабе: “Не ўзвышайся над дзіцем як пастамент”. Прамое ўзаемадзеянне падчас адказаў школьнікаў выбудоўвае, як сама гаворыць, на адным узроўні — літаральна і псіхалагічна.
Важныя планы
Даўно знаходзячыся на пенсіі, аб адпачынку яна і не думае. І ўсё ж будуе планы, у якіх крыху больш часу будзе для сябе:
— Хацелася б паказаць унукам нашу Беларусь падчас вандровак. А яшчэ — напісаць і аформіць гісторыю іх вялікай сям’і.
Няпростай, дарэчы, яна была для нашай гераіні. Муж рана пайшоў з жыцця, і Ганна Сцяпанаўна засталася адна з трыма дзецьмі, вялікай гаспадаркай і педагогікай… Але ніколі не апускала рук.
— Ёсць у нашым сямейным летапісе і гісторыя, як кажуць, усім нягодам на ліха, — заўважае жанчына. — Маці не па чутках знаёма з гісторыяй вёскі Княжаводцы, што падзяліла лёс Хатыні. Яна цудам засталася жывая, калі была расстраляна ўся яе сям’я. Такая ж гісторыя звязана і з сям’ёй свёкра. Памятаць і ведаць гэта будуць мае ўнукі, іх дзеці.
Кацярына МАЦЕВІЧ
Фота аўтара
