Школьны музей народнага мастацтва і рамёстваў імя Паўлюка Багрыма Крошынскай СШ з’яўляецца моцным падмуркам для выхавання патрыятызму і павагі вучняў да роднай зямлі, фарміравання гістарычнай памяці і цікавасці да вывучэння этнакультурнай спадчыны малой радзімы. Адзін з важных кірункаў дзейнасці музея – правядзенне тэматычных і аглядавых экскурсій, музейных заняткаў, гульняў-падарожжаў, квестаў для вучняў не толькі ўстаноў адукацыі раёна, але і ўсёй Беларусі. Падчас такіх мерапрыемстваў школьнікі атрымліваюць унікальную магчымасць адчуць подых мінулага, лепш уявіць жыццё і побыт сваіх продкаў, усвядоміць сябе часткай таленавітага беларускага народа і нашчадкамі яго багатых традыцый.
Настаўнік гісторыі вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі Н. У. ШАБАН і педагог-арганізатар вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі
С. У. БУКО Крошынскай сярэдняй школы Баранавіцкага раёна
Прапануем вашай увазе два мерапрыемствы краязнаўчай накіраванасці, якія праводзіліся з выкарыстаннем экспанатаў школьнага музея.
Гульня-падарожжа «Таямніцы школьнага музея» (5–9 класы)
Мэты: актывізацыя пазнавальнай дзейнасці вучняў, фарміраванне ў іх каштоўнасных адносін да духоўна-матэрыяльнай спадчыны беларускага народа, выхаванне патрыятызму і грамадзянскасці.
Задачы:
- стварыць умовы для павышэння цікавасці школьнікаў да вывучэння гісторыі свайго народа;
- фарміраваць навыкі пошукава-краязнаўчай дзейнасці;
- развіваць музейную культуру.
Абсталяванне: экспанаты музея, маршрутныя лісты, заданні.
Ход музейнай гульні-падарожжа
I. Арганізацыйны этап
Вядучы знаёміць з умовамі гульні. Удзельнікам выдаюцца маршрутныя лісты і карткі з заданнямі. Каманды праходзяць станцыі ў любым парадку. Пасля выканання ўсіх заданняў маршрутныя лісты правяраюцца журы. За кожны правільны адказ – 1 бал, за разгорнутае тлумачэнне ў заданнях 4, 6 – 2 балы, за няпоўнае – 1 бал.
II. Асноўны этап
- Станцыя 1. Знакаміты зямляк
Заданне. Адкажыце на пытанні, карыстаючыся матэрыяламі і экспанатамі музея.
- Дзе нарадзіўся Паўлюк Багрым? (У вёсцы Крошын.)
- Назавіце гады жыцця П. Багрыма. (1812–1891 гг.)
- Чым займаўся П. Багрым? (Быў кавалём, пісаў вершы.)
- Які верш П. Багрыма дайшоў да нас? («Зайграй, зайграй, хлопча малы».)
- Супраць чаго выступаў П. Багрым у сваім вершы? (Супраць панскага прыгнёту.)
- Як быў пакараны П. Багрым за свае вершы? (Быў аддадзены ў рэкруты.)
- Які шэдэўр кавальскага майстэрства захоўваецца ў Крошыне? (Жырандоль.)
- Дзе знаходзіцца жырандоля? (У крошынскім касцёле.)
- Дзе пахаваны П. Багрым? (На крошынскіх могілках каля касцёла.)
- Сведка наведвання Крошына Антоніем Адынцом і Ігнатам Дамейкам. (Дуб.)
- Якія рэчы, вырабленыя Багрымам, захоўваюцца ў школьным музеі? (Частка агароджы, верш.)
- Чаму Паўлюк Багрым адмаўляўся жыць у Крошыне? («Бо там сярдзіты пан, бацька кіямі забіты».)
- Станцыя 2. Сялянская хата
Заданне. Знайдзіце па апісаннях прадметы быту, якія знаходзяцца ў нашым музеі.
Прадметы для каманды 1
- Ён мог быць вялікі і малы, жалезны або медны, у ім гатавалі ежу, выварвалі бялізну, варылі бульбу. (Чыгун.)
- Яе плялі з бяросты і лубу, каб пераносіць гародніну і прадукты. (Вярэнька.)
- Прыстасаванне для ўзважвання. (Бязмен.)
- Драўляны прадмет, аналаг сучаснага праса. (Пранік.)
- Магла быць драўлянай, металічнай, касцяной; вялікая называлася апалонікам. (Лыжка.)
Прадметы для каманды 2
- Драўляная прылада, падобная на лапату, да якой прымацоўвалі воўну ці кудзелю пры прадзенні. (Прасніца.)
- Прадмет, які па знешнім выглядзе нагадвае човен; выкарыстоўваўся ў ткацтве. (Чаўнок.)
- Без гэтага прадмета нельга было абысціся ў час жніва. (Каса.)
- У ім мылі бялізну, гатавалі сечаную капусту і мяса для каўбас, мыліся і нават клалі спаць дзецей. (Начоўкі.)
- Адзіны прадмет у нашым музеі, які выкарыстоўваўся толькі ў гарачым выглядзе. (Прас.)
Прадметы для каманды 3
- Частка традыцыйнага сялянскага адзення, якая выраблялася з ліпавага ці лазовага лыка. (Лапці.)
- Казачны прадмет, з-за якога прынцэса праспала цэлых сто гадоў; выкарыстоўваўся для прадзення. (Верацяно.)
- Драўляны «пасрэднік» для перадачы малака ад каровы да гаспадыні. (Гарлач.)
- Самы вялікі экспанат нашага музея, напоўніць які павінна была кожная дзяўчына да свайго вяселля. (Куфар.)
- Прадмет для вырабу масла. (Маслабойка.)
- Станцыя 3. Моўная
Заданне. Знайдзіце сярод экспанатаў музея тыя, да назваў якіх прыведзены наступныя сінонімы.
Сінонімы для каманды 1: шандал, чарпак, самапрадка (падсвечнік, апалонік, калаўрот).
Сінонімы для каманды 2: жбан, саган, ночвы (гарлач, чыгун, начоўкі).
Сінонімы для каманды 3: макацёр, хлебніца, вага (макатра, дзяжа, бязмен).
- Станцыя 4. Знайдзі лішняе
Заданне. Разгледзьце экспанаты і вызначце, якія з іх лішнія і чаму. (Адказы гл. ніжэй.)
Каманда 1: тры прадметы для ткацтва, а лыжка – для прыгатавання ежы.
Каманда 2: тры прадметы для працы ў полі, а падкова – для падкоўвання коней.
Каманда 3: тры прадметы для прыгатавання ежы, а пранік – для прання бялізны.
- Станцыя 5. Ручнік – усяму галава
Заданне. Устаўце прапушчаныя словы.
- Да сённяшняга дня захаваўся звычай сустракаць … (гасцей) хлебам-соллю на ручніку.
- На ручніку стаялі жаніх і нявеста ў час … (вянчання).
- Асаблівая роля належала ручніку ў вясельным абрадзе. Вышыўка на ручніках, па павер’ях, павінна была засцерагаць маладых ад … (порчы і сурокаў).
- У час вяселля ручнікамі ўпрыгожвалі … (вясельны поезд, вупраж коней, адзенне ў гасцей).
- Ручнікамі прыбіраюць … (чырвоны) кут хаты, упрыгожваюць сцены.
- Станцыя 6. Збяры сям’ю на працу
Заданне. Назавіце і пакажыце не менш чатырох прадметаў, з дапамогай якіх нашы продкі выконвалі штодзённую працу, растлумачце свой выбар.
Каманда 1: праца ў полі (каса, гарлач, ручнік, вярэнька); каманда 2: прадзенне кудзелі (верацяно, грэбень, матавіла, калаўрот); каманда 3: прыгатаванне ежы (чыгун, лыжка, дзяжа, гарлач).
III. Заключны этап
Падвядзенне вынікаў, рэфлексія.
- Мяне ўразілі… (2 падзеі)
- Я даведаўся пра… (4 новыя словы)
- Я ўбачыў незвычайныя прадметы, якімі… (5 новых прадметаў)
Краеведческий квест «Знакомый и незнакомый Крошин» (4–5 классы)
Цель: воспитание бережного отношения к историко-культурному наследию малой родины.
Задачи:
- расширить знания об истории родного края;
- формировать исследовательские умения.
Оборудование: маршрутные карты с разной схемой передвижения команд, конверты с заданиями, пазлы, ручки, маркеры, призы.
Ход квеста
I.Организационный этап
Ведущий приветствует участников. Ребята делятся на 3 команды и получают маршрутные листы, где указана очередность прохождения станций. За правильно выполненное задание дается фрагмент фотографии люстры, изготовленной знаменитым уроженцем Крошинской земли Павлюком Багримом и сохранившейся до наших дней. После прохождения маршрута участники собирают фото. На обороте указано место, где для каждой команды спрятан сладкий приз.
II. Основной этап
- Станция 1. Музейная (школьный музей народных искусств и ремесел им. Павлюка Багрима)
Задание. Найдите среди экспонатов музея те, которые изображены на фото (все приложения доступны по QR-коду), подпишите их названия на белорусском языке (гарлач, лапці, маслабойка, агароджа, калаўрот, куфар). Расскажите, для чего они предназначались и как использовались в быту.
- Станция 2. Туристическая (Крошинский дом культуры)
Задание. Соберите пазлы с изображением достопримечательностей агрогородка Крошин и назовите их (доступны по QR-коду).
- Станция 3. Парковая (Крошинский парк)
Задание. Пройдите полосу препятствий: «болото» (прыжки по кочкам), «речка» (ходьба по бревну), «дремучий лес» (бег змейкой между деревьями). Разгадайте кроссворд «Растения родного края» (доступен по QR-коду).
- Станция 4. Историческая (памятный камень бывшей кузни Павлюка Багрима)
Задание. Расшифруйте фразу. Назовите объект, на котором она высечена, и где он находится.
Ключ к шифровке
|
А-1 |
Б-2 |
В-3 |
Г-4 |
Д-5 |
Е-6 |
Ё-7 |
Ж-8 |
З-9 |
І-10 |
Й-11 |
|
К-12 |
Л-13 |
М-14 |
Н-15 |
О-16 |
П-17 |
Р-18 |
С-19 |
Т-20 |
У-21 |
Ў- 22 |
|
Ф-23 |
Х-24 |
Ц-25 |
Ч-26 |
Ш-27 |
Ы-28 |
Ь-29 |
Э-30 |
Ю-31 |
Я-32 |
.- 33 |
Шифровка
|
8 |
28 |
25 |
25 |
7 |
12 |
1 |
18 |
16 |
20 |
12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
6 |
– |
18 |
1 |
5 |
9 |
10 |
14 |
1 |
3 |
|
|
|
– |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
26 |
15 |
1 |
32 |
33 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
(«Жыццё кароткае – Радзіма вечная». Надпись на белорусском и латинском языках, высечена на большом валуне, который находится недалеко от костела Божьего Тела в аг. Крошин.)
- Станция 5. Лингвистическая (набережная Щары)
Задание. Соберите из букв названия улиц агрогородка Крошин и запишите их общее количество.
вкалюаП гмариаБ (Павлюка Багрима); цковМакогос (Мацковского); ниЛена (Ленина); скветаяСо (Советская); олодМнаяёж (Молодежная); дорожлезнонаяЖе (Железнодорожная); бНаенаяреж (Набережная); 9 яМа (9 Мая); ваадСоя (Садовая); яТхаи (Тихая); 9 улиц.
- Станция 6. Конечная (школьный двор)
Команды получают недостающий пазл и собирают фотографию люстры, которая украшает костел Божьего Тела в агрогородке Крошин.
III. Заключительный этап
Подведение итогов, награждение победителей.
ЛИТЕРАТУРА
- Квест как форма организации внеурочной деятельности [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://infourok.ru/kvest-kak-forma-organizacii-vneurochnoj-deyatelnosti. – Дата доступа: 13.04.2024.
- Материалы методических объединений [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://nsportal.ru/shkola/materialy-metodicheskish-obedinenii. – Дата доступа: 13.04.2024.
Фото на превью с сайта Крошинской средней школы
