Сёння да нас у госці завітала генеральны дырэктар Вялікага тэатра Беларусі Кацярына Дулава. З ёй мы пагутарылі пра жыццё тэатра, пра яго абноўленую афішу, пра спецыяльныя прапановы і адукацыйныя праекты для моладзі.
— Кацярына Мікалаеўна, вы больш за 30 гадоў працавалі ў Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі, а апошнія тры гады ўзначальваеце Вялікі тэатр Беларусі. Што вам бліжэй — рыхтаваць будучых музыкантаў і артыстаў ці працаваць з прафесіяналамі?
— Мне даспадобы і тое, і тое, але параўнаць гэтыя сферы цяжка, бо вельмі яны розныя. Я заўсёды выхоўвала творчых людзей. Гэта асаблівае задавальненне і адказная місія. А праз 33 гады такой працы мне было прапанавана зірнуць на маю дзейнасць з іншага боку. І я ўбачыла сваіх жа студэнтаў, але ўжо ў прафесіі, убачыла тое, пра што я ім гаварыла, пра што папярэджвала, тое, за што я хвалявалася, калі наймальнікі, кіраўнікі буйных устаноў скардзіліся, што нечага не хапае ў падрыхтоўцы маладых спецыялістаў. Толькі цяпер перада мной яшчэ і зусім іншае поле — фінансава-эканамічнай дзейнасці, для мяне абсалютна новае. Як перфекцыяніст імкнуся рабіць сваю работу як мага лепш. Ужо ёсць пэўныя дасягненні, але многае яшчэ наперадзе.
Калі я прыйшла на гэтую пасаду, сярод маіх першасных задач было вярнуць гледача ў тэатр (тады якраз была пара каранавіруса), навесці парадак у трупах, знайсці агульную мову з калектывам, завесці гэты механізм, каб ён пачаў па-новаму працаваць, прыняць кардынальныя рашэнні там, дзе гэта было неабходна, і перагледзець рэпертуарную палітыку. Гэта няпросты шлях, але я люблю разблытваць заблытанае. Нездарма магу доўга і цярпліва разблытваць ніткі. Тут я зразумела, што мне трэба ісці па такім жа шляху. Сама сабе кажу: “А ты разблытай крыху пражу, а потым пачнеш ткаць палатно”.
Хачу адзначыць, што цяпер я працую быццам у палацы — вакол неверагодная прыгажосць, мармур, хрусталь, золата. А яшчэ тут упершыню ў мяне ёсць непасрэдная зваротная сувязь з тым, для каго мы працуем, імгненная рэакцыя — прыемныя водгукі, апладысменты і, наадварот, крытыка.
— Раскажыце, калі ласка, пра калектыў, які вы ўзначальваеце.
— Калектыў вельмі яркі і няпросты, бо ён творчы, а ў ім — персаналіі, імёны. Дзіўна тое, як у адным тэатры магчымы такія розныя мовы зносін. Многія з оперных выканаўцаў ужо дасягнулі вышынь, выступаюць на буйнейшых сцэнах свету, маюць артыстычную стаць і шануюць свой голас. Балетныя зоркі для мяне кардынальна іншыя, бо гэта людзі з адметным артыстычным векам — значна карацейшым, адпаведна, з зусім іншай псіхалогіяй, іншым падыходам да таго, што яны робяць і як. У аркестры прадстаўнікі рознага ўзросту, тут жа можна працаваць хоць усё жыццё: калі ты тэхнічна ў парадку і гатовы гадзінамі іграць у аркестравай яме і слухаць дырыжора, то і 70 гадоў — не перашкода. Хор — таксама своеасаблівая катэгорыя людзей. Кожны паасобку — творчая адзінка са сваім характарам, але калі яны аб’ядноўваюцца ў хор, калі ствараецца адзінае палатно, то я разумею, што гэта мова — мова мастацтва — дзіўным чынам людзей збліжае дзеля агульнай справы. І гэта пры тым, што яны вымушаны адно з адным на сцэне ваяваць і прызнавацца ў каханні, трываць боль і радавацца… Часам гляджу на іх і думаю: гэта ж тое, чаго нам не хапае ў жыцці, у зносінах! Бо задача тэатра — не толькі забаўляць, а перш за ўсё прасвятляць, адукоўваць. А яшчэ даваць людзям адчуванне паветра, новага дыхання. Пра гэта мне часта гавораць нашы гледачы, асабліва тыя, якія ў жыцці шмат працуюць фізічна.
— А ці адчувае патрэбу ў гэтым “паветры” моладзь? Ці ахвотна яна замяняе сустрэчы ў кафэ і перапіску ў месенджарах на “Шчаўкунчыка”, “Лебядзінае возера”?
— Насамрэч у Вялікім тэатры шмат моладзі. Я з задавальненнем назіраю, як апошнім часам актыўна прыбаўляецца студэнтаў. Сам алгарытм адпачынку ў моладзі пачынае мяняцца. Маладыя людзі імкнуцца ўжо да якаснага баўлення часу, і відавочна, што Вялікі тэатр яны таксама ўключаюць для сябе ў абавязковую праграму. Тым, хто не можа сабе дазволіць купіць білет, наш тэатр заўсёды ідзе насустрач — у сацыяльных сетках (тэатральных і нашых інфармацыйных партнёраў) мы рэгулярна разыгрываем білеты ў тэатр, а пераможцам уручаем запрашальныя білеты. А яшчэ у нас шмат сацыяльных прапаноў.
Адна з іх новая. Я звярнулася ў Міністэрства адукацыі з прапановай аб тым, каб штогод у адзін з самых топавых снежаньскіх паказаў балета “Шчаўкунчык” лепшым навучэнцам і студэнтам краіны мы маглі прадастаўляць права бясплатна заняць усю цэнтральную ложу нашага тэатра.
Хочам рэалізаваць і яшчэ адну ініцыятыву. Сёлета мы, дзякуючы атрыманаму гранту з фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы культуры і мастацтва, рэалізавалі маштабны праект “Патэтычны дзённік памяці”. Тое, што ў нас атрымалася, — па выразнасці, па тым, якія тэмы загучалі ў злучэнні харэаграфіі, музыкі, вакалу, — для паказу страшных старонак трагедыі Вялікай Айчыннай вайны на беларускай зямлі, пераўзышло нашы самыя смелыя спадзяванні. Да таго ж мы вярнулі агромністы пласт музыкі выбітных беларускіх кампазітараў, напісанай роўна за 100 мінулых гадоў — пачынаючы ад сімфаніяты Мікалая Чуркіна 1924 года і да сучасных твораў. Гэтая музыка злучылася ў адну партытуру, склаўшы сапраўднае нацыянальнае палатно, якое пранізвае чалавечае сэрца. Так, злучэнне драмы, музыкі, відэакантэнту, сучасных тэхналогій, оперы і балета зрабіла грандыёзнае ўражанне ў гледачоў як з’ява мастацкая!
Мы паказалі пакуль толькі два спектаклі ў канцы верасня. Зараз абмяркоўваем з Міністэрствам адукацыі варыянты прадастаўлення магчымасці ўбачыць “…Дзённік” для школьнікаў і студэнтаў з усёй краіны. Хочацца, каб дзеці і моладзь адчулі, як сёння можна і трэба гаварыць пра вайну. Не саромеючыся, нічога не хаваючы, з тым пасылам, што ўсё, што было, можа паўтарыцца, калі мы не будзем сабранымі і сур’ёзнымі.
Мы гэтую ініцыятыву будзем ажыццяўляць у 2025 годзе — у год Вялікай Перамогі. Ужо вызначаны пэўны рытм паказу гэтага твора. Хутчэй за ўсё, гэта будуць суботы ў дзённы час, каб дзеці з рэгіёнаў змаглі пасля прагляду да вечара дабрацца дадому.
Гэты ж праект 1 мая 2025 года будзе паказаны ў тым месцы, дзе і пачыналася Вялікая Айчынная вайна — у Брэсцкай крэпасці. Па сутнасці, гэтую страшную гісторыю мы пакажам без дэкарацый, дэкарацыяй стане сама крэпасць. У пастаноўцы задзейнічаны ўсе трупы тэатра — больш за 300 чалавек, а пляцоўка змесціць да 5000 гледачоў.
Акрамя таго, сёння ідуць перамовы Міністэрства культуры Беларусі з Пастаянным камітэтам Саюзнай дзяржавы, каб у красавіку, у Дзень яднання народаў Беларусі і Расіі, паказаць гэты спектакль і ў Вялікім тэатры ў Маскве.
— Кацярына Мікалаеўна, раскажыце пра прапановы для дзяцей. Што карыстаецца попытам у самых юных гледачоў?
— Пастаноўкі для дзяцей — адзін з прыярытэтаў Вялікага тэатра. Усяго для дзіцячай аўдыторыі за гэты год было паказана 45 спектакляў, два з якіх — балет “Золушка” і музычны спектакль “Казка пра цара Салтана” — прэм’ерныя. У рэпертуары — спектаклі для сямейнага прагляду: “Маленькі прынц”, “Гісторыя Кая і Герды (Снежная каралева)”, “Жар-птушка”, “Пінокіа” і інш.
За перыяд студзень — кастрычнік гэтага года для больш чым 1430 дзяцей мы правялі 66 экскурсій, у тым ліку арганізавалі паказ васьмі інтэрактыўна-забаўляльных казак. У снежні 2024 года плануем правесці цырымонію ўзнагароджання XI сямейнага конкурсу “Навагодняя тэатральная цацка” ў рамках праекта “Вялікі тэатр — дзецям”. У мінулым годзе ў ім прынялі ўдзел амаль 300 хлопчыкаў і дзяўчынак.
У перспектыве мне хочацца значна пашырыць зносіны з моладдзю. Я сама асабіста хачу далучыцца да гэтага і пачаць кантактаваць з маленькімі дзецьмі. Якая гэта будзе форма — гутаркі, апавяданні — яшчэ вырашаю.
— Якім будзе для прыхільнікаў тэатра новы, 2025 год? Чым папоўніцца афіша?
— Наша афіша значна пашырыцца. Так, у канцы сакавіка — красавіку ў ёй з’явіцца эксперымент-трыпціх Ігара Колба — “Кармэн”, “Балеро”, “Танец смерці” на музыку выбітных французскіх кампазітараў Ж.Бізэ, М.Равеля і К.Сен-Санса. Гэта тры аднаактныя балеты — трыпціх пра жыццё, каханне і смерць. Упершыню з’явіцца ў афішы Вялікага тэатра опера Пятра Ільіча Чайкоўскага “Арлеанская дзева”. У канцы будучага года да нас прыедзе італьянскі рэжысёр Джанкарла дэль Монака і паставіць оперу “Набука”. З’явіцца і новы спектакль Ігара Колба — балет “Шчаўкунчык”. Таксама хочацца ўбачыць абноўленую “Баядэрку”.
— Кацярына Мікалаеўна, хутка пачнуцца зімовыя святы. Якія пастаноўкі Вялікага тэатра ўласна для вас атаясамліваюцца з Новым годам, з калядным настроем? Што б параілі паглядзець публіцы, каб адчуць святочную атмасферу?
— Тыя, у якіх ёсць снег, надзея і цуд. Гэта і “Золушка” з яе цяплом, утульнасцю, і “Снежная каралева”. Для мяне яшчэ і такія глыбокія, пранізваючыя сэрца з’явы, як “Пікавая дама”, “Яўген Анегін” (там, дарэчы, таксама ёсць снежная прастора). Дзецям абавязкова спадабаюцца “Маленькі прынц”, “Тры парасяці”, “Лятучая мыш”. Бліжэй да Каляд хочацца цяпла і цуду, таму тут, безумоўна, будзе вельмі дарэчы трапіць на балет “Шчаўкунчык”.
— Дзякуем вам за размову!
Святлана НІКІФАРАВА
Фота аўтара і прадастаўлены Вялікім тэатрам Беларусі
