Прафесійная размова з пытаннямі і дэманстрацыяй панарамы вопыту атрымалася вельмі насычанай, цікавай і пазнавальнай. Нават стратэгічнай, бо стварыла настрой на далейшае развіццё. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
За часам, праведзеным разам, і беларускія педагогі, і расійскія нястомна рабілі паметкі ў сваіх айфонах ці запісных кніжках. Мадэратарам сустрэчы стала Інеса Зубрыліна, прарэктар па вучэбнай рабоце Акадэміі адукацыі, пераможца конкурсу “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 2011”.
Кульмінацыяй сустрэчы стала серыя майстар-класаў. Кароткіх, але інтэрактыўных і змястоўных. Прынамсі, дырэктар сярэдняй школы № 1 імя С.С.Аляксеева Екацярынбурга Аляксей Махнавецкі (пераможца конкурсу “Дырэктар года Расіі — 2024”) і начальнік упраўлення арганізацыі, правядзення мерапрыемстваў і метадычнага суправаджэння праектаў у сферы адукацыі Цэнтра асветніцкіх ініцыятыў Міністэрства асветы Расійскай Федэрацыі Юлія Есауленка гаварылі пра выкарыстанне тэхналогій у вучэбнай дзейнасці і нагадалі пра педагагічную ідэнтычнасць, якую ніякі штучны інтэлект не заменіць. Сёння тэхналогіі накіраваны на захаванне рэсурсаў чалавека. Яны, безумоўна, аблягчаюць рашэнне адукацыйных задач вучню, а гэта ўжо выклік для настаўніка. Па гэтай прычыне педагагічная грамадскасць кінулася асвойваць нязведанае. Расійскія калегі нагадалі, што да выкарыстання інструментаў штучнага інтэлекту трэба ставіцца вельмі ўважліва.
У працяг Вольга Кіслова, настаўніца рускай мовы і літаратуры гімназіі № 10 Гомеля, фіналістка конкурсу “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 2014”, задалася пытаннем: “Што ў школе важней — дакладны алгарытм або чулае сэрца?”. Насамрэч школа не зможа функцыянаваць ні без правіл, ні без перажыванняў. Вольга Аляксандраўна прадэманстравала прыёмы змешвання штучнага і эмацыянальнага інтэлекту, калі, напрыклад, нейрасеткі могуць быць настаўнікам па эмацыянальнай культуры.
Цікавым вопытам падзяліліся настаўнік пачатковых класаў сярэдняй школы № 7 імя М.Г.Барышава Калпашава Аляксандр Смакоцін (прызёр конкурсу “Настаўнік года Расіі — 2024”) і настаўнік-дэфектолаг дзіцячага сада № 174 Архангельска Надзея Кулікова (прызёр конкурсу “Выхавальнік года Расіі — 2024”). Яны з дапамогай эмодзі, у якіх зашыфраваны прыказкі, паказалі работу формулы “ўвага + розум”. Педагогі заўважылі, што цяперашні шматзадачны свет патрабуе адпаведных навыкаў ад дзяцей — умення жыць і працаваць у шматзадачнасці.
Святлана Здаранкова, настаўніца фізікі сярэдняй школы № 34 Бабруйска, пераможца конкурсу “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 2023” у намінацыі “Фізіка, астраномія, матэматыка, інфарматыка”, зрабіла пяць крокаў да аналізу вучэбнага праекта: зразумець яго перспектыву, размеркаваць ролі, выявіць магчымыя цяжкасці, распрацаваць суправаджальныя інструменты, усё сістэматызаваць. Па меркаванні Святланы Уладзіміраўны, кожнаму важна прыняць сваю ролю: настаўнік суправаджае, вучань выконвае. Не менш важна разумець мэту праекта (напісаць, скласці, стварыць, высветліць, даказаць, распрацаваць, пераканаць, стварыць). Акрамя таго, педагог прадставіла планер і брыф праекта.
Далей калегі з Расіі Варвара Лаўрэнцьева, галоўны спецыяліст аддзела метадычнага суправаджэння праектаў у сферы адукацыі кіравання арганізацыі, правядзення мерапрыемстваў і метадычнага суправаджэння праектаў Цэнтра асветніцкіх ініцыятыў Міністэрства асветы Расійскай Федэрацыі (пераможца конкурсу “Педагог-псіхолаг Расіі — 2020”), і Леанід Дзядзюха, настаўнік фізікі акадэмічнай гімназіі № 56 імя М.Б.Пільдэс Санкт-Пецярбурга (пераможца конкурсу “Настаўнік года Расіі — 2024”), прааналізавалі эфект назіральніка. Калабарацыя фізіка і псіхолага дазволіла ўпэўніцца, што калі мы назіраем, то ўздзейнічаем і атрымліваем іншы эфект — і ад фізічнай з’явы, і ад паводзін чалавека. А пасля яны рэзюмавалі: эфект назіральніка ёсць правільнае кіраванне.
Канстанцін Крышталь, настаўнік гісторыі і грамадазнаўства гімназіі № 3 імя В.З.Каржа Пінска, фіналіст конкурсу “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 2023”, прадставіў мікранавучанне ў дзеянні, якое зашыфраваў у формулу кветкі. І трэба адзначыць, што Канстанцін Мікалаевіч падрыхтаваў унушальны спіс прыёмаў і форм работы — камандная геаметрыя, крэатыўнае мысленне, друдлы, заданні адкрытага тыпу, метад факальных аб’ектаў. Прывёў прыклад стартапа ў Старажытным Егіпце і змадэляваў вучэбны праект.
Кацярына Румбах, настаўніца рускай мовы і літаратуры Абласной гімназіі імя Я.М.Прымакова (прызёр конкурсу “Настаўнік года Расіі — 2024”), і Вольга Рахімава, выхавальніца дашкольнай установы № 26 “Вецярок” Яраслаўскага муніцыпальнага раёна (прызёр конкурсу “Выхавальнік года Расіі — 2024”), ведаюць, як зрабіць так, каб дзеці часцей гаварылі: “Адстаньце, я чытаю!”. Па меркаванні педагогаў, дапаможа ў гэтым такі інструмент, як таксаномія Блума. Гэта знакамітая піраміда, якая прызвана забяспечыць універсальную іерархію адукацыйных задач (стварэнне, ацэнка, аналіз, прымяненне, разуменне, запамінанне) і садзейнічае больш эфектыўнаму навучанню і ацэнцы.
Эмацыянальным і змястоўным стала выступленне Сяргея Шамінскага, настаўніка выяўленчага мастацтва Доўскай сярэдняй школы Рагачоўскага раёна, пераможцы конкурсу “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 2023”. Сяргей Міхайлавіч гаварыў пра мастацкія тэхнікі і прыёмы, якія развіваюць вобразнае мысленне школьнікаў. У цэнтры ўвагі былі славесныя, зрокавыя, гукавыя асацыяцыі, эфект ад незавершанай лініі. Акрамя таго, педагог прадэманстраваў і патлумачыў, што такое танальны пераход і сілуэтная графіка. І адзначыў важнасць развіцця зрокавай памяці, канцэнтрацыі ўвагі, умення аналізаваць мастацкі вобраз да і пасля яго выяўлення на плоскасці. Адным словам, каб адкрыць у сабе мастацкі талент, неабходна ўмець бачыць, адчуваць, асэнсоўваць і ўвасабляць.
Апошні майстар-клас вярнуў да тэмы развіцця эмацыянальнага інтэлекту і выкарыстання сучасных тэхналогій. Настасся Камітава, настаўніца пачатковых класаў гімназіі № 5 Цюмені (прызёр конкурсу “Першы настаўнік — 2024”), і Дар’я Чысцякова, намеснік загадчыка па выхаваўча-метадычнай рабоце дзіцячага сада № 203 “Аліса” дашкольнай установы “Планета дзяцінства “Лада” Тальяці (прызёр конкурсу “Выхавальнік года Расіі — 2024”), расказалі, як можна інтэграваць эмацыянальны інтэлект у звычайную адукацыйную дзейнасць, і прадставілі некалькі мадэлей. Для развіцця эмацыянальнага інтэлекту ў дзяцей педагогам варта спачатку прыслухацца да сябе, каб навучыцца разумець, распазнаваць, выкарыстоўваць свае эмоцыі і кіраваць імі для эфектыўнага ўзаемадзеяння.
Завяршальным акордам сустрэчы стаў круглы стол, дзе абмеркавалі перспектывы супрацоўніцтва расійскіх і беларускіх педагогаў.
Прынамсі, гаворка ішла пра клубную дзейнасць і пашырэнне прафесійных кантактаў на гэтай ніве з мэтай абмену вопытам па падрыхтоўцы да конкурсу прафесійнага майстэрства. Старшыня беларускага клуба “Крыштальны журавель” Іван Якіменка (суперфіналіст конкурсу “Настаўнік года — 2011”, настаўнік матэматыкі і інфарматыкі Лошніцкай гімназіі Барысаўскага раёна), прадстаўляючы сваё аб’яднанне педагогаў, адзначыў, што сярод мэт дзейнасці клуба — развіццё ініцыятывы творчых педагогаў, павышэнне прэстыжу настаўніцкай прафесіі, распаўсюджванне перадавога педагагічнага вопыту.
На сёння “жураўлі” здзейснілі больш за 70 метадычных выездаў у розныя рэгіёны Беларусі, правялі больш за 800 адкрытых урокаў і майстар-класаў, каля 70 круглых сталоў з удзелам педагогаў, кіраўнікоў устаноў адукацыі, метадыстаў, 68 семінараў-практыкумаў. Удзельнікамі ўсіх гэтых мерапрыемстваў сталі больш за 10 000 педработнікаў краіны.
Як заўважыла прарэктар па метадычнай рабоце Акадэміі адукацыі Валянціна Гінчук (пераможца конкурсу “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 1997”), пляцоўкай для супрацоўніцтва з расійскімі калегамі можа стаць асобны фестываль.
Вольга ДУБОЎСКАЯ
Фота Алега ІГНАТОВІЧА
