На шляху да адукаванай, творчай і маральнай асобы

Афіцыйная дэлегацыя Рэспублікі Беларусь прыняла ўдзел у рабоце IV З’езда настаўнікаў і работнікаў адукацыі дзяржаў — удзельніц Садружнасці Незалежных Дзяржаў.

Настаўнікі і работнікі адукацыі, кіраўнікі нацыянальных міністэрстваў адукацыі, эксперты і метадысты, прадстаўнікі міждзяржаўных і міжурадавых арганізацый СНД — усяго больш за 400 дэлегатаў з васьмі краін СНД: Арменіі, Беларусі, Казахстана, Кыргызстана, Малдовы, Таджыкістана, Туркменістана і Расіі — прынялі ўдзел у пленарных і секцыйных пасяджэннях, аб’яднаных агульнай тэмай з’езда “Інавацыі сучаснага адукацыйнага асяроддзя дзяржаў — удзельніц СНД як фактар павышэння якасці і даступнасці адукацыі”.

Сёлетні з’езд адбыўся ў Маскве і быў прымеркаваны да 25-годдзя стварэння Садружнасці Незалежных Дзяржаў. Форум адкрыла Валянціна Мацвіенка, якая адзначыла, што за час існавання Садружнасці наладжана канструктыўнае міждзяржаўнае супрацоўніцтва ў сферы адукацыі, узнік шэраг форм узаемадзеяння, у прыватнасці створаны Сеткавы ўніверсітэт СНД, пачата арганізацыя аналагічнай навучальнай установы ў Еўразійскім эканамічным саюзе. “Неабходна выкарыстоўваць новыя інфармацыйныя тэхналогіі для фарміравання адзінага адукацыйнага асяроддзя ў СНД”, — падкрэсліла ў прывітальным слове спікер верхняй палаты расійскага парламента.

Міністр адукацыі і навукі Расійскай Федэрацыі Вольга Васільева ў сваім выступленні на адкрыцці з’езда адзначыла, што будучы год аб’яўлены ў СНД Годам сям’і, а 2018 год — Годам культуры. На яе думку, гэта гаворыць пра тое, што гуманітарны і маральны складнікі з’яўляюцца прыярытэтнымі на прасторы Садружнасці: “Аб’ёмы інфармацыі сёння каласальныя, і на нашы плечы кладзецца велізарная адказнасць. Настаўнік, сустракаючыся з вучнем, павінен перш за ўсё ўзяць яго за руку і павесці ў краіну, якую называюць краінай ведаў. І толькі ад настаўніка залежыць, кім стане гэты маленькі чалавек, ці зможа педагог абудзіць у вучня цікавасць да будучай прафесіі. І ў канчатковым выніку ад яго залежыць і тое, які народ будзе жыць у кожнай з нашых краін. Гэта вялікая місія, якая ляжыць на ўсіх нас і будзе ляжаць заўсёды. Адукацыя — прыярытэтны рэсурс для кожнай дзяржавы, і інтэграцыя ў гэтай сферы вызначае далейшае развіццё ўсіх нашых краін”.

На адкрыцці з’езда выступіў Старшыня Выканаўчага камітэта СНД Сяргей Лебедзеў, які акцэнтаваў увагу прысутных на тым, што сучасныя мерапрыемствы, якія праводзяцца ў гэтым годзе, аб’яўленым Годам адукацыі, стануць эфектыўным стымулам для пашырэння і паглыблення супрацоўніцтва ў сферы адукацыі: “Нам ёсць чаму павучыцца адно ў аднаго. Усе змены ў сферы адукацыі павінны захоўваць гуманітарную агульнасць краін СНД. І задача работнікаў адукацыі — каб гэтая агуль­насць захоўвалася”.

Цырымонію адкрыцця з’езда завяршыла ўрачыстае ўручэнне лепшым педагогам Садружнасці ганаровага знака “Выдатнік адукацыі СНД”. Сярод узнагароджаных — прарэктар па навукова-метадычнай рабоце Акадэміі паслядыпломнай адукацыі доктар педагагічных навук Галіна Нікалаенка, дырэктар гімназіі № 1 Мінска кандыдат педагагічных навук Наталля Бушная, доктар фізіка-матэматычных навук Васіль Стражаў, педагог дадатковай адукацыі Камянецкага дзяржаўнага раённага цэнтра турызму і краязнаўства Міхаіл Андраюк і майстар вытворчага навучання Магілёўскага дзяржаўнага тэхналагічнага каледжа Ірына Кубліцкая.

У час святочнага канцэрта ў Дзяржаўным Крамлёўскім палацы адбылася ўрачыстая цырымонія падвядзення вынікаў Усерасійскага конкурсу “Настаўнік года Расіі — 2016”. Ганаровы прыз — крыштальны пелікан — быў уручаны настаўніку рускай мовы і літаратуры сярэдняй школы № 7 імя Г.К.Жукава Армавіра Краснадарскага краю Аляксандру Шагалаву.

Беларускую дэлегацыю на з’ездзе ўзначальвала намеснік міністра адукацыі Раіса Сідарэнка. Выступаючы на пленарным пасяджэнні, яна падкрэсліла, што краевугольнай задачай сістэмы адукацыі застаецца выхаванне маладога чалавека: “Пра якасную адукацыю мы можам гаварыць толькі тады, калі ў выніку асваення адукацыйных праграм, набыцця акадэмічных ведаў, сацыяльных і іншых кампетэнцый са школы, прафесійна-тэхнічнага ліцэя, установы вышэйшай адукацыі выходзіць адукаваная, творчая і маральная асоба, грамадзянін і патрыёт сваёй краіны”.

Удзельнікі сустрэчы кіраўнікоў профільных міністэрстваў краін СНД адзначылі высокі ўзровень сістэмы адукацыі Беларусі. У размове з калегамі Раіса Сідарэнка адзначыла: “Беларускай сістэме адукацыі ёсць чым падзяліцца з краінамі СНД. Мы гаворым пра неабходнасць цеснай сувязі навучання і выхавання, неабходнасць больш шырокага ўкаранення інклюзіўнай адукацыі, прычым не толькі для дзяцей з асаблівасцямі развіцця, але і для іншых катэгорый”.

У рамках панэльнай дыскусіі намеснік міністра канстатавала, што ў Беларусі вядзецца сістэмная работа па ўдасканаленні адукацыйных стандартаў. А змест новага пакалення падручнікаў пры захаванні іх акадэмічнасці, узмацненні міжпрадметных сувязей і выхаваўчага кампанента нацэлены на асваенне навучэнцамі практычных навыкаў. У сваім выступленні намеснік міністра адукацыі нашай краіны закранула і сістэму цэнтралізаванага тэсціравання. На яе думку, нельга кожны год уносіць у яе змены — пэўныя ўзважаныя і прадуманыя змены ў сістэме ЦТ плануюцца да 2020 года.

***

Рабоце на секцыйных пляцоўках быў прысвечаны другі дзень з’езда. Яго ўдзельнікі абмеркавалі праблемы і выклікі сучаснай педагагічнай адукацыі, падрыхтоўку кадраў па найбольш запатрабаваных на рынку працы спе­цыяльнасцях сярэдняй прафесійнай адукацыі, забеспячэнне даступнасці новых тэхналогій і пашырэнне экспарту адукацыйных паслуг, падтрымку адоранай моладзі і павышэнне міжнароднай акадэмічнай мабільнасці, інавацыйнае развіццё дадатковай адукацыі, навучанне дзяцей з асаблівымі адукацыйнымі патрэбамі, а таксама шляхі абнаўлення і перспектывы развіцця дашкольнай адукацыі ў дзяржавах СНД.

З дакладам на секцыі “Развіццё дашкольнай адукацыі ў дзяржавах — удзельніцах СНД: шляхі абнаўлення, праблемы, перспектывы” выступіла начальнік аддзела дашкольнай адукацыі Міністэрства адукацыі Беларусі Альбіна Давідовіч.

“Дзякуючы сучаснаму вырашэнню актуальных задач на дзяржаўным узроўні, сістэма дашкольнай адукацыі Рэспублікі Беларусь развіваецца дынамічна, — адзначыла Альбіна Леа­нідаўна. — У цяперашні час у нашай краіне функцыянуе 3951 уста­нова дашкольнай адукацыі розных відаў (яслі, яслі-сады, дзіцячыя сады, санаторныя яслі-сады і дзіцячыя сады, спецыяльныя дашкольныя ўстановы, дашкольныя цэнтры развіцця дзіцяці) і форм уласнасці (дзяржаўнай і прыватнай), якія рэалізоўваюць адукацыйную праграму дашкольнай адукацыі, ­праектнай магутнасцю 459 463 месцы. Ва ўстановах дашкольнай адукацыі выхоўваюцца 409,8 тысячы дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту (у 2014/2015 навучальным годзе — 410,6 тысячы выхаванцаў)”. Таксама ў выступленні было адзначана, што сярод асноўных задач сістэмы — захаванне даступнасці дашкольнай адукацыі, удасканаленне якасці адукацыйнага працэсу з улікам прынцыпу пераемнасці ўзроўняў асноўнай адукацыі, забеспячэнне здароўезберагальнага працэсу, фарміраванне культуры бяспекі жыццядзейнасці ва ўстановах дашкольнай адукацыі на аснове міжведамаснага ўзаемадзеяння, забеспячэнне ўстаноў дашкольнай адукацыі кваліфікаванымі кадрамі і павышэнне сацыяльнага статусу работнікаў гэтых устаноў.

У рабоце секцыі таксама прыняла ўдзел загадчыца дашкольнага цэнтра развіцця дзіцяці “Каласок” Сеніцы Мінскага раёна Людміла Падлужная, якая як педагог-практык актыўна ўключылася ў абмеркаванне пытанняў варыятыўнасці зместу і арганізацыі форм дашкольнай адукацыі, навукова-метадычнага забеспячэння кансультацыйнай прадтрымкі педагагічных работнікаў, фінансава-эканамічнага рэгулявання дашкольнай адукацыі, асаблівасцей арганізацыі прадметнага развіццёвага асяроддзя, альтэрнатыўных форм дашкольнай адукацыі.

Выступаючы на секцыі “Мадэрнізацыя школьнай адукацыі ў дзяржавах — удзельніцах СНД”, намеснік начальніка ўпраўлення агульнай сярэдняй адукацыі Міністэрства адукацыі Ірына Каржова акцэнтавала ўвагу прысутных на асноўнай задачы сістэмы агульнай сярэдняй адукацыі — павышэнні якасці адукацыі. “Трэба адзначыць, што задача не новая, актуальная ва ўсе часы і яе вырашэнне залежыць ад павеваў сучаснасці, — падкрэсліла Ірына Уладзіміраўна. — Прыярытэтам сістэмы агульнай сярэдняй адукацыі сёння з’яўляецца падрыхтоўка маладых людзей, якія ўваходзяць у жыццё, да самастойнага вырашэння жаццёвых задач, што паўстаюць перад імі. У гэтых умовах крытэрыем ацэнкі якасці агульнай сярэдняй адукацыі з’яўляецца гатоў­насць і здольнасць выпускнікоў выкарыстоўваць засвоеныя веды і ўменні і пастаянна іх удасканальваць”.

У Беларусі праведзена работа па абнаўленні навукова-метадычнага забеспячэння: распрацаваны прынцыпова новыя вучэбныя планы і вучэбныя праграмы. Сёння вучэбны план прадугледжвае дыферэнцыяцыю ў колькасці вучэбных прадметаў і вучэбных гадзін на іх вывучэнне для розных катэгорый навучэнцаў у залежнасці ад стану іх здароўя (для навучання дома па медыцынскіх паказаннях, у арганізацыях аховы здароўя, ­санаторна-курортных установах і іншае), а таксама прадугле­джана магчымасць вывучэння вучэбных прадметаў на павышаным ­узроўні на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі.

Распрацаваны канцэпцыі вучэбных прадметаў, якія вызначаюць мэты, задачы, прынцыпы, асаблівасці зместу і арганізацыі іх вывучэння. У адпаведнасці з канцэпцыямі распрацаваны абноўленыя адукацыйныя стандарты і вучэбныя праграмы (базавы і павышаны ўзроўні для Х, ХІ класаў). У вучэбных праграмах ліквідавана дубліраванне вучэбнага матэрыялу, узмоцнена яго практыка-арыентаваная накіраванасць, улічаны міжпрадметныя сувязі. Абноўленыя вучэбныя праграмы прадугледжваюць фарміраванне нараўне з прадметнымі кампетэнцыямі ўменне працаваць з рознымі крыніцамі інфармацыі. Увядзенне новых вучэбных праграм ажыццяўляецца паэтапна, а поўны пераход на новыя вучэбныя праграмы будзе ажыццёўлены ў 2019/2020 навучальным годзе.

Таксама ў выступленні было адзначана, што важным напрамкам удасканалення адукацыйнага працэсу з’яўляецца ўвядзенне з 2015/2016 навучальнага года на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі профільнага навучання, у рамках якога навучэнцы маюць магчымасць выбіраць два-тры вучэбныя прадметы для вывучэння на павышаным узроўні. У мэтах больш поўнага задавальнення патрэб навучэнцаў прапанавана некалькі мадэлей фарміравання класаў (груп), у якіх вучэбныя прадметы вывучаюцца на павышаным узроўні.

У рабоце секцыі з беларускага боку прымаў удзел настаўнік сярэдняй школы № 11 Маладзечна пераможца Рэспубліканскага конкурсу прафесійнага майстэрства педагагічных работнікаў “Настаўнік года Рэспублікі Беларусь — 2014” Віктар Жук.

“Адной з праблем, якія актыўна абмяркоўваюцца ў рабоце секцыі, стала пытанне аб пераадоленні зыходнай праблемы школьнай адукацыі, пад якой меўся на ўвазе крызіс класна-ўрочнай сістэмы і праблема рэалізацыі дзейнаснага падыходу, — падзяліўся ўражаннямі Віктар Эдуардавіч. — У час абмеркавання гэтай праблемы многія выступоўцы гаварылі пра такія формы арганізацыі вучэбна-пазнавальнай дзейнасці, як “перавернуты ўрок” і праектнае навучанне, якія паспяхова рэалізоўваюцца на практыцы і ў нашай краіне.

На што яшчэ я звярнуў увагу? Гэта пералік новых педагагічных спецыяльнасцей, якія ў будучыні плануюць увесці ў педагагічных ВНУ Расіі: гульнямайстар, экапрапаведнік, цьютар, трэнер па майнд-фітнесе і іншыя. І канечне, калі мы наведвалі адну з маскоўскіх школ, я па-добраму пазайздросціў аснашчэнню гэтай школы будучыні, якая з’яўляецца сапраўдным адукацыйным цэнтрам, дзе настаўнік забяспечаны ўсім неабходным для работы. Спадзяюся, у рамках Дзяржаўнай праграмы інфарматызацыі ўстаноў адукацыі нашы школы неўзабаве будуць аснашчаны не горш”.

Пра развіццё інклюзіі ў Рэспубліцы Беларусь на секцыі “Адукацыя дзяцей з асаблівымі адукацыйнымі патрэбамі як першая прыступка сацыяльнага ліфта” гаварыла начальнік аддзела спецыяльнай адукацыі Міністэрства адукацыі Антаніна Змушко: “Зараз у краіне сфарміравана эфектыўная сістэма адукацыі для дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця. Ствараецца магчымасць атрымання адукацыі ўсімі дзецьмі з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, незалежна ад ступені і якасці існуючых парушэнняў, ад моманту выяўлення парушэння да атрымання прафесійнай адукацыі і працаўладкавання. Ахоп спецыяльнай адукацыяй і карэкцыйна-педагагічнай дапамогай дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця ў 2015/2016 навучальным го­дзе склаў 99,6 працэнта (у краіне налічваецца 144,5 тысячы дзяцей з АПФР — 8,07 працэнта ад агульнай колькасці дзяцей)”.

Таксама Антаніна Міхайлаўна расказала пра далейшае развіццё працэсу дэінстытуцыяналізацыі спецыяльнай адукацыі. Установы спецыяльнай адукацыі становяцца рэсурснымі цэнтрамі для інтэграцыі і інклюзіі (на базе ўстаноў спецыяльнай адукацыі функцыянуе 41 рэсурсны цэнтр). Інтэграванае навучанне і выхаванне стала асноўнай формай атрымання адукацыі асобамі з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, што дазваляе ўзмацніць ролю сям’і ў выхаванні дзяцей, уключыць дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця ў сумесную з равеснікамі дзейнасць.

У дакладзе было адзначана, што ў Рэспубліцы Беларусь працягваецца работа па павышэнні даступнасці адукацыі для асоб з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, стварэнні неабходнага адукацыйнага асяроддзя, развіцці інфраструктуры “без бар’ераў” на ўсіх узроўнях асноўнай адукацыі і ва ўсіх установах адукацыі, дзе вучацца асобы з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, пашырэнні меж узаемадзеяння асоб з асаблівасцямі са звычайнымі равеснікамі, што забяспечыць у выніку рэалізацыю вядомага імкнення ад інклюзіўнай адукацыі да інклюзіўнага грамадства.

Удзельніцай секцыі “Праблемы і выклікі сучаснай педагагічнай адукацыі: асноўныя падыходы да іх вырашэння” была доктар педагагічных навук прарэктар Акадэміі паслядыпломнай адукацыі Галіна Нікалаенка.

Падкрэсліўшы, што ў сучаснай сацыякультурнай сітуацыі, ва ўмовах высокатэхналагічнага адукацыйнага асяроддзя змя­няецца як змест, так і тэхналагічнае забеспячэнне дадатковай педагагічнай адукацыі, Галіна Іванаўна закранула працэс укаранення ў Беларусі новых, у тым ліку дыстанцыйных, форм падрыхтоўкі педагогаў, распрацоўкі крэдытна-модульнай, арыентаванай на забеспячэнне індывідуальнай адукацыйнай траекторыі сістэмы дадатковай адукацыі педагагічных кадраў. “Асаблівая ўвага ўдзяляецца рабоце з эфектыўным педагагічным вопытам, рэалізацыі педагагічных ініцыятыў, — адзначыла Г.І.Нікалаенка. — Акадэмія паслядыпломнай адукацыі пачала фарміраванне інавацыйнай інфраструктуры дадатковай адукацыі педагогаў праз арганізацыю сеткі рэспубліканскіх інавацыйных цэнтраў”.

Прадстаўленыя беларускай дэлегацыяй матэрыялы пра развіццё дадатковай адукацыі педагогаў у нашай краіне выклікалі значную цікавасць і сталі асновай для ўзнікнення рабочых кантактаў, творчых сувязей і сумесных праектаў.

На вышэйзгаданай секцыі выступіў рэктар Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка, док­тар педагагічных навук, прафесар Аляксандр Жук. У выступленні ён адзначыў, што стратэгічным напрамкам развіцця педагагічнай адукацыі ў нашай краіне на найбліжэйшую пяцігодку з’яўляецца забеспячэнне бесперапыннасці ў падрыхтоўцы педагагічных кадраў, а таксама развіццё профільнага навучання педагагічнай накіраванасці ў школе.

Вялікую цікавасць ва ўдзельнікаў секцыі выклікала інфармацыя пра стварэнне ў Рэспубліцы Беларусь вучэбна-навукова-інавацыйнага кластара бесперапыннай педагагічнай адукацыі. Новая структура павінна забяспечыць інтэграцыю і развіццё патэнцыялу ўстаноў і арганізацый рэспублікі для падрыхтоўкі сучасных педагогаў.

“Адной з прыярытэтных задач развіцця педагагічнай адукацыі ў Беларусі сёння з’яўляецца ўзмацненне практыкаарыентаванасці працэсу падрыхтоўкі педагагічных кадраў, максімальнае паглыбленне будучых педагогаў у прафесійнае асяроддзе. Для ажыццяўлення профільнага навучання ў старшай школе патрэбны высакакласныя настаўнікі-прадметнікі”, — падкрэсліў у выступленні А.І.Жук і адзначыў: у прафесійным педагагічным стандарце, распрацоўка якога вядзецца сёння ў нашай краіне, прадугледжваецца, што ў профільных класах, гімназіях і ліцэях, у тых установах, дзе навучанне вядзецца на павышаным і паглыбленым узроўні, будуць працаваць менавіта педагогі з магістар­скай ступенню.

На секцыі таксама гаворка ішла пра формы ранняга ўключэння студэнтаў у рэальнае школьнае асяроддзе і вопыт работы БДПУ імя Максіма Танка па вырашэнні гэтай задачы — у прыватнасці, пра арганізацыю педагагічнай практыкі з выдзяленнем аднаго “школьнага дня” на тыдзень, калі студэнты 2 курса ўсіх спецыяльнасцей БДПУ знаходзяцца ў школе, дашкольнай установе або спецыяльнай установе адукацыі, назіраюць за рэальным адукацыйным працэсам, дапамагаюць настаўніку, выхавальніку ў арганізацыі ўрока, рухавых перапынкаў, выхаваўчых мерапрыемстваў.

Прадстаўнікі сістэмы педагагічнай адукацыі розных краін падкрэслілі высокую сацыякультурную значнасць і прадукцыйнасць работы, якая вядзецца ў Рэспубліцы Беларусь па павышэнні якасці прафесійнай падрыхтоўкі педагогаў.

Дырэктар Нацыянальнага інстытута адукацыі Рэспублікі Беларусь, кандыдат філалагічных навук, дацэнт Сяргей Важнік на секцыі “Адкрытая адукацыя” выступіў з прэзентацыяй Нацыянальнага адукацыйнага партала як інавацыйнай прасторы для рэалізацыі ідэй адкрытай адукацыі. Ён расказаў, што партал — гэта ўнікальны нацыянальны праект, які ахоплівае ўсю сістэму адукацыі Рэспублікі Беларусь. За два гады існавання Нацыянальны адукацыйны партал (http://adu.by) стаў сучасным інфармацыйна-адукацыйным асяроддзем, якое забяспечвае комплексную падтрымку ўсіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу на ўзроў­нях дашкольнай, агульнай сярэдняй і спецыяльнай адукацыі. “Навучыць мець зносіны паміж сабой педагогаў, навучэнцаў і іх бацькоў — вось у чым нам бачыцца асноўнае “святое прызначэнне” партала”, — адзначыў Сяргей Аляксанд­равіч.

Асабліва зацікавілі ўдзельнікаў з’езда такія распрацоўкі супрацоўнікаў НІА, як старонка “Электроннае навучанне” і адзін з ключавых кампанентаў — раздзел “Электронныя адукацыйныя рэсурсы”, а таксама асобны інтэрнэт-рэсурс http://olimp.unibel.by па суправаджэнні адкрытых дыстанцыйных турніраў, алімпіяд, конкурсаў. Удзельнікі секцыі таксама абмеркавалі магчымасці ўзаемадзеяння ўсіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу ў рамках старонкі “Кансультацыі online”.

“Такім чынам, — падкрэсліў С.А.Важнік, — Нацыянальны адукацыйны партал выдатна рэалізоўвае ідэі адкрытай адукацыі і можа разглядацца як эфектыўны інструмент аператыўнай сувязі педагагічнай навукі і адукацыйнай практыкі, а таксама сувязі паміж усімі суб’ектамі педагагічнай камунікацыі”.

На секцыі “Падрыхтоўка кадраў па найбольш запатрабаваных на рынку працы, новых і перспектыўных прафесіях і спецыяльнасцях сярэдняй прафесійнай адукацыі” Рэспубліку Беларусь прадстаўляў рэктар Рэспубліканскага інстытута прафесійнай адукацыі, доктар педагагічных навук, прафесар Аркадзь Шкляр.

У сваім выступленні Аркадзь Ханонавіч падкрэсліў, што Беларусь, як і іншыя краіны, сутыкаецца сёння з некаторымі эканамічнымі і сацыяльнымі цяжкасцямі, у тым ліку старэннем насельніцтва, дэфіцытам прафесіяналаў на рынку працы, а таксама глабальнай канкурэнцыяй.

“Ва ўмовах, якія склаліся, неабходна мадэрнізацыя праф­адукацыі з улікам патрэб эканомікі, і грунатавацца яна павінна на фундаменце сённяшняй прафесійнай школы, на яе традыцыях і дасягненнях, — адзначыў рэктар РІПА. — Прафесійная адукацыя павінна быць больш прывабнай, актуальнай, прафесійна арыентаванай, інавацыйнай, даступнай, гібкай і забяспечваць высокаэфектыўнае развіццё і раўнапраўе ў галіне навучання на працягу ўсяго жыцця. Улічваючы новыя патрабаванні, у Рэспубліцы Беларусь ужо пачалі мадэрнізацыю сістэмы. Задача — вывесці прафесійную адукацыю на новы якасны ўзровень, які ў поўнай меры адпавядаў бы патрэбам постіндустрыяльнай эканомікі і ўстойліваму развіццю краіны”.

Таксама было агучана, што ў хуткім часе плануецца стварыць і мадэрнізаваць 400 тысяч высокапрадукцыйных рабочых месцаў, што патрабуе падрыхтоўкі, перападрыхтоўкі, а таксама павышэння кваліфікацыі больш як 620 тысяч чалавек, у тым ліку 258 тысяч спецыялістаў для высокатэхналагічных і навукаёмістых вытворчасцей.

“На наш погляд, сістэма прафесійнай адукацыі здольна забяспечыць высокакваліфікаванымі кадрамі сацыяльна-эканамічны комплекс краіны, але для гэтага патрэбна каардынацыя з боку дзяржавы, наймальнікаў і сістэмы адукацыі, умацаванне інтэграцыі паміж навукай, вытворчасцю і навучальнымі ўстановамі, а таксама мадэрнізацыя матэрыяльна-тэхнічнай базы і фарміраванне воблачнага інфармацыйнага адукацыйнага асяроддзя”, — рэзюмаваў, завяршаючы выступленне, А.Х.Шкляр.

У рабоце секцыі “Адукацыя на рускай мове. Магчымасці развіцця супрацоўніцтва” прымалі ўдзел рэктары, дэканы, вучоныя, настаўнікі, якія займаюцца пытаннямі навучання рускай мове і магчымасцямі супрацоўніцтва ў гэтай галіне. Нашу краіну прадстаўляў дэкан філалагічнага факультэта БДУ, доктар філалагічных навук, прафесар Іван Роўда.

У сваім дакладзе Іван Сямёнавіч адзначыў, што сярод краін былога Савецкага Саюза Рэспубліка Беларусь унікальная ў моўных адносінах, бо за межамі Расіі толькі тут руская мова з’яўляецца дзяржаўнай, пры гэтым яна вывучаецца і ў якасці роднай, і ў якасці замежнай. Менавіта высокая ступень распаўсюджанасці рускай мовы ў Беларусі, яе дзяржаўны статус, дастатковая колькасць выкладчыкаў-русістаў прыцягваюць замежнікаў у нашу краіну вывучаць рускую мову або ўдасканальваць свае веды. Напрыклад, толькі на філалагічным факультэце Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта вучацца каля 250 замежных студэнтаў, магістрантаў, аспірантаў. Акрамя таго, на працягу навучальнага года ў нас праходзяць стажыроўку больш за 100 чалавек з Польшчы, Германіі, Аўстрыі, Паўднёвай Карэі, Францыі, Чэхіі і іншых краін свету, што дае ім магчымасць не толькі ўдасканаліць рускую мову, але і сфарміраваць уяўленне пра менталітэт беларусаў, іх гісторыю, традыцыі.

Гаворачы пра магчымасці развіцця супрацоўніцтва, І.С.Роўда адзначыў шэраг перспектыўных напрамкаў, сярод якіх — абмен вопытам па выкарыстанні камп’ютарных тэхналогій у вучэбным працэсе як у ВНУ, так і ў школьнай практыцы, стажыроўкі выкладчыкаў Беларусі ў розных навучальных установах Расіі, семінары, лекцыі, майстар-класы для беларускіх выкладчыкаў школ і ВНУ з удзелам вядучых расійскіх педа­гогаў, а таксама магчымасць рэгулярнага знаёмства з падручнікамі, вучэбнымі, метадычнымі дапаможнікамі, якія выдаюцца ў Расійскай Федэрацыі.

Выступленне педагога дадатковай адукацыі Камянецкага дзяржаўнага раённага цэнтра турызму і краязнаўства Міхаіла Андраюка на секцыі “Развіццё супрацоўніцтва ў сферы выхавання і дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі: традыцыі і інавацыі” было прысвечана развіццю дзіцяча-юнацкага турызму і яго выхаваўчага патэнцыялу.

Міхаіл Уладзіміравіч расказаў, што гурткоўцы цэнтра на працягу больш як 10 гадоў уваходзяць у асноўны склад зборнай ­каманды турыстаў Брэсцкай вобласці, з’яўляюцца актыўнымі ўдзельнікамі і пераможцамі розных абласных, рэспублікан­скіх і міжнародных спаборніцтваў і злётаў. Толькі за апошнія гады зборныя каманды Камянецкага раёна былі пераможцамі шэрага міжнародных злётаў юных турыстаў і чэмпіянатаў і спартакіяд па спартыўным турызме, якія праходзілі ў Маскве, Смаленску, Туле, Бранску, Пскове, Курску, Сімферопалі, у Ленінградскай вобласці Расіі, Луцку і Валынскай вобласці Украіны.

Таксама было адзначана, што на працягу 5 гадоў вядзецца цеснае супрацоўніцтва з турыстамі Гайноўскага павета Польшчы. Гэтая турысцка-краязнаўчая дзейнасць вылілася ў сумесны міжнародны праект “Польска-беларускае супрацоўніцтва ў галіне турызму”, які завяршыўся ў маі 2015 года.

Па словах М.У.Андраюка, для сучаснай якаснай дадатковай адукацыі педагогі выкарыстоўваюць у сваёй рабоце праграмы аб’яднанняў па інтарэсах высокага ўзроўню складанасці, эфектыўныя метады навучання, маральны, інтэлектуальны патэн­цыял узаемасувязі турызму і краязнаўства як сродку ўсебаковага развіцця асобы. Турызм, як ніводны іншы напрамак дадатковай адукацыі, вырашае адначасова найважнейшыя педагагічныя задачы комплекснага ўздзеяння на дзіця: навучанне, аздараўленне, прафесійная арыентацыя, сацыяльная адаптацыя і, галоўнае, выхаванне.

“Якасць адукацыі — гэта суадносіны мэты і выніку, — адзначыў на заканчэнне педагог. — Пры гэтым вынікі адукацыі абавязкова павінны ўключаць у сябе ацэнку таго, якой цаной (цаной страт і затрат) яны дасягнуты. Педагог заўсёды павінен памя­таць, што, каб павысіць якасць адукацыі, неабходна навучыць дзяцей верыць у саміх сябе”.

***

Дэлегат з’езда, намеснік дырэктара Нацыянальнага інстытута адукацыі Рэспублікі Беларусь па навукова-метадычнай рабоце, кандыдат педагагічных навук Валянціна Гінчук адзначыла цікавасць удзельнікаў форуму да беларускай выставы дасягненняў у сферы адукацыі дзяржаў — удзельніц СНД.

На экспазіцыі былі прадстаўлены лепшыя адукацыйныя навыкі краін Садружнасці, у тым ліку інтэграцыйныя праекты па развіцці сумеснай адукацыйнай інфраструктуры, інавацыйны вопыт у галіне дашкольнай, агульнай сярэдняй, спецыяльнай адукацыі, а таксама ў падрыхтоўцы высокакваліфікаваных кадраў для галін эканомікі дзяржаў — удзельніц СНД.

Беларусь прадставіла інавацыйны вопыт на розных узроў­нях адукацыі: укараненне розных форм дашкольнай адукацыі, мадэль Рэспубліканскага інавацыйнага цэнт­ра як кампанента адзінай адукацыйнай прасторы, аўтарскія электрон­ныя сродкі навучання і выхавання навучэнцаў, мадэль дзейнасці цэнтра карэкцыйна-развіццёвага навучання і рэабілітацыі як каардынатара спецыяльнай адукацыі ў рэгіёне. Таксама быў прадстаўлены вопыт па развіцці новых кваліфікацый і абнаўленні кваліфікацыйных характарыстык спецыялістаў для галін эканомікі на аснове стандартаў WorldSkills, вопыт па забеспячэнні галін эканомікі спецыялістамі з навукаёмістымі прафесійнымі кампетэнцыямі, а насельніцтва — навыкамі ў галіне эфектыўнай энергетыкі і экалогіі, прымянення і распаўсюджання зялёных тэхналогій, вопыт па стварэнні адукацыйных кластараў у сістэме вышэйшай адукацыі, па прымяненні сеткавай формы рэалізацыі адукацыйных праграм і іншае.

“Паспяховы ўдзел нашых навучэнцаў і педагогаў у розных інтэграцыйных праектах — алімпіядзе школьнікаў Саюз­най дзяржавы, міжнародных алімпіядах па рускай мове для навучэнцаў школ з рускай мовай навучання, міжнародных форумах настаўнікаў рускай мовы і літаратуры, у конкурсах маладых настаўнікаў Расіі і Беларусі на лепшы ўрок па гісторыі і на лепшы ўрок па літаратуры — з’яўляецца адлюстраваннем паспяховай работы сістэмы адукацыі ў цэлым, — ­адзначыла Валянціна Васільеўна. — Беларусь прымае актыўны ўдзел у фарміраванні агульнай адукацыйнай прасторы. Гэтаму ­спрыяюць дагаворы і пагадненні аб міжнародным супрацоўніцтве, па якіх рэалізоўваюцца сумесныя навуковыя праекты, праводзяцца мерапрыемствы, арганізоўваецца навуковы абмен, узаемная экспертыза вынікаў навукова-даследчай работы”.

У рамках выставы ўдзельнікі з’езда актыўна абмяркоўвалі пытанні вучэбнага кнігавыдання, распрацоўкі адукацыйных праграм для падрыхтоўкі кадраў у розных сферах эканомікі. На экспазіцыі Рэспублікі Беларусь былі прадстаўлены таксама вучэбныя выданні, падрыхтаваныя аўтарскімі калектывамі нашай краіны і Расійскай Федэрацыі.

Юлія БАРАДУН,
Уладзімір ФАЛАЛЕЕЎ.