Аб сённяшнім дні сістэмы прафесійнай адукацыі і перспектывах яе развіцця на бліжэйшы час расказвае Вадзім Анатольевіч БОГУШ, першы намеснік міністра адукацыі, які сёння займаецца гэтым напрамкам у галіновым міністэрстве.
— Хацелася б выдзеліць некалькі асноўных рыс развіцця сістэмы прафесійнай адукацыі, якія сёння ёй найбольш характэрны, — адзначыў Вадзім Анатольевіч. — З улікам развіцця інавацыйнай эканомікі нашай краіны перад сістэмай прафесійнай адукацыі стаяць важныя задачы, якія патрабуюць абнаўлення яе мадэлі ў напрамку максімальнай адаптаванасці да сучасных змен на рынках працы, пераходу на сусветныя стандарты падрыхтоўкі маладых рабочых і спецыялістаў, забеспячэння даступнасці і якасці адукацыі.
Па словах першага намесніка міністра, знакавай падзеяй для развіцця прафесійнай адукацыі за гэты перыяд стала прыняцце на ўзроўні дзяржавы дастаткова змястоўнага пакета заканадаўчых, нарматыўных прававых актаў, якія вызначаюць адукацыйную палітыку ў нашай краіне, і, безумоўна, у першую чаргу гэта Кодэкс аб адукацыі.
Новыя перспектывы развіцця прафесійнай адукацыі адкрываюцца сёння ў свеце сусветных тэндэнцый. Згодна з міжнароднымі праграмамі па развіцці прафесійнай адукацыі, у тым ліку праграмай Еўрапейскага саюза, для нашай краіны галоўнай задачай з’яўляецца павышэнне занятасці насельніцтва для больш поўнай адпаведнасці прапаноў сістэмы прафесійнай адукацыі і патрэб сучаснага рынку працы, а таксама павышэнне якасці і прывабнасці прафесійнай адукацыі, лепшая адаптацыя маладых рабочых і спецыялістаў да патрабаванняў заказчыкаў кадраў, павышэнне іх мабільнасці ў нацыянальным і міжнародным маштабе, развіццё кампетэнцый у сферы сучасных тэхналогій і інавацый.
У аснову палітыкі развіцця прафесійнай адукацыі закладзены аптымізацыя аб’ёмаў і структуры падрыхтоўкі рабочых і спецыялістаў у адпаведнасці з патрэбамі развіцця высокатэхналагічных вытворчасцей, абнаўленне зместу і забеспячэнне якасці навучання, узмацненне практыкаарыентаванасці падрыхтоўкі кадраў, паляпшэнне матэрыяльнага і ўдасканаленне кадравага забеспячэння, укараненне сучасных інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій у адукацыйны працэс.
Як адзначыў В.А.Богуш, істотным крокам у гэты перыяд з’яўляецца работа па аптымізацыі сеткі ўстаноў прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі. Асноўныя задачы гэтага працэсу — прывядзенне структуры і аб’ёмаў падрыхтоўкі кадраў рознага ўзроўню адукацыі і кваліфікацыі ў адпаведнасць з патрэбамі рэгіянальных рынкаў працы, ліквідацыя дубліравання і няпрофільнай падрыхтоўкі кадраў; забеспячэнне балансу інтарэсаў рэгіёнаў, галін эканомікі і сацыяльнай сферы, арганізацый — заказчыкаў кадраў і моладзі; рацыянальнае выкарыстанне кадравых, матэрыяльна-тэхнічных і фінансавых рэсурсаў; далейшае развіццё сістэмы бесперапыннай інтэграванай прафесійнай адукацыі, уключаючы дадатковую адукацыю дарослых у адпаведнасці з сусветнымі падыходамі, калі адукацыя праходзіць праз усё жыццё.
Па меркаванні Вадзіма Анатольевіча, значным этапам аптымізацыі з’яўляецца стварэнне сеткі рэгіянальных каледжаў, пераважна з рэсурснымі цэнтрамі ў іх складзе, якія могуць рэалізоўваць усе адукацыйныя праграмы прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі, а таксама дадатковай адукацыі дарослых і моладзі. Пры гэтым кожны з такіх каледжаў у залежнасці ад рэальнай патрэбы арганізацый — заказчыкаў кадраў аддае перавагу падрыхтоўцы па найбольш запатрабаваных спецыяльнасцях і кваліфікацыях.
Як заўважыў Вадзім Анатольевіч, у сістэме прафесійнай адукацыі структура падрыхтоўкі рабочых і спецыялістаў фарміруецца адрасна з улікам патрэбы, якая на стадыі вызначэння кантрольных лічбаў прыёму для навучання на бюджэтнай аснове больш чым на 85 працэнтаў пацвярджалася заключанымі дагаворамі і пададзенымі заяўкамі з боку наймальнікаў кадраў. Усе ўстановы адукацыі цяпер маюць па некалькі базавых арганізацый, статус якіх заканадаўча вызначаны ўрадам.
— Аднак варта заўважыць, што на змяншэнне дыспрапорцыі попыту і прапанавання на рынку працы ўплывае не толькі сістэма адукацыі, але і шэраг унутраных і знешніх фактараў: дэмаграфічная сітуацыя, міграцыя, бягучая эканамічная сітуацыя і знешнеэканамічная кан’юнктура, структурная перабудова вытворчасці, змяненне адносін уласнасці, — адзначыў В.А.Богуш. — Таму ў цэлым праблему незбалансаванасці падрыхтоўкі кадраў з патрэбамі рынку працы не атрымліваецца вырашыць у поўнай меры. Фарміраванне кадравага патэнцыялу прадугледжвае неабходнасць прагнозу забяспечанасці кадрамі. Але, як паказвае аналіз, не ўсе галіны, рэгіёны і канкрэтныя прадпрыемствы праводзяць работу па прагназаванні патрэб у кадравых рэсурсах і фарміраванні заказу на падрыхтоўку кадраў, як гэта ўстаноўлена адпаведнай пастановай урада. Тут неабходны дадатковыя меры па каардынацыі і выкананні гэтай работы.
В.А.Богуш паведаміў, што ў перспектыве галоўнымі для далейшага развіцця прафесійнай адукацыі стануць такія напрамкі, як наданне сацыяльнаму партнёрству новага імпульсу з мэтай забеспячэння балансу рынку працы і рынку адукацыйных паслуг, ліквідацыя дыспрапорцыі ў падрыхтоўцы кадраў па ўзроўнях адукацыі, спецыяльнасцях і прафесіях на аснове ўдасканалення сістэмы прагназавання патрэб у працоўных рэсурсах і фарміравання заказу на падрыхтоўку рабочых і спецыялістаў. Акрамя таго, неабходна ўдасканаліць кваліфікацыйную структуру занятых маладых рабочых і спецыялістаў і тых, каго рыхтуе сістэма адукацыі, у працяг пачатай у нашай краіне работы па стварэнні нацыянальнай сістэмы кваліфікацый і распрацоўцы прафесійных стандартаў. Таксама значнае месца займае павышэнне якасці і даступнасці прафесійнай адукацыі на аснове абнаўлення зместу адукацыі з улікам міжнародных стандартаў, пашырэння сеткавых і дыстанцыйных форм навучання, далейшага развіцця рэсурсных цэнтраў у адпаведнасці з відамі эканамічнай дзейнасці.
Вельмі важным сёння з’яўляецца павышэнне іміджу прафесійнай адукацыі, прывабнасці рабочых прафесій для моладзі, узняцце аўтарытэту навучальных устаноў для бацькоў і ў цэлым для ўсяго грамадства, — зазначыў Вадзім Анатольевіч. — У гэтай справе важна пашыраць і разнастайваць формы прафарыентацыйнай работы, якая б закранала кожнага маладога чалавека і матывавала яго на выбар рабочай прафесіі. Такім дзейсным механізмам павінна стаць і далей далучэнне навучэнцаў і маладых рабочых да алімпіяднага руху ў сферы прафесійнага майстэрства, якім з’яўляецца рух WorldSkills. Нашы канкурсанты праявілі сябе з найлепшага боку і тым самым паднялі імідж нашай сістэмы прафесійнай адукацыі на міжнародны ўзровень.
Ала КЛЮЙКО.
