Літаральна адразу за тэрыторыяй Навадворскай сярэдняй школы Свіслацкага раёна пачынаецца Белавежская пушча. Невыпадкова ўстанова адукацыі мае статус “Зялёная школа”. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
У рамках рэалізацыі адукацыйнага праекта “Зялёныя школы” ўстанова адукацыі спачатку атрымала дыпломы III і II ступені, а ў лістападзе бягучага года — дыплом I ступені. Навучэнцы самі праводзяць навуковыя даследаванні, паспяхова рэалізуюць экалагічныя праекты, супрацоўнічаюць з вядучымі навуковымі цэнтрамі Беларусі. Суседства з прыродай і ўмела пабудаваная выхаваўчая работа станоўча ўплываюць на фарміраванне экалагічнага мыслення дзяцей.
Калі дырэктар школы Ала Іванаўна Ганчарэвіч вядзе цябе па тэрыторыі ўстановы адукацыі, адчуваеш, як яна хвалюецца. Бачу, як расказ пра кожнае дрэўца, кусцік альбо пракладзеную сцяжынку адгукаецца ў Алы Іванаўны добрымі ўспамінамі. З цеплынёй яна прыгадвае 2012 год, калі садзілі першыя кволыя саджанцы, што сёння разрасліся ў сапраўдны сад надзеі, паказвае прыгожыя рабінкі, якія выстраіліся ў стройную алею, рознакаляровыя кветнікі на месцы старых бяроз. Вось і паціа-панадворак, дэкаратыўны калодзеж, высокія туі. За ўсёй гэтай прыгажосцю — вялікая праца. Не памылюся, калі скажу, што сваё дрэўца, кусцік ці проста кветку ў Навадворскай школе пасадзіў кожны вучань, а іх тут 42, педагог і супрацоўнік установы. Разам і сад садзілі, і зараз даглядаюць расліны.
З гордасцю паказвае Ала Іванаўна яшчэ адну навінку на школьнай тэрыторыі — экалагічную сцежку адчуванняў. Выкладзеная з прыродных матэрыялаў, яна стала не толькі ўпрыгажэннем тэрыторыі, але і карыснай забаўкай. Дзецям вельмі падабаецца, летам сюды прыходзіла мясцовая дзетвара, прыязджалі выхаванцы аздараўленчых лагераў. Ёсць і вучэбная экалагічная сцежка на тэрыторыі Белавежскай пушчы.
— Экалагізацыя адукацыйнага працэсу ў нашай школе пачалася са стварэння ў 2005 годзе клуба “Крылаты дазор”, — расказвае А.І.Ганчарэвіч. — Хутка з’явіўся валанцёрскі атрад “ЭКА-Двор”, сёння ў яго ўваходзяць усе старшакласнікі. З 2011 года ўстанова адукацыі ўключылася ў выкананне праграмы “Зялёныя школы” і ў 2014 годзе атрымала адпаведны сертыфікат. З 2016 года школа з’яўляецца раённым рэсурсным цэнтрам па фарміраванні экалагічнай культуры школьнікаў, на базе якога праводзіцца вучоба і экалагічныя мерапрыемствы для вучняў і педагогаў раёна з удзелам навукоўцаў, сацыяльных партнёраў і мясцовага насельніцтва.
Валанцёрскі атрад “ЭКА-Двор” ужо стаў своеасаблівай візітоўкай школы. Добрыя справы яго членаў вядомы далёка за межамі ўстановы адукацыі. Школьнікі праводзяць экалагічныя мерапрыемствы, акцыі па пасадцы дрэў, наводзяць парадак на вучэбнай экалагічнай сцежцы “Белавежская” і сцежцы адчуванняў, устанаўліваюць шпакоўні і кармушкі, добраўпарадкоўваюць тэрыторыю каля школы, помніка “Воін і партызанка” і храма Святога Архангела Міхаіла, ускраіны лесу, дапамагаюць адзінокім аднавяскоўцам.
Штогод навучэнцы сумесна са старшынёй сельскага Савета праводзяць акцыю “Малым рэкам — вялікі клопат” па добраўпарадкаванні прыбярэжных зон рэчкі Мядзянкі і Навадворскага вадасховішча.
Школа па праве ганарыцца поспехамі ў галіне экалагічнай адукацыі. Яе вучні — пераможцы рэспубліканскіх навукова-практычных канферэнцый работ даследчага характару экалагічнай накіраванасці, міжнароднага злёту юных эколагаў.
Па выніках даследаванняў пад кіраўніцтвам вучоных БДУ ў рамках праекта па ахове рэдкіх і ахоўных відаў жывёл, прадстаўленых навучэнцамі школы ў НАН Беларусі, у аграградку Новы Двор заснаваны пастаянны пункт маніторынгу рэдкіх відаў земнаводных. Работа школьнікаў па даследаваннях папараці таксама зацікавіла навукоўцаў. Разам з праектнай дзейнасцю дзеці прымаюць удзел у біятэхнічных мерапрыемствах, найбольш значнымі з якіх сталі акцыі “Выратаванне альбатроса”, “Птушкі на кармушцы”, “Птушкаград”, удзел у кампаніі па ўліку птушак.
— Два гады на базе нашай установы адукацыі праводзіцца летняя школа для педагогаў раёна пад кіраўніцтвам доктара біялагічных навук загадчыка кафедры батанікі ГрДУ імя Янкі Купалы Алега Віктаравіча Созінава, з якім мы супрацоўнічаем ужо даўно, — дадае А.І.Ганчарэвіч. — Сёлета было вельмі цікава, педагогі працавалі на экалагічнай сцежцы “Белавежская” Нацыянальнага парку “Белавежская пушча”. Плануем такія мерапрыемствы праводзіць кожны год, асабліва зацікаўлены ў гэтым маладыя педагогі.
Па добрай традыцыі кожны год ва ўстанове адукацыі праводзіцца конкурс праектаў па добраўпарадкаванні школьнай тэрыторыі “Наш школьны дворык”. Дзеці ствараюць сваімі рукамі атмасферу ўтульнасці, гармоніі і прыгажосці. Між іншым дзеці набываюць кампетэнцыі па рэалізацыі ландшафтных праектаў. Дзякуючы конкурсу, на тэрыторыі школы з’яўляюцца новыя клумбы і газоны, аб’екты малых архітэктурных форм.
Навадворскія экаваланцёры не сядзяць без справы і падчас летніх канікул. З 2019 года на базе школы арганізавана работа аздараўленчага лагера “Лесавік” эколага-біялагічнага профілю. Там навучэнцы папаўняюць свае веды новымі фактамі аб раслінах і жывёлах пушчы, вучацца бяспечна і экалагічна правільна паводзіць сябе на прыродзе. У лагеры адпачынак сумяшчаецца з экалагічнай дзейнасцю, і гэты вопыт ужо пераймаюць іншыя ўстановы адукацыі раёна.
У мінулым годзе на базе школы прайшоў раённы фальклорна-экалагічны фестываль “Саракі”. Члены атрада “ЭКА-Двор” прынялі ўдзел у конкурсе сінічнікаў, правялі майстар-клас па вырабе сінічнікаў і экалагічную алімпіяду для прадстаўнікоў каманд устаноў адукацыі раёна. Таксама яны ўдзельнічалі ў нацыянальным флэш-мобе “Грамадскі маніторынг узроўню грунтавых вод у калодзежах”. Валанцёры бралі пробы вады з калодзежаў і склалі карту калодзежаў аграгарадка. Традыцыйна штогод праходзіць свята “Экалагічны калейдаскоп”.
У сваёй даследчай дзейнасці навадворскія школьнікі выйшлі за межы ўстановы адукацыі. Заключаны дагавор аб узаемадзеянні і супрацоўніцтве з сярэдняй школай пасёлка Корнева Баграціёнаўскага раёна Калінінградскай вобласці Расіі, запланаваны як вочныя мерапрыемствы, так і анлайн-урокі.
Свіслацкім райвыканкамам і адміністрацыяй Баграціёнаўскага муніцыпалітэта атрыманы грант фонду падтрымкі публічнай дыпламатыі А.М.Гарчакова на правядзенне сумесных мерапрыемстваў у рамках рэалізацыі праекта “Расія — Беларусь: Моладзь — за чысціню малых рэк”.
— Экалогія — гэта не проста біялогія, гэта наша жыццё, таму ўсе педагогі задзейнічаны ў рэалізацыі задач па экалагічным выхаванні дзяцей. Галоўным вынікам работы ў гэтым кірунку стала змяненне экалагічнага мыслення вучняў. Асветніцкая і прыродаахоўная дзейнасць садзейнічае фарміраванню іх актыўнай жыццёвай пазіцыі і адказнасці за зберажэнне прыроды сваёй Радзімы, — падкрэсліла Ала Іванаўна Ганчарэвіч.
Ірына АНІКЕВІЧ
Фота аўтара і прадастаўлена ўстановай адукацыі
