Трымаючы ў руках дыплом, калісьці настаўнік гісторыі, а сёння дырэктар Дзераўнянскай сярэдняй школы Сяргей Новікаў загадаў толькі адно: каб яго ўрокі падабаліся вучням. Падрабязнасці — у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
Талент педагога і асабісты падыход да выкладання заўважылі ў раёне, і сёння ён — адзін з самых маладых кіраўнікоў Стаўбцоўшчыны.
Наканавана лёсам
— Сяргей Андрэевіч, раскажыце, якім быў ваш шлях у педагогіку?
— За свой 6-гадовы педагагічны вопыт я 4 гады знаходжуся на пасадзе дырэктара. Што тычыцца шляху ў педагогіку, то ён быў усвядомлены і, напэўна, наканаваны лёсам. Па лініі бацькі мае бабуля і прабабуля былі настаўніцамі, выкладалі хімію і біялогію, таму я не па чутках ведаў, наколькі гэта адказная, але разам з тым і цікавая работа. Маім любімым прадметам у школе была гісторыя. Калі вучыўся ў 9 класе, ужо дакладна ведаў, куды пайду працягваць адукацыю — у БДПУ на гістарычны факультэт. За час, пакуль быў студэнтам, яшчэ больш упэўніўся ў тым, што не памыліўся з выбарам прафесійнага кірунку… Вярнуўся ў свой раён, па размеркаванні трапіў у Налібоцкую сярэднюю школу. Паралельна з выкладаннем гісторыі займаў пасаду педагога сацыяльнага, быў класным кіраўніком. Праз 2 гады прапанавалі ўзначаліць школу. Я разумеў, што гэта вельмі адказны крок, — згадзіўся, таму што кожнаму педагогу, які хоча дасягнуць поспеху, трэба развівацца, расці і самаўдасканальвацца. Ніколі нельга баяцца зрабіць новы крок. Так, гэта можа быць страшна, але стаяць на месцы і нічога не дасягнуць, не раскрыць сябе — яшчэ страшней.
Пасля трох гадоў кіраўніцтва ў Налібоцкай сярэдняй школе начальнік упраўлення па адукацыі, спорце і турызме Стаўбцоўскага райвыканкама Людміла Стонька прапанавала перайсці ў Дзераўнянскую сярэднюю школу, узначаліць яе. З таго часу я тут і працую.
— Дырэктар — лідар у калектыве. Ці былі вы такім, калі вучыліся ў школе і ва ўніверсітэце?
— Шчыра кажучы, лідарам, пакуль вучыўся, я не быў. Што тычыцца лідарства ў калектыве, то адпаведныя якасці да мяне прыйшлі з вопытам і з часам. Акрамя гэтага, адпаведныя навыкі набываюцца, калі разумееш прынцыпы і асновы той справы, якой займаешся. Гаворачы пра сябе сённяшняга, адзначу, што ў прафесійным плане вельмі змяніўся. Заўважаю, што стаў больш ураўнаважаным, умею ацэньваць і правільна ўспрымаць інфармацыю, акумуляваць яе — а гэта для кіраўніка навучальнай установы важна.
Зразумела, што, стаўшы дырэктарам, больш увагі ўдзяляю адміністрацыйнай рабоце, але ўсё роўна ўпэўнены ў тым, што школу трэба паказваць, рабіць усё магчымае, каб пра яе вучняў і настаўнікаў ведалі і гаварылі.
— Як складваліся адносіны са старэйшымі калегамі? Не было прадузятасці з-за таго, што вопытным калектывам кіруе такі малады настаўнік?
— Безумоўна, спачатку было цяжка, але калегі дапамагалі, вучылі, падказвалі — і паступова ўсё пачало атрымлівацца.
Складаней за ўсё было з нарматыўнай базай. Ёсць многа дакументаў, якія патрабавалася вывучыць у тэрміновым парадку. У гэтых пытаннях дапамаглі спецыялісты ўпраўлення па адукацыі, старэйшыя і вопытныя калегі.
Я ніколі не саромеўся прасіць дапамогі, калі яна была патрэбна. Не дарма кажуць, што самае цяжкае — гэта першы год работы. Так і ёсць. Калі пачатковыя крокі ўжо пройдзены, становіцца лягчэй і прасцей. Дзесьці дапускаліся памылкі, але на тое і ёсць жыццё, каб вучыцца і развівацца.
Сярэдні ўзрост педагогаў школы — 50 гадоў. Сярод настаўнікаў ёсць тыя, хто працуе ў школе ўсё жыццё. Але нават ад іх у свой адрас ніколі не чуў ні слоў зайздрасці, ні жадання прынізіць. Адзінае, што могуць сказаць, што ў іх унукі такога ж узросту, як я. Але нават гэта гаворыцца як жарт, а не папрок.
Уласная формула поспеху
— Кампетэнцыі сучаснага дырэктара сёння вельмі разнастайныя. Якія яго функцыі можна назваць галоўнымі?
— Я ўпэўнены, што адразу стаць паспяховым дырэктарам немагчыма. Вопыт набываецца з гадамі, але калі паставіць мэту, то шлях будзе прасцейшы. Лічу, што кіраўнік павінен валодаць ведамі, прычым у самых розных галінах. Для таго каб павесці калектыў наперад, трэба быць упэўненым у сабе. Паступова ў мяне сфарміравалася ўласная формула поспеху, якая складаецца з веры ў сябе і свой калектыў, кампетэнтнасці, каманднага духу і аб’яднання намаганняў усіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу: настаўнікаў, дзяцей, бацькоў. Важна разумець, што толькі згуртаваны калектыў можа дасягнуць поспеху. Таму трэба рабіць усё магчымае, каб аб’яднаць настаўнікаў у каманду аднадумцаў, якія змогуць дапаўняць адно аднаго і развівацца самастойна.
Што да майго дырэктарскага стылю, то ў любой сітуацыі адношуся да калег, бацькоў і вучняў па-чалавечы, з разуменнем, і заўсёды нагадваю пра тое, што хачу дапамагчы. Лічу, што дырэктар павінен знаходзіць час на тое, каб выслухаць, зразумець усе тонкасці сітуацыі, якая склалася, і паспрабаваць вызначыць аптымальнае рашэнне, якое прынясе карысць усім удзельнікам адукацыйнага працэсу. Калі людзі, якія знаходзяцца побач, бачаць такое стаўленне да сябе, то і ў адказ паводзяць сябе гэтак жа, з разуменнем і павагай.
— Як вырашаеце канфлікты, калі яны ўзнікаюць?
— У сельскай школе дзеці больш простыя, адкрытыя і непасрэдныя — не такія, як у горадзе, і бацькі лягчэй ідуць на кантакт. Сур’ёзных канфліктаў у нас ніколі не ўзнікала, але праблемныя моманты, якія патрабуюць вырашэння, ёсць, і з імі мы стараемся спраўляцца разам, камандай. Калі бацькам нешта не зразумела, яны ведаюць, што заўсёды могуць прыйсці да мяне і мы вырашым праблему разам. Тое ж тычыцца і вучэбных пытанняў. Калі ў навучэнца здараюцца канфлікты з аднакласнікамі альбо калі дзіця не можна знайсці кантакт з настаўнікам (у нас такое здараецца рэдка), мы сустракаемся і разам вырашаем праблему.
— Чым карыстаецеся, плануючы работу на найбліжэйшую і далёкую перспектыву?
— Калі гаварыць пра найбліжэйшыя планы, умоўна кажучы, на заўтрашні дзень, то заўсёды імкнуся прапісаць пастаўленыя задачы напярэдадні, прадумаць усе моманты і размеркаваць абавязкі паміж адміністрацыяй і калектывам.
Што тычыцца дакументаў, якія дапамагаюць планаваць работу, вызначаць яе асноўныя напрамкі на далёкую перспектыву, на будучыню, то ў першую чаргу карыстаюся Кодэксам аб адукацыі. Таксама часта звяртаюся да Дэкрэта № 18 “Аб дадатковых мерах па дзяржаўнай абароне дзяцей у нядобранадзейных сем’ях”, да лакальных актаў школы, загадаў, метадычных распрацовак і інш.
Летапіс школы
— У вашай школе працуе музей “Стаўбцоўшчына літаратурная”. Якая роля адводзіцца яму ў вучэбнай і выхаваўчай рабоце?
— Наш музей быў адкрыты ў 1997 годзе. Паступова ён пашыраўся, напаўняўся інфармацыяй і сёння складаецца з некалькіх раздзелаў. Кожны з іх яскрава адлюстроўвае тэму, якой прысвечаны: “Яны стаялі ля вытокаў”, “З Мікалаеўшчыны родам”, “Нёманам натхнёныя”, “Зямля, дзе пачаўся твой лёс”. Нягледзячы на тое, што профіль музея літаратурны, асобны раздзел у ім прысвечаны дзераўнянскай зямлі, гісторыі нашай малой радзімы. Увесь час кіруе музеем бібліятэкар Ванда Генадзьеўна Даўгапол. Яна адданы сваёй справе спецыяліст, прафесіянал. Што да збору матэрыялаў, то над ім Ванда Генадзьеўна працавала разам з вучнямі. Так, у мінулым навучальным годзе кожны клас ствараў вызначаны праект. У выніку ў нас з’явіліся такія работы, як “Жанчыны на вайне”, “Славутыя людзі нашага краю”, “Маўклівыя сведкі гісторыі”, “Памяць сэрца”, “Запрашэнне ў гісторыю аграгарадка Дзераўная”, “Зямля бацькоў — зямля святая”.
Дзякуючы таму, што наша ўстанова адукацыі ўдзяляе многа ўвагі праектнай дзейнасці, краязнаўчы раздзел музея папоўніўся звесткамі пра тых педагогаў Стаўбцоўшчыны, якія пакінулі значны след у навучанні i выхаванні маладога пакалення.
— Кожная ўстанова адукацыі жыве традыцыямі. Чым славіцца і ганарыцца Дзераўнянская сярэдняя школа?
— Гэта насамрэч так, бо менавіта традыцыі пішуць летапіс школы, — і ў нас іх багата. Што знакава вылучае нашу школу сярод астатніх, то гэта афармленне двара. У нас расце шмат розных кветак, якія радуюць вока з ранняй вясны і да позняй восені. Пры гэтым штогод стараемся дапаўняць гэтую прыгажосць новымі раслінамі. Яшчэ адна знакавая традыцыя звязана з музеем. Мы ганарымся кожным выпускніком школы, таму гісторыя ўстановы адукацыі і жыццёвага шляху яе вучняў, іх дасягненняў захоўваецца ў Стаўбцоўшчыне літаратурнай”.
— Сяргей Андрэевіч, як рыхтаваўся ваш калектыў да сустрэчы з вучнямі?
— Безумоўна, усё лета падтрымлівалі парадак на школьным участку. У асноўным наша падрыхтоўка заключалася ў касметычным рамонце. Неабходны парадак быў наведзены ў харчаблоку. На другім паверсе ў калідоры замянілі пакрыццё на падлозе. Абнавілі спартыўнае абсталяванне, пафарбавалі, зрабілі разметку на спартыўных пляцоўках… За тры месяцы мы ўжо засумавалі па дзіцячых галасах, таму з нецярпеннем чакалі, калі ў нашай школе празвініць першы званок.
Наталля САХНО
Фота Алега ІГНАТОВІЧА
