Гэта тэхналогія кіравання, індывідуалізацыі працэсу навучання, самаразвіцця, ключ да поспеху. Менавіта так прэзентуюць настаўнікі Іўеўскага раёна мнагамерную дыдактычную тэхналогію (МДТ). Яны актыўна выкарыстоўваюць інструменты гэтай тэхналогіі — логіка-сэнсавыя мадэлі, інтэлект-карты, або “разумныя” карты — на ўсіх ступенях навучання і па ўсіх вучэбных прадметах, а таксама ў кіраўніцкай дзейнасці.
Сваім вопытам настаўнікі Іўеўскага раёна дзяліліся з удзельнікамі Гродзенскага абласнога семінара “Выкарыстанне мнагамернай дыдактычнай тэхналогіі ў кіраўніцкай і педагагічнай дзейнасці”. У мерапрыемстве прынялі ўдзел намеснікі дырэктараў па вучэбнай (вучэбна-выхаваўчай) рабоце ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі Гродзенскай вобласці, а таксама метадыст аддзела па рабоце з арганізатарамі адукацыі Гродзенскага абласнога інстытута развіцця адукацыі Ганна Мар’янаўна Карповіч, начальнік аддзела адукацыі, спорту і турызму Іўеўскага райвыканкама Валянціна Іванаўна Ус, метадыст вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі Ганна Іванаўна Дабрынеўская, дэпутат Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па Іўеўскай выбарчай акрузе № 53 Наталля Генадзьеўна Кучынская, намеснік старшыні Іўеўскага райвыканкама Аляксандр Аляксандравіч Раманюк. Семінар праходзіў у Іўеўскай сярэдняй школе, якая з’яўляецца адначасова абласным і раённым рэсурсным цэнтрам па выкарыстанні мнагамернай дыдактычнай тэхналогіі ў кіраўніцкай і педагагічнай дзейнасці.
У банку даных Іўеўскага раёна на сёння 40 настаўнікаў-прадметнікаў, якія маюць сертыфікаты, што пацвярджаюць магчымасць прафесійнага выкарыстання мнагамернай дыдактычнай тэхналогіі пры выкладанні розных вучэбных прадметаў.
— Бываюць у жыцці сітуацыі, калі людзі з’яўляюцца ў патрэбны час у патрэбным месцы, — адзначыла ў сваім прывітальным слове да ўдзельнікаў семінара дырэктар Іўеўскай сярэдняй школы Ганна Казіміраўна Чарняк. — У 2008 годзе група намеснікаў дырэктараў па вучэбнай рабоце школ Іўеўскага раёна па ініцыятыве загадчыка метадычнага кабінета аддзела адукацыі Таццяны Васільеўны Бакуновіч наведала гімназію № 19 Мінска. На семінары, які праходзіў у гімназіі, выступала Ганна Іванаўна Дабрынеўская, якая і расказала пра магчымасці МДТ. Потым педагогі гімназіі прадэманстравалі МДТ у дзеянні. Убачанае нас уразіла…
Ужо на наступны дзень настаўнікі Іўеўскай сярэдняй школы даведаліся пра гэтую інавацыйную тэхналогію і зацікавіліся ёй. Іх зацікаўленасць падтрымаў аддзел адукацыі, настаўнікі наведалі рэспубліканскія семінары на гасразліковай аснове “Інавацыйныя тэхналогіі — інавацыйным школам”, якія праводзіла Г.І.Дабрынеўская. Навучаліся педагогі не ў адзіночку, а групамі, і гэта спрыяла фарміраванню каманды аднадумцаў. Педагогі пачалі самастойна ствараць логіка-сэнсавыя мадэлі, разумныя карты, займацца самаадукацыяй: вывучаць метадычную літаратуру, інтэрнэт-рэсурсы па гэтай тэме. Узнікла патрэба арганізаваць метадычную вучобу ў школе: былі праведзены адкрытыя вучэбныя, факультатыўныя заняткі з наступным самааналізам і аналізам па розных вучэбных прадметах. У выніку склалася група ўзаемадзеяння педагогаў, якія выкарыстоўваюць мнагамерную дыдактычную тэхналогію ў педагагічнай дзейнасці. У хуткім часе настаўнікі Іўеўскай школы ўжо трансліравалі свой вопыт на пасяджэннях раённых метадычных фарміраванняў, абласным семінары.
З 1 верасня 2012 года, згодна з загадам аддзела адукацыі, Іўеўская сярэдняя школа атрымала статус рэсурснага цэнтра па выкарыстанні мнагамернай дыдактычнай тэхналогіі ў педагагічнай і кіраўніцкай дзейнасці. Работа арганізоўвалася ў адпаведнасці з палажэннем, планам работы на навучальны год. Удзельнікамі раённай групы ўзаемадзеяння сталі настаўнікі 7 устаноў адукацыі раёна. А ў 2013 годзе Іўеўская сярэдняя школа атрымала статус абласнога рэсурснага цэнтра. Яна першая ў раёне заявіла пра сябе як пра раённы цэнтр сістэмы адукацыі Гродзенскай вобласці. Уся інфармацыя пра работу РЦ своечасова ўносіцца на школьны сайт. Работа школы ў рэжыме рэсурснага цэнтра сістэмы адукацыі Гродзенскай вобласці дазволіла аказваць метадычную дапамогу (кансультацыйную, практычную) не толькі педагогам раёна, але і вобласці, трансліраваць педагагічны вопыт. Арганізавана ўзаемадзеянне з калегамі з іншых раёнаў — Ашмянскага, Мастоўскага, Лідскага.
— Логіка-сэнсавая мадэль і разумная карта — інструменты падачы інфармацыі на натуральнай мове ў выглядзе вобраза-мадэлі, — расказала Ганна Казіміраўна Чарняк. — Для мяне пабудова ЛСМ — гэта план дзеянняў, кіраўніцкіх рашэнняў, сістэма работы ў цэлым, гэта тое, што дазваляе нічога не забыць, нічога не ўпусціць, гэта тое, што аблягчае падрыхтоўку пры правядзенні мерапрыемства любога ўзроўню, тое, што ўзмацняе нагляднасць матэрыялу, дазваляе алгарытмізаваць дзейнасць навучэнцаў, гэта магчымасць падаць большыя масівы матэрыялу ў выглядзе нагляднай і кампактнай ЛСМ.
Ганна Казіміраўна паказала ЛСМ па кіраўніцкай дзейнасці: гадавы план установы адукацыі, праграма развіцця, кантроль як функцыя кіравання, сістэма выхаваўчай работы, сацыяльнае партнёрства, сістэма работы з бацькамі, сістэма работы па прафілактыцы супрацьпраўных паводзін навучэнцаў, інфарматызацыя. На прадэманстраваных логіка-сэнсавых мадэлях кожны элемент змястоўна звязанай сістэмы ключавых слоў атрымлівае дакладную адрасацыю ў выглядзе індэкса “каардыната-вузел”. Удзельнікі семінара атрымалі ў падарунак ад адміністрацыі Іўеўскай школы ЛСМ “Заканчэнне навучальнага года”. Як сказаў “бацька” дыдактычнай мнагамернай тэхналогіі кандыдат педагагічных навук Валерый Эмануілавіч Штэйнберг, “Вузельчык на памяць у сістэме каардынат — найлепшы дыдактычны падарунак блізкаму”.
Па выніках праведзенай дыягностыкі 57% педагогаў Іўеўскай школы праектуюць “разумныя карты” і логіка-сэнсавыя мадэлі, уключаюць іх у змест і тэхналогію правядзення вучэбных, факультатыўных заняткаў і метадычную работу, 26% эпізадычна прымяняюць мнагамерныя дыдактычныя інструменты ў адукацыйным працэсе. 19 педагогаў (20%) сістэмна працуюць над выкарыстаннем МДТ — гэта настаўнікі, якія прайшлі навучанне ў АПА пад кіраўніцтвам Г.І.Дабрынеўскай і з’яўляюцца сертыфікаванымі карыстальнікамі мнагамернай дыдактычнай тэхналогіі на прафесійнай аснове, удзельнічаюць у рабоце творчай групы рэсурснага цэнтра, актыўна абменьваюцца вопытам з калегамі іншых раёнаў вобласці і рэспублікі. Для 15 настаўнікаў выкарыстанне гэтай тэхналогіі з’яўляецца тэмай для самаадукацыі.
— Мнагамерная дыдактычная тэхналогія для педагогаў нашай школы — гэта і сродак сістэматызацыі вынікаў педагагічнай работы, — адзначыла ў сваім выступленні кіраўнік рэсурснага цэнтра намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце Іўеўскай сярэдняй школы Людміла Станіславаўна Бакун. — Абагульнены педагагічны вопыт 12 настаўнікаў па выкарыстанні гэтай тэхналогіі ў арганізацыі адукацыйнага працэсу. У рамках правядзення атэстацыі на пацвярджэнне вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі па пасадзе настаўніка абагульнены вопыт работы настаўніцы рускай мовы і літаратуры Людмілы Уладзіміраўны Гаўрук, настаўніцы беларускай мовы і літаратуры Людмілы Станіславаўны Бакун. Па выніках апытання 94% навучэнцаў пазітыўна адносяцца да выкарыстання мнагамерных дыдактычных інструментаў і маюць намер прымаць актыўны ўдзел у іх складанні, бо ў іх аснову закладзена сутворчасць настаўніка і навучэнца. 82% апытаных бацькоў станоўча ацэньваюць выкарыстанне тэхналогіі ў арганізацыі адукацыйнага працэсу, бо гэта аблягчае ўспрыманне інфармацыі і станоўча адбіваецца на якасці ведаў навучэнцаў.
Урокі з прымяненнем мнагамерных дыдактычных інструментаў выклікалі вялікую цікавасць у педагогаў, таму за перыяд работы абласнога рэсурснага цэнтра праведзена 29 індывідуальных і 12 групавых кансультацый, 8 лекцый, 8 семінараў-практыкумаў, 6 майстар-класаў. На базе школы функцыянуе кансультацыйны пункт. Кожны педагог школы, раёна, вобласці мае магчымасць атрымаць неабходную кансультацыю па прымяненні МДТ, не выключаючы мабільнага ўзаемадзеяння па тэлефоне і электроннай пошце.
Праводзяцца выставы метадычнай прадукцыі — распрацавана 107 вучэбных, 26 факультатыўных заняткаў, 24 класныя і 19 інфармацыйных гадзін. Падрыхтаваны метадычныя рэкамендацыі па прымяненні МДТ у кіраўніцкай дзейнасці (для дырэктараў, намеснікаў дырэктараў), у адукацыйным працэсе (для настаўнікаў пачатковых класаў, рускай мовы і літаратуры, беларускай мовы і літаратуры, біялогіі, хіміі, геаграфіі, гісторыі, грамадазнаўства, матэматыкі), у выхаваўчай рабоце (для класных кіраўнікоў).
Сёння ў арсенале рэсурснага цэнтра сістэмы адукацыі Гродзенскай вобласці, акрамя метадычных распрацовак вучэбных, факультатыўных заняткаў, інфармацыйных гадзін, пазакласных мерапрыемстваў, электронны банк “разумных карт” і логіка-сэнсавых мадэлей па ўсіх напрамках метадычнай работы. Інструменты МДТ шырока выкарыстоўваюцца ў рабоце з педагагічнымі кадрамі. Прыкладам гэтага служыць логіка-сэнсавая мадэль “Сістэма педагагічнага сэрвісу”, на каардынатах якой пададзены ўсе напрамкі метадычнай работы. У логіка-сэнсавай мадэлі “Сістэма метадычнага суправаджэння факультатыўнага навучання” прапанаваны ўвесь алгарытм дзейнасці па арганізацыі факультатыўных заняткаў: ад мэты, задач, напрамкаў, форм работы да кантролю, выніку, крытэрыяў і паказчыкаў эфектыўнасці. На працягу 6 навучальных гадоў Іўеўская сярэдняя школа ўдзельнічала ў рэалізацыі інавацыйных праектаў Міністэрства адукацыі. Работа ў інавацыйным рэжыме патрабавала стварэння вялікага аб’ёму плануючай і кантралюючай дакументацыі: праекты, праграмы, загады, каляндарныя планы, індывідуальныя планы работы ўдзельнікаў творчай групы, уключэнне ў гадавы план, план работы метадычнага савета, метадычных фарміраванняў школы, потым справаздачы, аналітычныя даведкі, педагагічныя дзённікі. Каб не прапусціць усе важныя моманты, была створана логіка-сэнсавая мадэль “Сістэма метадычнага суправаджэння інавацыйнай дзейнасці”. Гэта адначасова і інструкцыя да дзеяння, і форма самакантролю. Адным з важных пытанняў у рабоце з педагагічнымі кадрамі з’яўляецца вывучэнне пераемнасці паміж ступенямі адукацыі. У якасці алгарытму дзейнасці па гэтым напрамку была распрацавана логіка-сэнсавая мадэль “Забеспячэнне пераемнасці паміж ступенямі адукацыі”. “Разумная карта” “Укараненне сучасных педагагічных тэхналогій у адукацыйны працэс” спалучыла ў сабе памятку, праграму, план дзеянняў пры падрыхтоўцы да педагагічнага савета. Штогод у Іўеўскай школе па выніках навучальнага года аналізуюцца вынікі метадычнай работы педагогаў. Памяткай для яго правядзення стала логіка-сэнсавая мадэль “Выніковасць метадычнай работы”.
У Іўеўскай сярэдняй школе прымяненне мнагамернай дыдактычнай тэхналогіі ад інструмента самаадукацыі стала сродкам самарэалізацыі і самавыяўлення педагогаў, спрыяе іх прафесійна-асобаснаму развіццю.
Ва ўдзельнікаў семінара была магчымасць прысутнічаць на вучэбных занятках з прымяненнем мнагамерных дыдактычных інструментаў: англійская мова ў 6 “Б” класе па тэме “Што? Дзе? Калі?” — настаўніца першай кваліфікацыйнай катэгорыі Вольга Уладзіміраўна Тулько, гісторыя Беларусі ў 9 “Б” класе па тэме “Сялянскі і рабочы рух у другой палове ХІХ стагоддзя” — настаўніца вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі Ганна Мацвееўна Рафаловіч , хімія ў 10 “Б” класе па тэме “Металы груп І А і ІІ А” — настаўніца вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі Наталля Паўлаўна Умрэйка.
Для таго каб удзельнікі семінара на сабе маглі адчуць дзеянне МДТ, ім было прапанавана стварыць інтэлект-карту “Семінар у Іўеўскай сярэдняй школе” і разам з тым атрымаць практычныя навыкі па складанні “разумных карт” і мець магчымасць больш падрабязна расказаць пра семінар у Іўеўскім раёне сваім калегам.
Таццяна БАКУНОВІЧ,
загадчыца вучэбна-метадычнага кабінета
аддзела адукацыі Іўеўскага райвыканкама.
