Наперадзе школьныя экзамены ў вучняў 9-х і 11-х класаў. Да 2023 года іспыты праходзілі па вядомай для школьнікаў схеме. Адзінаццацікласнікі здавалі 4 выпускныя экзамены, дзевяцікласнікі — 3.
З 2023 года ў сувязі з прыняццем абноўленага Кодэкса аб адукацыі адзінаццацікласнікам неабходна будзе здаваць цэнтралізаваны экзамен (ЦЭ) па мове і вучэбным прадмеце па выбары з ліку прадметаў, па якіх праводзіцца ЦТ, а для выпускнікоў 9-х класаў устаноўлены 4 выніковыя іспыты па наступных прадметах: беларуская мова і руская мова — пераказ, матэматыка — кантрольная работа, гісторыя Беларусі — па білетах у вуснай форме.
Экзамены — гэта заўсёды хваляванні і перажыванні. А ўступныя экзамены — яшчэ і вялікая адказнасць за выбар сваёй будучыні. Таму мая галоўная задача як педагога-псіхолага — дапамагчы выпускнікам і іх бацькам перажыць гэты няпросты перыяд з найменшымі стратамі для фізічнага і псіхічнага здароўя.
У перыяд падрыхтоўкі да экзаменаў:
- Загадзя падрыхтуйце месца для заняткаў і размяркуйце ўвесь матэрыял такім чынам, каб засталося некалькі дзён для паўтарэння.
- Вызначыце час сваіх найбольш прадукцыйных гадзін у суткі і менавіта ў гэты перыяд узмоцнена займайцеся.
- Пачніце з самага цяжкага раздзела, з таго матэрыялу, які ведаеце горш за ўсё.
- Чаргуйце заняткі і адпачынак. Падчас перапынку змяніце разумовую нагрузку на фізічную, напрыклад, зрабіце зарадку, памыйце посуд.
- Многія лічаць, што апошнюю ноч перад экзаменам неабходна максімальна выкарыстаць для падрыхтоўкі. Гэта няправільна. Вы стаміліся, і не трэба сябе ператамляць. Лепш перад сном прагуляйцеся, прыміце душ і добра выспіцеся. Для паўнавартаснага адпачынку неабходна 8—9 гадзін.
- Калі ёсць такая магчымасць, правядзіце рэпетыцыю экзамену, у якасці экзаменацыйнай камісіі можаце запрасіць бацькоў, бабуль і дзядуляў ці іншых сваякоў.
- На экзамен вы павінны з’явіцца без спазнення, лепш за 15—20 хвілін да пачатку. Загадзя даведайцеся пра кабінет, у якім будзе праходзіць экзамен. Калі ёсць такая магчымасць, напярэдадні зайдзіце ў яго, агледзьцеся, пасядзіце на розных месцах, каб падчас экзамену атмасфера не была для вас новай і вы змаглі спакойна засяродзіцца на выкананні заданняў.
Інструкцыя да ЦЭ
- Слухайце ўважліва, каб не адцягваць увагу ў далейшым і не задаваць лішніх пытанняў пры афармленні бланка адказаў.
- Прабяжыце вачыма ўсю работу, каб убачыць, якога тыпу заданні ў ёй змешчаны. Чытайце пытанні да канца, каб правільна зразумець іх сэнс.
- Пачынайце з лёгкага! Адказвайце на тыя пытанні, у якіх вы не сумняваецеся. Калі нейкае пытанне выклікае цяжкасці, прапусціце яго і вярніцеся да яго пазней. Памятайце: у тэксце заўсёды знойдуцца пытанні, з якімі вы абавязкова справіцеся.
- Думайце толькі пра бягучае заданне! Калі вы робіце новае заданне, забудзьце ўсё, што было ў папярэднім. Многія заданні можна хутчэй рашыць, калі не шукаць адразу правільны варыянт адказу, а паслядоўна выключаць тыя, якія яўна не падыходзяць.
- Пакіньце час для праверкі сваёй работы, каб паспець прабегчы вачыма і заўважыць відавочныя памылкі.
- Пры вусным адказе, як толькі падрыхтуецеся, доўга не сядзіце, каб не нагнятаць напружанне, пачуццё няўпэўненасці і страх. На пытанні экзаменацыйнай камісіі адказвайце ўпэўнена, дакладна і не занадта ціха.
Як можна кантраляваць эмацыянальны стан?
- Абавязкова на экзамен вазьміце бутэлечку пітной вады. Вада дапаможа знізіць узровень трывожнасці.
- Піць заспакаяльныя сродкі не рэкамендуецца. Лепш з’есці шакалад пасля снедання, ён стымулюе работу мозгу.
- Пры моцным хваляванні справіцца са стрэсам дапаможа дыхальная гімнастыка (затрымайце паветра ў лёгкіх на некалькі секунд, а затым выдыхніце, практыкаванне паўтарыце некалькі разоў).
- Настройвайце сябе на добры вынік экзаменаў. Чаканне непрыемнасці, паражэння, небяспекі мае даволі моцнае ўздзеянне і можа прывесці да стрэсу.
- Абавязкова ў думках прайгравайце пазітыўную (станоўчую) сітуацыю здачы экзаменаў.
Рэкамендацыі бацькам
У гэты складаны перыяд дзіця мае патрэбу ў бацькоўскай падтрымцы і безумоўнай любові. Для бацькоў я падрыхтавала рэкамендацыі, якія дапамогуць правільна арганізаваць падрыхтоўку дзіцяці да здачы экзаменаў і цэнтралізаванага экзамену.
- Прапануйце сваю дапамогу ў падрыхтоўцы да экзаменаў. Нават калі вы далёкія ад такіх прадметаў, як хімія ці фізіка, вы можаце паслухаць адказ дзіцяці. З аднаго боку, гэта будзе своеасаблівай рэпетыцыяй перад экзаменам, а з другога, што не менш важна, — дзіця адчуе, што яго экзамены гэтак жа важныя для вас, як і для яго.
- Настройвайце дзіця на станоўчы вынік падзей, прагаварыце з ім: які б ні быў вынік (“выдатны” ці “ледзь горшы, чым чакалі”), вы ўсё роўна застаняцеся сябрамі і ніякі экзамен не можа і не павінен “дыскваліфікаваць” дзіця ў вашых вачах. Калі вы не падтрымаеце дзіця ў такі цяжкі для яго момант, можаце страціць яго давер назаўсёды.
- Не папракайце дзіця грашамі, якія былі патрачаны на падрыхтоўку да экзамену. Гэта можа выклікаць пачуццё віны, а значыць, яшчэ адзін стрэс.
- За добра здадзеныя экзамены не абяцайце высокай узнагароды. Мала таго, што дзіця будзе думаць падчас падрыхтоўкі больш пра ўзнагароду, чым пра экзамен і яго вынікі, дык яшчэ і на самім экзамене не зможа сканцэнтравацца.
Памятайце: здароўе вашага дзіцяці важнейшае за адзнаку.
Дома ў перыяд здачы экзаменаў і цэнтралізаванага экзамену павінна быць цішэй і спакайней, чым звычайна. Стварэнне спрыяльнай псіхалагічнай атмасферы ў сям’і павінна быць на першым месцы. Пазбягайце канфліктаў і знімайце псіхалагічнае напружанне разам: схадзіце на вячэрнія прагулкі, пабалуйце сябе і дзіця салодкім, паразмаўляйце за кубачкам чаю на адцягненыя тэмы, схадзіце ў кіно, згатуйце разам вашу любімую страву.
А галоўнае, навучыце дзіця верыць, што яму абавязкова пашанцуе. І не толькі на экзамене!
Ірына МЕЛЬНІКАВА,
педагог-псіхолаг
Макранскай сярэдняй школы
Быхаўскага раёна
Магілёўскай вобласці
