Нядаўна былі падведзены вынікі ХХVІ Міжнароднай студэнцкай алімпіяды па матэматыцы, якая штогод праходзіць у балгарскім Благоеўградзе. Сёлета ў спаборніцтве ўдзельнічалі больш за 360 студэнтаў са 100 універсітэтаў свету. У такіх умовах каманда беларускіх студэнтаў заваявала два залатыя медалі, адзін сярэбраны і адзін бронзавы і закрыла спіс “Топ-20”.
Адбор удзельнікаў для спаборніцтва ажыццяўляецца Беларускім дзяржаўным універсітэтам пачынаючы з 2001 года. Як правіла, большасць з іх — пераможцы рэспубліканскіх алімпіяд. Сёлета ў каманду ўвайшлі 3 прадстаўнікі з БДУ і 2 з Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта інфарматыкі і радыёэлектронікі — Ягор Дубовік, Андрэй Сямёнаў, Дзяніс Кім, Яўген Мінаў і Яўген Баяк. Па словах кіраўніка каманды дацэнта механіка-матэматычнага факультэта БДУ Сяргея Барвенава, асаблівасцю гэтага складу стала тое, што большасць хлопцаў удзельнічае ў алімпіядным руху са школы. А студэнт факультэта камп’ютарных сістэм і сетак БДУІР Яўген Мінаў увогуле займаецца падрыхтоўкай сваіх аднагодак да падобных мерапрыемстваў: хлопец нават выступіў ініцыятарам стварэння факультатыву на базе ўстановы. У свой час матэматыкай падлетка зацікавіў яго настаўнік Якаў Канстанціноўскі, прыклад якога і стаў найлепшым стымулам дзейнасці маладога чалавека. Так у студэнта ўзнікла жаданне, каб усе, хто не абыякавы да матэматыкі і алімпіяд, маглі паспяхова рыхтавацца да іх і мелі такога ж трэнера, як быў у Яўгена ў школе.
Сярод удзельнікаў таксама вылучаецца Андрэй Сямёнаў, цяпер ужо магістрант хімічнага факультэта БДУ. І нядзіўна: упершыню хлопец прыняў удзел у алімпіядзе (па хіміі) у 5 класе. Тады яго не спыняла нават тое, што хімію ў той час пачыналі вывучаць з восьмага.
— У мяне была вялікая цікавасць да прадмета, таму я папрасіў настаўніцу навучыць мяне рашаць задачы. Атрымлівалася нядрэнна, і на алімпіядзе сярод васьмікласнікаў я заняў 4-е месца. Пасля перайшоў у іншую школу, дзе настаўніца Алена Давідаўна Янко ўзялася за мяне. Шмат у чым дзякуючы ёй я стаў трохразовым пераможцам Рэспубліканскай алімпіяды па хіміі і на Міжнароднай алімпіядзе ў В’етнаме заваяваў бронзавы медаль, — узгадвае Андрэй Сямёнаў. — Алімпіядны рух — гэта спецыфічная галіна, і тыя, хто мяне натхняе і з’яўляецца прыкладам у навуцы, не заўсёды мелі поспех на алімпіядах. Не кожны таленавіты хімік і матэматык можа паспяхова выступіць, таму што задачы трэба рашаць максімальна хутка.
У школе падрыхтоўка да алімпіяд па хіміі займала ў Андрэя амаль увесь вольны час, таму хлопец вырашыў не браць дадатковую нагрузку: удзел у спаборніцтвах па іншых прадметах не дазволіў бы паказаць добрыя вынікі ў нечым адным. У БДУ алімпіяды па хіміі праходзілі толькі двойчы за час яго навучання, а па матэматыцы арганізоўваліся штогод. Студэнт зразумеў, што вышэйшая матэматыка адрозніваецца ад таго, што выкладаецца ў школе, і вырашыў даведацца пра яе больш. Тут юнака змагла зацікавіць выкладчык Наталля Дзегцярэнка.
— Я нават уявіць не мог, наколькі глыбокая матэматыка, якая знаходзіць неверагодныя ўзаемасувязі паміж, здавалася б, рознымі аб’ектамі. Паколькі мяне цікавіць прыкладная навука хімія, пры вывучэнні матэматыкі няма абмежаванняў наконт прымяняльнасці нечага на практыцы. Я магу займацца тым, што сапраўды цікава, — заўважае малады чалавек.
Гісторыя гэтай алімпіяды для Андрэя Сямёнава таксама не самая звычайная. Прынята, што ўдзел у ёй прымаюць студэнты 1—4 курсаў, а ён вучыўся на пятым. Але, калі арганізацыйны камітэт рэспубліканскай алімпіяды звязаўся з прэзідэнтам міжнароднай алімпіяды Джонам Джэйнам, стала зразумела, што абмежаванне не з’яўляецца абсалютным: у Еўропе бакалаўры вучацца чатыры гады, а па спецыяльнасці хлопца — пяць.
— Атмасфера алімпіяды была вельмі цёплая: усе былі добразычлівыя, і, нягледзячы на значныя культурныя адрозненні, мы мелі зносіны як сям’я. Гэта для мяне важна, бо люблю адкрываць для сябе нешта новае, асабліва ў месцах, дзе, магчыма, ужо больш ніколі не буду, — расказвае магістрант.
У індывідуальных спаборніцтвах хлопцам трэба было рашыць 10 задач за 10 гадзін. Іх тэматыка ўвабрала ў сябе розныя напрамкі: тэорыю лічбаў, камбінаторыку, лінейную алгебру і матэматычны аналіз.
Міжнародная алімпіяда — гэта арыгінальныя заданні, у якіх трэба разважаць і прапаноўваць падыходы, не апісаныя ў падручніках. Па ўмове задачы не заўсёды вызначыш яе складанасць: рашэнне можна запісаць у два радкі, а можна не ўціснуць і на аркушы. Таму, на думку ўдзельнікаў, да такіх спаборніцтваў нельга падрыхтавацца ў класічным разуменні, тым больш пры адсутнасці метадалагічнай базы.
Хлопцы адзначаюць, што ўвесь алімпіядны працэс не паход на дыскатэку, а тое, што патрабуе максімальнай канцэнтрацыі, аддачы сіл і, галоўнае, прыносіць неверагоднае інтэлектуальнае задавальненне.
— Выдатнае выступленне — гэта рашыць столькі заданняў, колькі дазваляе ўзровень ведаў: не згубіць балы на памылках, не заблытацца ў тым, што ведаеш. У матэматыцы з гэтым больш складана, бо тут няма амаль рэшаных задач: яны або рэшаныя, або не, — перакананы пераможцы.
Ірына ІВАШКА.
Фота з архіва Сяргея БАРВЕНАВА.
