Сёння мы прадстаўляем чытачам чалавека, які, па яго ж словах, “усё жыццё служыць Дзецям, Літаратуры і Айчыне”. Больш за 40 гадоў узначальвае часопіс для малодшых школьнікаў “Вясёлка”, звыш 30 з’яўляецца старшынёй праўлення Беларускага дзіцячага фонду, мае мноства дзяржаўных і літаратурных узнагарод. У гасцях праекта “Мая школа” — дзіцячы пісьменнік Уладзімір Сцяпанавіч ЛІПСКІ.
— Уладзімір Сцяпанавіч, раскажыце крыху пра ваша дзяцінства. Дзе яно прайшло?
— Нарадзіўся я перад вайной у маленькай палескай вёсцы Шоўкавічы, што зараз у Рэчыцкім раёне Гомельскай вобласці. Маё ранняе дзяцінства прайшло ў зямлянцы, бо нашу вёску знішчылі карнікі. Я часта расказваю дзецям, як, калі спалілі нашу вёску, мама схапіла мяне, а тата ўзяў толькі абразок і чыгунок бульбы. Добра памятаю, як жылі ў зямлянцы. Чым карміліся? Магчыма, тым, чым і лясныя звяры і птушкі. Неяк, калі падпісваў дзецям кніжкі, адзін хлопчык падышоў да мяне, паклаў руку на плячо і сказаў: “Як добра, што мама вас выратавала…”
З дзяцінства зразумеў, што над нашымі Шоўкавічамі самае высокае, зорнае неба, што ў нашым лазняку самыя пявучыя, залівістыя салаўі, што ў нашай сажалцы самыя крумкастыя жабы, што на нашым дубе самы вялізны бусліны маёнтак.
Маці Марыя Адамаўна і бацька Сцяпан Іванавіч былі звычайнымі сялянамі і ўсё жыццё працавалі на зямлі. А ў сям’і нас было шасцёра: тры сястры — Ліда, Клава і Люба і тры браты — Пеця, Коля і я, Валодзька. Менавіта так называлі мяне ў вёсцы, нават і дарослага. Цяпер разумею, з любоўю называлі. I гэта мне, як узнагарода.
— Чаму вас навучылі бацькі, што прывілі ў дзяцінстве і што вы захавалі да гэтага часу?
— Школа бацькоў — гэта асобая тэма. У іх, непісьменных, мазалёвых людзей працы, была адна мэта — вывесці дзяцей у людзі і закласці ў іх чалавечнасць. Не скрадзі, не крыўдзі, не абзывайся, трымайся свайго — вось тыя ісціны, якім нас вучылі.
Памятаю, як аднойчы спаў на сене. Прачнуўся ўначы — светла ад месяца. І ў гэтым святле — суседская яблыня. Сваіх яблыкаў у нас не было, і так мне захацелася іх. Я спусціўся па лесвіцы, прайшоў за хлеў… Да жаданых яблыкаў засталося нейкіх 10 метраў. Але я пастаяў і вярнуўся — так мяне навучылі. Аднак аднойчы здзейсніў злачынства: вырваў на калгасным агародзе дзве турнэпсіны і прынёс дадому (не дай бог брыгадзір даведаўся б!), а маці і кажа: “Хай бацьку будзе, ён жа косіць!”
Дарослыя ставіліся да дзяцей з вялікай павагай. Сядзім часам на лаўцы разам з сябрамі. Ідзе дзед Леўка, знімае шапку і вітаецца з намі. Ну і мы вітаемся ў адказ.
Вось яшчэ адзін прыклад з жыцця. Памятаю, як прачнуўся. Сонца ўжо ўзышло. Маці недзе на агародзе. На стале стаіць снеданне — вось табе, “панок”, бліны і яечня. (Смяецца.) Я пад’еў і выйшаў на вуліцу. Бацька ў гэты час ужо прыйшоў з касавіцы і прынёс мне кубарык зорачак-суніц. Струшчыў гэтыя салодкія суніцы, а бацька і пытаецца: “Ці смачныя?” — “Смачныя”. — “Ну то, сынок, бяры цяпер граблі і ідзі разбі пракосы, што я раніцай накасіў”. “Ну і навошта я еў тыя ягады?” — падумаў я… (Смяецца.) Адмовіцца я не мог — “купіў” мяне бацька гэтымі суніцамі. Вось гэта была школа жыцця.
Памятаю, што, як ехаў у Мінск, мяне праводзіла ўся наша невялікая — у 40 хат — вёска: і старыя, і малыя, і куры, і каты, і сабакі… Бацька запрог каня, маці склала ў чамаданчык мой невялікі скарб. У канцы вёскі маці працягнула да мяне свае рукі і сказала: “Сынок, не згубіся ў Мінску”.
— Што засталося ў памяці са школьных гадоў?
— Маёй першай настаўніцай была Аляксандра Лявонаўна Радкевіч. Яе бацька пусціў школу ў сваю хату. Вясковыя майстры зрабілі парты. Усе вясковыя дзеці з 1 па 3 клас — каля 20 чалавек — вучыліся ў адным пакоі. Галоўнай задачай настаўніцы было навучыць нас чытаць, пісаць, лічыць і быць добрымі людзьмі. І задачу ўдыхнуць у нашы душы чалавечнасць яна выканала. Яе паважала ўся вёска: і малыя і старыя.
У настаўніцы была невялікая бібліятэка. Першай кніжкай, якую я прачытаў, узяўшы ў настаўніцы, была жоўценькая кніжачка Эдзі Агняцвет “Васількі”. “Я ж бачыў васількі ў жыце! Аказваецца, пра іх таксама можна так хораша напісаць,” — падумаў тады я. Пасля мы з Эдзі Сямёнаўнай пасябравалі. Яна рэкамендавала мяне ў Саюз пісьменнікаў, а потым была членам рэдкалегіі “Вясёлкі”. Пазней у серыі “Бібліятэка “Вясёлкі” выйшла кніга з яе выбранымі вершамі.
У сярэднюю школу хадзілі за 5 кіламетраў у Вузнеж. Бывала, як затрымаюся, прыходзілася і ўначы ісці дадому аднаму. Калі па цемры вярталіся дадому, рабілі сабе “ліхтар”. На палку прывязвалі бляшанку, у яе запіхвалі паклю, прапітаную газай, і з такім факелам ішлі дадому. За столькі гадоў хады ведаў на шляху кожнае дрэўца і кусцік, ведаў, дзе растуць грыбы ці арэхі.
Мы прыслухоўваліся да настаўнікаў, і яны былі для нас як бацькі. Міхаіл Рудзішкін вёў чарчэнне і геаметрыю, акрамя гэтага, вучыў нас фатаграфіі. Настаўнікі ў нас былі строгія, але добрыя. Аляксандр Мітрафанавіч Козыр, які выкладаў фізіку, быў нашым аднавяскоўцам. Часам ганяў нас больш, чым бацькі. Бывала прыходзіў на вечарынкі, каб разагнаць нас па дамах. Мы, убачыўшы яго, адразу знікалі адтуль. А на раніцу ў школе выклікаў да дошкі. “Пяцёрку” атрымаць у яго было цяжка. Яго жонка — Ніна Лявонаўна — таксама працавала ў нашай школе і выкладала рускую мову і літаратуру.
Быў час, калі я не паладзіў з фізкультурай. Настаўнік неяк загадаў падцягнуцца. Ну, я і павіс на перакладзіне, як сасіска. Ён паглядзеў на мяне і прамовіў: “І гэта ўсё?”. Мне гэтага хапіла. Прыйшоўшы дадому, узяў пілу, адрэзаў дзве жэрдкі, закапаў іх, наверх паклаў ломік, зрабішы сабе турнік. Стаў трэніравацца, і праз месяц ужо мог перакруціцца праз турнік.
Жыццё ў школе віравала: і вечарыны, і танцы, і школьнае радыё было, і насценгазету выпускалі. Нядаўна ва ўласным архіве знайшоў цікавы дакумент: працоўную кніжку калгасніка Уладзіміра Ліпскага. У 9 класе на лета нам кожнаму выдалі працоўныя кніжкі, у якіх брыгадзір кожны дзень адзначаў тое, што мы выконвалі: касіў, араў, абганяў, пасвіў кароў… Быў і такі запіс: “Тры дні ішоў дождж” і пяць клічнікаў (трэба ж было і адпачыць).
— Ці памятаеце, пра што была ваша першая апублікаваная нататка?
— Упершыню мяне надрукавалі ў “раёнцы”, потым я шмат часу насіў гэтую нататку ў кішэні. У 5 ці 6 класе мне захацелася напісаць пра мае Шоўкавічы — невялічкую вёсачку, што стаяла сярод балот (дарэчы, я доўга лічыў, што я “балотны чалавек”, пакуль не вывучыў свой радавод). Я сеў і ўвечары напісаў усё так, як разумеў: хто колькі працуе і якія ўсе добрыя. Тым больш што ў той час мяне ўжо ставілі касіць. Справа была адказная: паспрабуй пакінуць якую травіну на калгасным пакосе — па вушах дадуць. Потым напісаў пра паштальёнку, пасля — пра тое, як магазін адкрылі… Так і пайшло.
Неяк іду па вёсцы. На лаўцы кураць мужыкі. Калі я праходзіў побач, клічуць: “Ну-ка, хадзі сюды, пісьменнік”. Я падышоў. “Брыгадзіра нашага ведаеш?” — запыталіся ў мяне. Калгасны брыгадзір у той час быў важным чалавекам: ён мог даць каня пераараць поле, а мог і не даць, мог запісаць працадзень, а мог і не. І мой бацька ўвесь час паралельна вёў свой сшытак, дзе запісваў сваю працу ў калгасе (потым гэтыя запісы сталі асновай аповесці “Лаўрэнавы працадні”). Дык вось тыя мужыкі прапанавалі мне напісаць пра брыгадзіра: “Што ты ўсіх усё хваліш і хваліш? Напішы так, як ёсць”. І я напісаў. Праз тыдзень прыехаў нехта з раёна, сабраў калгаснікаў і прылюдна зняў брыгадзіра з работы. “Ого! — падумаў я. — Якім моцным можа быць слова!”
— Зразумела, выбар будучай прафесіі быў адназначны?
— Пасля школы я прыехаў паступаць ва ўніверсітэт на журналістыку. Паглядзеў на сябе: нязграбны, у брызентавым плашчыку і бацькавых штанах, з самаробным чамаданчыкам, у якім былі кніжкі, бохан хлеба і брусок сала… — і спужаўся: куды я прыехаў, навошта я тут? І раптам знаёмы прапанаваў пайсці туды, дзе вучыўся ён — у тэхнікум харчовай прамысловасці. “Там адны дзеўкі — цябе возьмуць,” — сказаў ён.
Так што студэнт журфака з мяне не атрымаўся, а журналіст нарадзіўся. Вучачыся ў тэхнікуме, пісаў нататкі ў “Знамя юности” (да гэтага часу захоўваю пасведчанне пад № 2 пазаштатнага аўтара гэтай газеты). Маёй першай журналісцкай узнагародай была Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета, якую ўручылі ў год юбілею газеты. Па тым часе гэта было вельмі ганарова. Зінін, Сакалоў, Раманаў, Васкоўцава — фігуры тагачаснай журналістыкі — прызналі мяне. І ў мяне была магчымасць вучыцца ў іх.
І ганарары тады плацілі добрыя. Аднойчы з сябрам паехалі да яго дадому пад Баранавічы. У той час яго сястру, што працавала бібліятэкарам, вылучылі дэпутатам. Я напісаў пра яе нататку, якую надрукавалі. Ганарар, які я атрымаў, быў ашаламляльны: 120 рублёў (для параўнання: мая стыпендыя складала 20 рублёў).
Пасля тэхнікума нас, 12 выпускнікоў, паслалі ў Гарадзею на цукровы завод. Месцаў для ўсіх не было, і я стаў працаваць слесарам, рамантаваў тэхніку. Праз год ужо стаў вызваленым старшынёй прафсаюзнага камітэта.
Два разы нас з дырэктарам завода (мне 20 гадоў, а яму 60) разбіралі ў райкаме партыі — ён аб’яўляў суботнік, а я, як прафсаюзны лідар, адстойваў правы работнікаў.
На жаданую журналістыку я паступіў адразу пасля тэхнікума. Вучыўся на завочным аддзяленні, бо ўжо працаваў. Быў старастам курса. Разам са мной вучыліся Лукша, Ждановіч, Блакіт.
— Выходзіць, што жыццё пастаянна адводзіла вас ад журналістыкі, а вы ўсё роўна ў яе вярталіся.
— За 40 гадоў у мяне было мноства прапаноў, і я мог бы ўжо даўно зрабіць нядрэнную кар’еру чыноўніка, але вось ужо 42 гады працую ў “Вясёлцы” і менавіта тут стаў тым Уладзімірам Ліпскім, якога ведаюць беларусы. Заставацца верным і служыць выбранай справе — вось галоўнае, чаму мяне навучыла жыццё. Былі і цяжкія часы, калі не было ні грошай, ні паперы і калі некалькі месяцаў часопіс не выходзіў, але, на шчасце, усё вырулілася.
Вось якое жыццё! Сёння з акна свайго кабінета я бачу будынак факультэта журналістыкі БДУ, дзе я зараз прымаю дзяржаўныя экзамены. А ў двары гэтага новага гмаха стаіць двухпавярховы будынак майго былога тэхнікума. Усё побач.
— Ваша жыццё цесна звязана з грамадскай работай і камсамолам. Раскажыце, калі ласка, пра гэты перыяд.
— Грамадская работа мяне цікавіла заўсёды, а ў 9 класе я стаў сакратаром камсамольскай арганізацыі школы. Некаторы час нават працаваў загадчыкам аддзела пісем і масавай работы нясвіжскай раённай газеты “Чырвоны сцяг”.
Калі працаваў у раённай газеце, аднойчы мяне выклікалі ў райкам партыі і прапанавалі пасаду першага сакратара райкама камсамола. “Вы што! Я ж журналіст, я так цяжка ішоў да гэтага…” — адказаў я, сеў у аўтобус і паехаў у Мінск у абкам партыі скардзіцца на першага сакратара райкама партыі. Пакуль я даехаў, яны між сабой усё паспелі “перацерці”, і мяне ўгаварылі на пасаду першага сакратара Нясвіжскага райкама камсамола.
Памятаю, як праз наш энтузіязм мы ледзь не спалілі ўвесь Нясвіж. (Смяецца.) На гадавіну камсамола вырашылі правесці факельнае шэсце. Пайшлі па вуліцах і накіраваліся ў Радзівілаўскі парк, а ззаду бег старшыня райвыканкама і лаяўся на нас, што мы зараз усё спалім.
Узначаліўшы нясвіжскі камсамол, вырашыў, што праедуся па ўсіх пярвічных арганізацыях, каб “навесці парадак”. На карце раёна намалявалі маршруты і кожны дзень адзначалі, хто і дзе пабываў. Часам вярталіся позна, і каб не еха ць дадому ў Гарадзею, якая за 15 кіламетраў ад Нясвіжа, даводзілася начаваць у кабінеце ў райкаме. Стаў, знаёмячыся з жыццём камсамольцаў, занатоўваць свае назіранні. Так у 1971 годзе з’явілася першая сур’ёзная дакументальная аповесць “Райкомаўскія будні” — роздум пра час і тагачасную моладзь.
Мяне заўважылі і праз некаторы час запрасілі ў ЦК ЛКСМБ. Жонка плакала і не хацела з’язджаць з наседжанага месца, але я яе ўгаварыў. Стаў працаваць інструктарам аддзела прапаганды і культурна-масавай работы — для мяне, 28-гадовага юнака, гэта было прызнанне. Я вырас да загадчыка аддзела і, магчыма, пайшоў бы ў чыноўнікі, але мяне пераняў Іван Пятровіч Шамякін, запрасіўшы працаваць у Саюз пісьменнікаў, і я вельмі ўдзячны яму за гэта.
Так я стаў працаваць адказным сакратаром Саюза пісьменнікаў БССР. Максім Танк, Іван Шамякін, Барыс Сачанка, Іван Чыгрынаў, Анатоль Вярцінскі, Пятрусь Макаль… Я шчаслівы, што давялося мець зносіны і працаваць з гэтымі асобамі. Дзённікавыя запісы пра гэты час яшчэ чакаюць свайго ўвасаблення на паперы — абавязкова яшчэ напішу пра гэта.
Працуючы ў ЦК камсамола, напісаў два апавяданні і прынёс у “Вясёлку” (рэдакцыя часопіса знаходзілася ў тым самым будынку на другім паверсе). Калі прыйшоў, у кабінеце сядзелі аксакалы літаратуры Васіль Вітка, Сяргей Грахоўскі і Алесь Пальчэўскі. Вітка спакойна (ён заўсёды гаварыў вельмі спакойна і ціха) прапанаваў мне: “Валодзя, пачытайце нам, што вы прынеслі”, і я стаў чытаць напісаныя мной апавяданні. Верыце — пакуль чытаў, я ўвесь узмакрэў (прыём быў цудоўны: калі чытаеш напісанае ўголас, адчуваеш усе хібы тэксту). Калі я скончыў чытаць, я зірнуў на Вітку, убачыў, як з-пад акуляраў блішчалі яго вочы, і прамовіў: “Ці можна я перапішу і прыйду яшчэ раз?”. Ён усміхнуўся і вымавіў: “Валодзя, правільна!”. Я некалькі разоў перапісваў гэтыя апавяданні, але, нарэшце, яны былі надрукаваны ў “Вясёлцы” — цэлы разварот. Для мяне гэта была вышыня!
— Уладзімір Сцяпанавіч, у вас шмат дакументальных аповесцей. Адкуль такая любоў да гэтага жанру?
— Не сакрэт, што дзённікі і мемуары сёння сталі самай чытальнай літаратурай, і, магчыма, праз колькі часу нехта зацікавіцца маімі запісамі. Увогуле, я люблю гэты жанр. Прывык шмат занатоўваць. Менавіта з такіх запісаў і нараджаюцца дакументальныя кнігі.
Часам гляджу на свой партрэт і не веру, што мне ўжо 80. А потым гляну ў пашпарт — і сапраўды. У мой юбілейны год я вёў дзённік — дзень у дзень запісваў тое, што адбывалася. У выніку атрымалася кніга, эпіграфам да якой узяў словы Янкі Брыля: “Добра ў старасці быць маладым”. Я глыбока перакананы, што гэта — зрэз часу. Перад тым як стаў пісаць свой дзённік, пачытаў дзённікі Талстога і знайшоў у яго цікавае выказванне, што жыццё вымяраецца не гадамі, а чалавечнасцю. Будзь чалавекам, жыві сумленна, любі зямлю і паветра, якім дыхаеш, — гэта і ёсць складнікі высокай духоўнасці, маралі і чалавечнасці.
На самай справе, гэта вельмі складаны жанр. Атрымалася, што сёння ў мяне больш за 15 кніг дакументальных аповесцей пра знакамітых людзей нашай краіны: Лучанка, Захарэвіч, Купрэвіча, Парфёнава і пра шмат каго яшчэ… Вельмі шчымлівай атрымалася кніга “Мама. Малітва сына”. Калі думаў пра бацьку, зразумеў, што за сваё і яго жыццё не паспеў нагаварыцца з ім, пра многае не запытаўся. Таму ўспаміны пра яго атрымалі назву “Бацька. Пісьмы на неба”. Кніга пра Янку Купалу з’явілася пасля таго, як я зразумеў, што для дзяцей пра гэтага класіка нацыянальнай літаратуры нічога не напісана.
— Чым адрозніваецца дзіцячы пісьменнік ад звычайнага літаратара?
— Сёння шмат хто бярэцца пісаць для дзяцей, але многае з гэтага напісанага і выдадзенага не можа быць названа літаратурай для дзяцей. Дзіцячы пісьменнік — гэта стан душы, гэта незвычайная прафесія, да якой трэба “даслужыцца”. На жаль, шмат хто з маіх знаёмых у літаратуры адны, а ў рэальным жыцці зусім іншыя, а з дзецьмі такі варыянт не праходзіць. Калі ты выбіраеш гэтую сцяжыну — будзь сумленным перад сабой і сваімі чытачамі.
У мяне свайго дзяцінства не было, і я зараз увесь час з дзецьмі нібы даганяю яго — да гэтага часу хочацца нагуляцца і нацешыцца. Калі я быў малым, у вайну згарэла наша хата разам з усімі скарбамі і, вядома, цацкамі. І зараз у мяне і дома, і ў працоўным кабінеце мноства цацак: як маіх уласных, так і падораных дарослымі і дзецьмі. І пра кожную з іх я магу шмат чаго расказаць.
Неяк мне “даручылі” ўнучку Машу, калі яна была зусім маленькая. Я дастаў усе цацкі, якія ў мяне былі, мы гулялі і коўзаліся — я ад яе не адыходзіў. Калі бацькі прыехалі яе забіраць, я прапанаваў Машы ўзяць любую маю цацку. А яна паглядзела на мяне знізу ўверх і сказала: “Дзядуля, а можна я цябе забяру?” (Смяецца.)
У маім кабінеце за год бывае больш за 5 тысяч дзяцей. Я ім паказваю стол, за якім сядзелі былыя галоўныя рэдактары “Вясёлкі” Васіль Вітка, Еўдакія Лось і Анатоль Грачанікаў і іншыя рэдакцыйныя рарытэты.
Я стаўлюся да дзяцей, як да дарослых. Не трэба з імі сюсюкацца. Сёння дзеці іншыя, і ў хуткім часе яны заменяць усіх нас: і рэдактара “Вясёлкі”, і міністраў, і ўсіх астатніх, таму да іх трэба ставіцца цярпліва і з дабрынёй. І менавіта чалавечнасць і духоўнасць сям’я і школа павінны выхаваць у іх.
— Ці пісалі вы казкі для сваіх уласных дзяцей?
— З гэтага ўсё і пачалося. Калі нарадзіўся сын Ігар, я пачаў у невялікую кніжачку запісваць свае назіранні. І аднойчы на цукровы завод, дзе я “круціў гайкі”, прыехаў настаўнік і паэт Паўлюк Прануза, якому я паказаў свае запісы. “Дык гэта ж амаль кніга,” — сказаў ён. Так нарадзілася кніжка “Рыгоркавы прыгоды”. Праз шмат часу мой Ігар, які вывучыўся на архітэктара, у якасці мастака аформіў ужо нашу кнігу “Золотой домик” — вось як бывае ў жыцці.
Калі нарадзіўся ўнук Толік, я напісаў яму пісьмо: “Мой светлы сонечны ўнук. Табе ўсяго некалькі гадзін ад народзін. Я цябе яшчэ не бачыў, але ведай, што ты жаданы, чаканы і багаты. Хачу, каб ты, мой любы спадчыннік, адразу зразумеў сваё багацце: у цябе вялікі род Ліпскіх, і ты ў ім самы зялёны лісток…”. А потым пісаў яму лісты да таго часу, пакуль ён не пайшоў у школу. Так нарадзілася яшчэ адна кніга — “Сонца над галавой”.
— У гэтым годзе вы з жонкай Нінай Іосіфаўнай адсвяткавалі брыльянтавае вяселле.
— Так, ажаніўся я ў 20 гадоў, і жонку знайшоў у тэхнікуме. Я быў рэдактарам тэхнікумаўскай насценгазеты, а яна прынесла нам сваю нататку. Яна мне вельмі спадабалася, і я прымушаў яе разоў пяць перапісваць гэтую нататку, каб не адпусціць ад сябе. (Смяецца.) Так потым і ажаніліся. Яна не паехала па размеркаванні і стала цукраварам на гарадзейскім заводзе. Пасля працавала ў Міністэрстве харчовай прамысловасці і таксама зрабіла нядрэнную кар’еру.
— Тое, што вы ўзначалілі Беларускі дзіцячы фонд, для вас, як я разумею, было натуральным?
— Прапаноў у маім жыцці было шмат. І гэта адна з нямногіх пасад, ад якой я не адмовіўся. Прапанаваў мне гэта Альберт Ліханаў, заснавальнік і кіраўнік Савецкага дзіцячага фонду. Мне спадабаліся высакародныя задачы гэтай арганізацыі: дапамагаць нямоглым, хворым, інвалідам… Так з самага заснавання Беларускага дзіцячага фонду я ім і кірую.
— Як вы адкрылі Аўцюкі, якія называюць “беларускім Габрава”?
— Неяк быў у суседнім з маім Калінкавіцкім раёне, і мне там расказалі, што ёсць дзве вёскі — Вялікія і Малыя Аўцюкі, якія вызначаюцца сваімі жартамі і гумарам. Паехаў я туды ў першую чаргу як прадстаўнік дзіцячага фонду, але сапраўды адчуў іх атмасферу. Яшчэ едучы туды, быў папярэджаны: “Калі вас там не зразумеюць, вас паб’юць!”. (Смяецца.)
Так і зачапіўся за Аўцюкі. Паслухаў старых і малых, пахадзіў па хатах… З уражанняў вырасла першая кніга “Аўцюкоўцы. Аповесць пра Каласкоў і Калінак, якія гаруюць і жартуюць”. Праз некаторы час разам з Генадзем Бураўкіным, Алесем Петрашкевічам і Валянцінам Блакітам пайшлі да тагачаснага міністра Анатоля Іванавіча Бутэвіча з прапановай арганізаваць фестываль гумару. Так, з 1995 года там рэгулярна праходзіць гэтае мерапрыемства. На цяперашні момант там ужо адкрыты помнік Каласку і Калінцы (так у Аўцюках называюць мужчын і жанчын) і аграсядзіба з маёнткам, музеем гумару і карчмой “Ганарысты парсюк”. Спадзяюся, Аўцюкі яшчэ будуць грымець у нашай культуры.
— Якая з узнагарод для вас самая дарагая?
— Вельмі ганаруся ўзнагародай “Гонар нацыі”, якую калісьці ў эфіры тэлеканала АНТ мне ўручаў Уладзімір Гасцюхін.
У мяне тры вельмі значныя ўзнагароды: Дзяржаўная прэмія, ордэн Францыска Скарыны і званне заслужанага дзеяча культуры. І мне вельмі прыемна, што маю працу заўважаюць і годна ацэньваюць. Але мая галоўная ўзнагарода — прыхільнасць чытачоў.
— Вы ўзнагароджаны знакам “Выдатнік адукацыі”. Ці лічыце вы сябе, журналіста па прафесіі, настаўнікам?
— Так, але хутчэй не настаўнікам, а выхавальнікам. Любы настаўнік павінен быць перш за ўсё выхавальнікам, а гэта вышэй. На жаль, многія сёння выконваюць свае абавязкі па выкладанні прадмета, не ўдзяляючы патрэбнай увагі выхаванню. І я глыбока ўпэўнены, што настаўнікі павінны перш за ўсё выхоўваць у дзіцяці чалавека і чалавечнасць.
Гутарыў Уладзімір ФАЛАЛЕЕЎ.
Фота з асабістага архіва Уладзіміра Ліпскага.
