Ігар Якіменка — дырэктар сярэдняй школы № 34 Магілёва, настаўнік-метадыст. Калі працаваў настаўнікам інфарматыкі, стаў пераможцам рэспубліканскага конкурсу прафесійнага майстэрства “Настаўнік года — 2004”. Член клуба “Крыштальны журавель”. Карэспандэнт “Настаўніцкай газеты” пагутарыла з суразмоўнікам пра формулу кіраўніцкага поспеху.
— Ігар Віктаравіч, вы дырэктар са стажам. Як мяняўся ваш светапогляд у гэтай ролі? Працаваць стала прасцей?
— Як дырэктар са стажам магу сказаць, што мае адчуванні і светапогляд у гэтай ролі з часам змяніліся. У пачатку кар’еры я адчуваў хваляванне і пэўную нявызначанасць, бо кожная сітуацыя здавалася новай і складанай. З часам навучыўся лепш разумець патрэбы вучняў і настаўнікаў, а таксама асаблівасці кіравання калектывам. Працаваць стала прасцей у тым сэнсе, што з вопытам прыходзіць упэўненасць. Я навучыўся больш эфектыўна пераадольваць цяжкасці і знаходзіць аптымальныя рашэнні. Таксама стаў лепш разбірацца ў чалавечых адносінах, што дазваляе знаходзіць паразуменне з калегамі і вучнямі. Аднак новыя выклікі і змяненні ў адукацыйным асяроддзі патрабуюць пастаяннага руху наперад, павышэння адукаванасці і адаптацыі. Тэхналогіі развіваюцца, з’яўляюцца новыя падыходы да навучання, і трэба быць у курсе ўсіх змяненняў, каб паспяхова кіраваць школай. У цэлым з вопытам прыходзіць не толькі ўпэўненасць, але і разуменне важнасці каманднай работы, адкрытасці да новых ідэй і пастаяннага самаразвіцця.
— Функцыянал дырэктара школы даволі шырокі. Якія яго аспекты заўсёды ў цэнтры ўвагі?
— Дзейнасць дырэктара школы ўключае ў сябе мноства абавязкаў і задач, якія патрабуюць арганізацыйных, кіраўніцкіх і камунікатыўных навыкаў. Да асноўных аспектаў працы найперш адносяцца кіраванне вучэбным працэсам і арганізацыя бяспечнага знаходжання ва ўстанове навучэнцаў і супрацоўнікаў. Дырэктар дзейнічае ў межах стратэгій развіцця навучальнай установы, укаранення інавацыйных тэхналогій і метадаў навучання, прадстаўляе школу ў органах кіравання адукацыяй, прымае ўдзел у мерапрыемствах і сустрэчах розных узроўняў. І, канечне, аналізуе вынікі вучэбнай дзейнасці, ініцыіруе ўнутраныя праверкі і ацэнку якасці адукацыі.
— Якімі дакументамі кіруецеся ў сваёй дзейнасці?
— Дырэктар школы павінен мець у сваім распараджэнні шэраг ключавых дакументаў, якія з’яўляюцца асноватворнымі для арганізацыі адукацыйнага працэсу і кіравання ўстановай. Найперш гэта статут адукацыйнай арганізацыі. Мінавіта ён вызначае мэты, задачы, структуру і асноўныя прынцыпы дзейнасці школы. Абавязковай з’яўляецца наяўнасць ліцэнзіі на ажыццяўленне адукацыйнай дзейнасці. Штодзень на рабочым стале — шматлікія загады па школе. Трэба трымаць пад рукой план работы навучальнай установы — стратэгічны дакумент, які ўключае мэты, задачы і мерапрыемствы на бягучы навучальны год. Важнымі з’яўляюцца справаздачы аб выніках дзейнасці школы.
Дакументы з’яўляюцца асновай для эфектыўнага кіравання і дапамагаюць назапашваць вопыт у прыняцці абгрунтаваных рашэнняў.
— Ці трэба быць ідэйным натхняльнікам для свайго калектыву, у пэўным сэнсе гуру? Якіх правіл прытрымліваецеся, кіруючы педагагічным і вучнёўскім калектывамі? Як дапамагае ваш настаўніцкі вопыт?
— Быць ідэйным натхняльнікам для свайго калектыву — важная роля любога кіраўніка, а тым больш у сферы адукацыі. Ідэі і натхненне могуць стаць каталізатарам для развіцця, матывацыі як педагогаў, так і вучняў. Вось некалькі аспектаў, якія варта ўлічваць. Стварэнне пазітыўнай атмасферы паспрыяе фарміраванню асяроддзя, дзе людзі будуць адчуваць сябе патрэбнымі і матываванымі. Стратэгічнае планаванне дапаможа калектыву ўбачыць агульную мэту і кірунак руху, што важна для дасягнення поспеху, а новыя ідэі і натхненне могуць дапамагчы камандзе пераадолець цяжкасці і захаваць энтузіязм у працы.
Настаўнік гісторыі Ілья Кіртока, нягледзячы на невялікі вопыт, зарэкамендаваў сябе творчым педагогам
Сярод правіл кіравання педагагічным і вучнёўскім калектывамі важнымі з’яўляюцца адкрытасць і даступнасць, падтрымка і развіццё, калі важна праяўляць зацікаўленасць у прафесійным росце настаўнікаў. Гэта дапаможа ім развіваць свае навыкі і быць больш упэўненымі. Абавязкова трэба слухаць і ўлічваць меркаванні, ідэі як педагогаў, так і вучняў, фарміраваць выразныя мэты, каб кожны разумеў, чаго ад яго чакаюць. Не менш важна адзначаць дасягненні педагогаў і вучняў.
Што наконт настаўніцкага вопыту, то ён можа вельмі дапамагчы ў кіраванні калектывам, бо дае разуменне педагагічных патрэб, развівае эмпатыю. Можна дзяліцца сваімі паспяховымі метадамі і практыкамі, што натхняе іншых на прымяненне новых падыходаў. Мой вопыт як настаўніка-метадыста служыць асновай для развіцця паспяховага лідарства ў школе.
— А якія парады можаце даць пачынаючаму дырэктару?
— Пачынаючаму кіраўніку школы неабходна вывучыць дакументы і нарматыўную базу: азнаёміцца са статутам школы, адукацыйнымі стандартамі, а таксама з лакальнымі актамі, якія тычацца дзейнасці адукацыйнай установы. Не лішнім будзе прытрымлівацца пэўных правіл для захоўвання і сістэматызацыі ўсіх неабходных дакументаў (загадаў, справаздач, планаў работы і г.д.).
Важна наладзіць адносіны з калектывам: правесці сустрэчы з педагогамі, пазнаёміцца, выслухаць іх меркаванні і ідэі. Арганізуйце рэгулярныя сустрэчы з педагагічным складам для абмеркавання бягучых пытанняў і запытаў. Пазнаёмцеся з бацькоўскім камітэтам і абмяркуйце важныя пытанні, якія тычацца навучання і выхавання дзяцей. Стварыце сучасную сістэму зваротнай сувязі.
Пры распрацоўцы стратэгіі і планавання вызначце прыярытэты ў сваёй дзейнасці (напрыклад, павышэнне якасці адукацыі, развіццё інфраструктуры), складзіце план работы (распрацуйце кароткатэрміновыя і доўгатэрміновыя планы, якія ўлічваюць патрэбы школы і магчымасці яе развіцця). Вывучыце бюджэт сваёй навучальнай установы: разуменне фінансавых патокаў дапаможа эфектыўна размяркоўваць рэсурсы.
Удзельнічайце ў семінарах, трэнінгах і канферэнцыях для дырэктараў школ. Гэта дапаможа быць у курсе сучасных тэндэнцый у адукацыі. Укараняйце сучасныя інфармацыйныя сістэмы для кіравання вучэбным працэсам, уліку паспяховасці і ўзаемадзеяння з бацькамі. Будзьце гнуткімі і адаптыўнымі. Адукацыя — гэта дынамічная сфера, таму будзьце гатовы да змяненняў.
— Ці існуе для вас такое паняцце, як ідэальная школа? Да чаго вы імкняцеся на сённяшні дзень як дырэктар?
— Паняцце ідэальнай школы з’яўляецца даволі суб’ектыўным і можа вар’іравацца ў залежнасці ад культурных, сацыяльных і індывідуальных фактараў. Аднак можна вылучыць некалькі агульных характарыстык, якія часта асацыіруюцца з ідэальнай школай. Гэта забеспячэнне высокага ўзроўню ведаў і навыкаў вучняў, улік патрэб і інтарэсаў кожнага школьніка, магчымасць выбару адукацыйных траекторый. Акрамя таго, камфортныя ўмовы: чыстыя, сучасныя класы, доступ да неабходных рэсурсаў і тэхналогій. Бяспечная атмасфера, дзе кожны вучань адчувае сябе абароненым і паважаным. Кваліфікаваныя педагогі: настаўнікі, якія пастаянна развіваюцца і імкнуцца да прафесійнага росту, супрацоўнічаюць паміж сабой для абмену вопытам і лепшымі практыкамі. Узаемадзеянне з мясцовымі арганізацыямі і бізнесам для стварэння дадатковых магчымасцей для вучняў.
Як дырэктар імкнуся да стварэння адукацыйнага асяроддзя, якое будзе інклюзіўным, інавацыйным, гнуткім, выніковым. Ідэальная школа — гэта месца, дзе кожны вучань можа раскрыць свой патэнцыял, стаць упэўненым у сабе і гатовым да выклікаў будучыні.
— Наколькі важныя інавацыі для адукацыі? Як яны паўплывалі на вас і школу?
— Інавацыі адыгрываюць ключавую ролю ў адукацыі, паколькі спрыяюць паляпшэнню якасці навучання, робяць яго больш даступным і актуальным. Новыя тэхналогіі і падыходы дазваляюць разнастаіць урокі і зрабіць іх больш інтэрактыўнымі. Інавацыі забяспечваюць доступ да шырокіх рэсурсаў і матэрыялаў, што дазваляе навучэнцам самастойна вывучаць тэмы, якія іх цікавяць. З дапамогай тэхналогій можна ўлічваць індывідуальныя патрэбы і тэмпы навучання кожнага вучня, што спрыяе больш глыбокаму засваенню матэрыялу. Да таго ж інавацыі дапамагаюць развіваць навыкі, якія будуць запатрабаваны на рынку працы, — крытычнае мысленне, работу ў камандзе і лічбавую адукаванасць. Выкарыстанне сучасных тэхналогій робіць навучанне больш займальным і дапамагае падтрымліваць цікавасць навучэнцаў.
Настаўніца англійскай мовы Ганна Маліноўская не першы год рыхтуе алімпіяднікаў. На фота разам з патэнцыяльнымі пераможцамі Мікітам Роўскім і Уладзіславам Высоцкім
Што тычыцца ўплыву інавацый, то ў нашай школе пачалі выкарыстоўваць інтэрактыўныя панэлі, што зрабіла ўрокі больш дынамічнымі і цікавымі. З’яўленне платформ для анлайн-навучання дало магчымасць вывучаць дадатковыя прадметы і курсы, якія пашырылі гарызонты ведаў. Інавацыі паспрыялі развіццю праектнага навучання, у межах якога вучні могуць працаваць над рэальнымі задачамі. Гэта павышае іх матывацыю і ўцягнутасць у працэс навучання. У цэлым інавацыі ў адукацыі адкрываюць новыя магчымасці для навучэнцаў, робяць працэс навучання больш эфектыўным і адаптаваным да патрабаванняў сучаснага свету.
— Ігар Віктаравіч, як наладжваеце адносіны з бацькамі вучняў?
— Узаемадзеянне з бацькамі — важны аспект работы школы, які спрыяе стварэнню падтрымліваючага адукацыйнага асяроддзя. Найперш з імі неабходна наладзіць сувязь праз электронныя сродкі: школьны сайт і сацыяльныя сеткі. Запрашаем бацькоў да ўдзелу ў школьных святах, спартыўных праектах, праводзім сходы і асабістыя сустрэчы для абмеркавання поспехаў і праблем іх дзяцей. Арганізуюцца апытанні і анкетаванне для збору меркаванняў аб рабоце школы і адукацыйным працэсе, ажыццяўляецца хуткае рэагаванне на запыты і прапановы бацькоў, што спрыяе ўсталяванню атмасферы даверу. Важным аспектам з’яўляецца разуменне таго, што бацькі — гэта партнёры ў адукацыйным працэсе. Іх уцягнутасць і падтрымка могуць значна павысіць эфектыўнасць навучання і развіцця дзяцей.
— Цяпер пагаворым пра ўзаемадзеянне дырэктара і настаўнікаў. Якія перад імі ставіце задачы? Ці ёсць крытэрыі ацэньвання іх дзейнасці?
— Педагогі актыўна прымяняюць сучасныя адукацыйныя тэхналогіі і методыкі, што дазваляе павысіць якасць навучання. Рэгулярна праходзяць курсы павышэння кваліфікацыі, што спрыяе іх прафесійнаму росту і ўкараненню новых ведаў у адукацыйны працэс.
Калі гаварыць пра задачы для педагогаў, то я назваў бы наступныя: звяртацца да новых тэхналогій і метадаў навучання, каб зрабіць урокі больш інтэрактыўнымі і займальнымі; развіваць навыкі работы з рознымі катэгорыямі навучэнцаў, уключаючы адораных, высокаматываваных і дзяцей з асаблівымі патрэбамі; развіваць камандны дух і абмен вопытам, каб стварыць падтрымліваючую і натхняльную атмасферу ў калектыве.
Педагогі актыўна адгукаюцца на запыты часу і ініцыятывы. Мы праводзім сходы, на якіх абмяркоўваем бягучыя задачы і дзелімся ідэямі. У нас склалася практыка адкрытай камунікацыі, што спрыяе хуткаму вырашэнню ўзнікаючых пытанняў. Выкарыстоўваем комплексны падыход да ацэнкі педагагічнай дзейнасці, які ўключае наступныя крытэрыі: якасць выкладання (поспехі вучняў, водзывы бацькоў), удзел у прафесійных конкурсах і мерапрыемствах, укараненне інавацыйных метадаў і тэхналогій, камандная работа і ўзаемадзеянне з калегамі, асобаснае развіццё і павышэнне кваліфікацыі.
Асаблівую ўвагу ўдзяляю дасягненням і развіццю педагагічнага калектыву. Настаўнікі школы рэгулярна прымаюць удзел у прафесійных конкурсах (маладых спецыялістаў, “Настаўнік года”). Сярод удзельнікаў ёсць прызёры, што падкрэслівае высокі ўзровень іх прафесіяналізму. Прафесійны рост — платформа для кар’ернага росту. Так, некаторыя сталі намеснікамі дырэктара як у роднай школе, так і ў іншых. Наша калега заслужаны настаўнік Рэспублікі Беларусь Галіна Мікалаеўна Бяляева выбрана дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.
Кіраўнік па ваенна-патрыятычным выхаванні Барыс Жылін праводзіць экскурсію па школьным музеі для 8-класнікаў
Я лічу, што нашы педагогі валодаюць высокім патэнцыялам і сумеснымі намаганнямі мы можам дасягнуць яшчэ большых поспехаў у працэсе навучання і выхавання новага пакалення краіны.
— Ігар Віктаравіч, дзякуй за змястоўную размову і поспехаў ва ўсіх пачынаннях!
Даведка
Сярэдняя школа № 34 Магілёва — сучасная навучальная ўстанова з 45-гадовай гісторыяй, дзе кожны вучань атрымлівае магчымасць развіваць свае таленты і дасягаць высокіх вынікаў. У школе з 1984 года дзейнічае музей баявой славы 290-й Магілёўскай Чырванасцяжнай ордэнаў Суворава і Кутузава II ступені стралковай дывізіі. Адзін з першых у краіне раённы цэнтр дапрызыўнай падрыхтоўкі адзначыў 25-годдзе з дня заснавання. Рэалізаваны экалагічны праект “Зялёная школа”. На стадыі завяршэння інавацыйны праект па музейнай педагогіцы. З 2016 года дзейнічае паспяховая КВЗ-студыя. Школьныя каманды КВЗ штогод становяцца пераможцамі і прызёрамі фестываляў і ўдзельнікамі міжнародных ліг КВЗ.
Вольга ДУБОЎСКАЯ
Фота аўтара
