Першы ў гісторыі Беларусі алімпійскі медаль у жаночай барацьбе заваявала ў Рыа-дэ-Жанэйра 23-гадовая Марыя Мамашук, якая з’яўляецца магістрантам Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Францыска Скарыны.
Сярэбраная медалістка Марыя Мамашук родам з Зябраўкі, гарадка ў Гомельскай вобласці. Яна вучылася ў спецыялізаваным класе, мяркуючы, што будучыню звяжа з МНС. Але барацьба заманіла яе ў свае сеткі. Цяпер Маша, атрымаўшы алімпійскае “серабро” і дастойна прадставіўшы Беларусь на Алімпійкіх гульнях, будзе рухацца за марай кожнага спартсмена — алімпійскім “золатам”.
Першыя Алімпійскія гульні для тандэма трэнера Сяргея Смаля і Машы Мамашук прынеслі крыўднае паражэнне. Сама Маша першы раз за ўсю спартыўную кар’еру не ведала, з кім ёй прыйдзецца змагацца, таму што за лёсаваннем не сачыла. Толькі за 20 мінут да пачатку кожнай схваткі яна даведвалася, хто стаў яе саперніцай. Аднак не стала сюрпрызам ніводная са схватак. Дзяўчына амаль з усімі саперніцамі сустракалася раней.
— Я настроіла сябе так, што хвалявацца няма сэнсу. Трэба выходзіць і проста адпрацоўваюць кожную схватку. Навошта перажываць і баяцца, калі можна зрабіць усё па максімуме? Цяжкая не сама Алімпіяда, а шлях да яе.
Пачатак усіх пачаткаў
Сваю спартыўную кар’еру Марыя Мамашук пачала ў 5 класе дзякуючы Пятру Бабею, які ажыццяўляў набор у секцыю вольнай барацьбы.
— У адной зале сабралася вельмі многа дзяцей. Знаёмая дзяўчынка паклікала мяне паглядзець, што там адбываецца. Так і пачала займацца. Першыя некалькі тыдняў быў ажыятаж, а потым засталася я і пару дзяцей. Заняткі ў нас былі ўсяго тры разы на тыдзень, ды і тыя не вельмі сур’ёзныя. Яны былі больш падобныя да гульні з салодкімі заахвочвальнымі прызамі, каб зацікавіць нас.
З часам трэніроўкі сталі сур’ёзныя і неўзабаве далі свае вынікі. Пад кіраўніцтвам першага трэнера дзяўчына заняла 3-е месца на спаборніцтвах рэспублікі сярод прафсаюзаў.
— Увесь час так многа спаборніцтваў, перамог, паражэнняў, што ўжо і не задумваешся пра іх. Спачатку былі слёзы, але ўжо даўно з-за паражэнняў я не плачу. Хаця пасля гэтай Алімпіяды слёзы пакаціліся.
Марыя займалася пад кіраўніцтвам Пятра Бабея 4 гады. У 9 класе паступіла ў Гомельскае вучылішча алімпійскага рэзерву. Там пазнаёмілася з Георгіем Джангіравым, які і стаў яе новым трэнерам. Суправаджаў ён дзяўчыну на спартыўным шляху з 9 класа і да першага курса ўніверсітэта. Дарэчы, Марыя Мамашук лічыць адукацыю неад’емнай часткай спартыўнай кар’еры. Сама дзяўчына выбрала ВНУ бліжэй да дома — Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, факультэт фізічнага выхавання. Скончыўшы яго, адразу паступіла ў магістратуру, дзе вучыцца і зараз.
На другім курсе ў яе зноў змяніўся трэнер. Ім стаў Сяргей Смаль. Дзякуючы яму, дзяўчына ўбачыла барацьбу пад новым вуглом, у яе з’явілася тэхніка. Спецыялісты гавораць, што яе стыль падобны да стылю легендарнага трэнера, хаця сама вольніца пагаджаецца з гэтым часткова. Гаворыць, што ў яе ёсць свой почырк барацьбы, хаця і падобныя рысы ёсць.
— Многія гавораць, што я баруся з мужчынскай агрэсіяй. Магчыма, звязана гэта з тым, што я ўвесь час мела зносіны больш з хлопчыкамі. Як апетыт прыходзіць у час яды, так і агрэсія з’яўляецца на дыване. Адзначаюць, што я захапляюся атакамі. Гэта няпраўда. У барацьбе я заўсёды думаю. Першая ж схватка на Алімпіядзе даказала гэта.
Алімпійская мара ў Рыа
Сярод спартсменаў існуе меркаванне, што няма большай радасці, чым узысці на алімпійскі п’едэстал. Марыя Мамашук узышла і прынесла “серабро” ў скарбонку беларускай зборнай. Аднак сама дзяўчына лічыць, што 2-е і 5-е месца вельмі крыўдна атрымліваць.
— Але на 2-м хоць медаль ёсць. А наколькі крыўдна атрымліваць 5-е месца, гэта трэба зазнаць. Увогуле, “золата” — гэта максімум таго, што можа зрабіць спартсмен у сваёй кар’еры. Хочацца быць лепшай, быць чэмпіёнам, каб краіна ганарылася. Хачу, каб усе ведалі, што ёсць такая Беларусь, дзе нараджаюцца алімпійскія чэмпіёны.
Але пакуль “золата” вольніцы наперадзе, прыхільнікі абмяркоўваюць выступленне Марыі на Алімпіядзе. Яно магло скончыцца яшчэ на папярэднім раўндзе. Першай саперніцай стала казашка Кацярына Ларыёнава. Спартсменка зрабіла захоп, і ён ёй удаўся. Наша Маша знаходзілася ў небяспечным становішчы і магла прайграць.
— Як толькі яна зрабіла захоп, у мяне з’явіліся думкі, што так не можа ўсё скончыцца. Я хутка выкруцілася і перамагла.
У 1/2 саперніцай стала амерыканка Алена Піражкова. Да гэтай сустрэчы беларуска сустракалася з ёй два разы, абодва скончыліся паражэннем Машы.
— Атрымаўшы над ёй перамогу, я перасягнула саму сябе. Думала, што перамога над амерыканкай дасць мне штуршок для фіналу. Але японка абышла мяне.
Сапраўды, Рысака Каваі прадбачыла кожны рух, кожную атаку Машы. Яна аказалася больш скораснай, чым беларуска. Японка старалася трымаць дыстанцыю, на якой Марыя Мамашук магла што-небудзь зрабіць. Зачапіцца і зрабіць падыход не ўдалося. Перамагла Рысака Каваі.
— Можа, з боку здалося, што я задаволена 2-м месцам, але гэта не так. Я старалася змагацца да канца, але японка аказалася хутчэйшай за мяне. Ёсць час падумаць і прааналізаваць свае выступленні да наступнай Алімпіяды. Для мяне гэта яшчэ балючая тэма, таму што я сама не аналізавала гэтую схватку. Пройгрышы сваіх выступленняў не люблю глядзець. Мне патрэбен месяц, каб сабрацца з думкамі і прааналізаваць. Каб расці, абавязкова трэба глядзець на сябе збоку.
— Мне вельмі прыемна, што столькі людзей глядзелі барацьбу. Выходзячы на рынг і ведаючы, што за цябе перажывае краіна, адчуваеш вельмі моцныя эмоцыі. Ужо ў фінале я ведала, што за мяне будуць хварэць. І мне было вельмі непрыемна, калі я не паказала добрай барацьбы для людзей і не парадавала краіну і народ.
Алімпійскі выбар
Беларуская вольніца, не задумваючыся, зрабіла яго. Дзяўчына выбрала спартыўную школу, дзе пачынала сваю кар’еру, — СДЮШАР пярвічнай арганізацыі прафсаюзаў Гомельскага вагонабудаўнічага завода.
— Яны для мяне так многа зрабілі. Настаў час і мне адплаціць ім тым жа. Алімпійскі выбар — меншае, што я магу зрабіць.
Родныя і сябры дзяўчыны прымаюць яе такой, якая яна ёсць.
— У мяне характар байца. Не люблю здавацца, заўсёды ўпартая і настойлівая. Бываю і шкадлівай, магу гнуць сваю лінію.
Зрэшты, калі б не гэтая рыса характару Марыі, яе алімпійская зорачка магла б і не загарэцца. Першапачаткова мама была супраць, каб дзяўчына займалася гэтым нежаночым відам спорту. Аргументавала свае словы тым, што будуць сінякі, драпіны і што ўвогуле змагаюцца хлопчыкі, а яна ж дзяўчынка. Першы час Маша хадзіла займацца вольнай барацьбой употай ад мамы. А потым мама скарылася і падпісала дазвол на заняткі спортам.
— Я ў яе адна. Яна стараецца ўсцерагчы мяне, пастаянна перажывае і хвалюецца, як і любая мама. Зараз яна ганарыцца мной і радуецца, што ў яе такая знакамітая дачка. Мама ведае, што гэта мой выбар, ён робіць мяне шчаслівай.
Сама Маша лічыць, што барацьба — гэта цалкам жаночы від спорту. Яна вельмі моцна развіваецца апошнія гады. Хаця не ў кожнай вазе ёсць канкурэнцыя. Калі разглядаць катэгорыю Машы, скласці магутную канкурэнцыю пакуль няма каму. Дзяўчаты ў вазе ёсць, а вось вопыту ў іх не хапае. У сувязі з гэтым Марыя Мамашук трэніруецца з юнакамі. Пад яе спецыяльна падбіраюць хлопцаў.
Перад спаборніцтвамі, каб зберагчы сілы, Марыя адточвае дакладнасць і хуткасць. У такіх выпадках яна любіць працаваць з дзяўчатамі ў вагавой катэгорыі да 48 кг.
Што да любімага прыёму, то ў вольніцы яго няма. У асноўным яна лічыць за лепшае праходы ў ногі.
— Стараюся адказваць на дзеянні саперніка. Такіх прагінанняў, як нас кідаюць, я не раблю. Часам нават шкада, што не выкарыстоўваю іх.
Залатое правіла Машы Мамашук: “Ехаць на Алімпійскія гульні трэба па перамогу, а не па ўдзел”. Куміраў для сябе дзяўчына не шукае. Марыя лічыць, што трэба станавіцца прыкладам самой, каб дзеці глядзелі, раўняліся і хацелі ісці ў спорт.
Вераніка ГАМЗЮКОВА.
Фота з архіва Нацыянальнага алімпійскага камітэта Беларусі.
