23-гадовы педагог-арганізатар сталічнай школы № 54 імя Я.У.Клумава Кірыл Громаў не толькі стварае з дзецьмі тэатральныя пастаноўкі, канцэртныя праграмы і рыхтуе школьнікаў да конкурсаў. Ён з’яўляецца вядучым рэспубліканскіх конкурсаў, выступае рэжысёрам і арганізатарам маштабных шоу-праграм, спрабуе сябе ў ролі спевака беларускай эстрады і аўтара песень, паведамляе карэспандэнт “Настаўніцкай газеты”.
І педагог, і артыст
Скончыўшы сярэднюю школу № 7 Крычава з залатым медалём, юны Кірыл марыў пра акцёрскую кар’еру і ў 2018 годзе прыехаў паступаць у Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў.
— У дзяцінстве я займаўся акцёрскім майстэрствам, скончыў музычную школу па класах акардэона і эстраднага вакалу. Увесь час выступаў на школьнай сцэне, таму бачыў сябе артыстам, рэжысёрам, арганізатарам масавых мерапрыемстваў. Падчас вучобы на 3 курсе па спецыяльнасці “Педагогіка сацыяльна-культурнай дзейнасці”, набыўшы навыкі сцэнарыста, арганізатара і рэжысёра, адправіўся працаваць у сярэднюю школу № 54 Мінска, дзе патрабаваўся педагог-арганізатар. У работу ўключыўся хутка, і першапачатковы ўнутраны страх змяніла разуменне, што мне падабаецца працаваць з падлеткамі, якія прагнуць спяваць, танцаваць, пражываць розныя ролі на сцэне, якія ўбіраюць у сябе кожнае тваё слова, жэст, рух. Прызнацца, надзвычай прыемна бачыць, як учарашні сціплы хлопец ці дзяўчына сёння смела трымае мікрафон у руках, вядзе канцэрт ці спявае. Прыемна ўсведамляць, што ты маеш дачыненне да гэтай трансфармацыі.
У гады студэнцтва Кірыл Громаў заняў 3-е месца ў рэспубліканскім конкурсе “Студэнт года”, перамог у міжнародным конкурсе “Містар і міс Універсітэт” (Масква). А летась прыняў удзел у педагагічным конкурсе і дайшоў да фіналу “SuperПРОФИ”.
Мой суразмоўнік працуе ў школе трэці год і з упэўненасцю гаворыць, што ўжо не ўяўляе сябе без педагогікі. Зрэшты, у маладога настаўніка атрымліваецца самарэалізоўвацца і ў іншых напрамках. Ён з’яўляецца вядучым рэспубліканскіх конкурсаў, выступае рэжысёрам і арганізатарам маштабных шоу-праграм, спрабуе сябе ў ролі спевака беларускай эстрады і аўтара песень.
Тонкасці арганізатарскага майстэрства
Сёння падапечныя педагога-арганізатара — гэта падлеткі, навучэнцы 8—11 класаў. Але да стварэння тэатральных пастановак, канцэртных праграм нярэдка далучаюцца і малодшыя школьнікі. Напрыклад, у навагоднім спектаклі “Снежная каралева” ролі галоўных герояў Кая і Герды выконвалі вучні 4—5 класаў.
— Усё пачынаецца з ідэі, якую адначасова абдумваюць усе тры школьныя педагогі-арганізатары, праводзячы мазгавы штурм. Улічваюцца спектаклі, якія не так даўно ставіліся, каб пазбегнуць паўтору сюжэтных ліній, перасячэння персанажаў, — расказвае Кірыл Громаў. — Імкнёмся прыдумаць новы цікавы сюжэт або бяром за аснову вядомую казку, якой абавязкова надаём новае гучанне. Затым паглыбляемся ў дэталі: прадумваем дэкарацыі і касцюмы, пішам сцэнарый. У нашай навагодняй гісторыі Герда адправілася на пошукі Кая ў царства Снежнай каралевы ў суправаджэнні іранічнага і бурклівага троля Орна, вернага слугі ўладаркі ледзянога сэрца, што надае казцы асаблівы каларыт. Там дзеці павінны дапамагчы ёй стварыць чароўнае люстэрка для ўлады над усім светам. На працягу ўсіх прыгод і сустрэч з іншымі персанажамі Герда імкнецца перавыхаваць вечна незадаволенага балбатуна троля, абудзіць у ім каханне, дабрыню, чалавечнасць…
Ужывацца ў ролю дзецям дапамагаюць няхітрыя заданні з курса акцёрскага майстэрства, у прыватнасці, выкананне тэатральных эцюдаў “Я ў прапанаваных сітуацыях”, дзе мае сэнс кожная дэталь: паходка, погляд, пастава, жэсты, міміка. Гэта спрыяе развіццю навыку імправізацыі, умення дзейнічаць у прапанаваных сітуацыях, сцэнічнай увагі.
Як адзначае педагог, работа над пастаноўкай аказвае вялікі ўплыў на юных акцёраў. Яшчэ некаторы час пасля прэм’еры яны знаходзяцца пад уздзеяннем сыграных вобразаў, прагаворваюць перад аднакласнікамі свае рэплікі. Асабліва гэта карысна, калі закранаюцца сур’ёзныя і важныя тэмы, у прыватнасці, ваенна-патрыятычныя. Іх прапрацоўкай падлеткі займаюцца разам з настаўнікам. Так, напрыклад, было з тэатральнай пастаноўкай “Рэха ваенных гадоў”, дзе трагедыя Вялікай Айчыннай вайны паказана праз зборны вобраз дзяцей вайны.
— Тады мы вывучалі дакументы, звязаныя з расследаваннем Генеральнай пракуратурай крымінальнай справы па факце генацыду беларускага народа: шукалі інфармацыю пра дзяцей, якія сталі ахвярамі генацыду ў перыяд вайны, пра тых, каму ўдавалася збегчы з канцлагераў. Адштурхоўваючыся ад знойдзенай інфармацыі, зрабілі 20-мінутны спектакль, у якім галоўныя героі — 5 дзяцей і салдат. Халоднай, снежнай зімой яны хаваліся ў падвале старой паўразбуранай царквы. З-за холаду і голаду дзеці паміралі. Размаўляючы з дзецьмі, салдат выпадкова высветліў, што побач яго дачка. Ён не бачыў яе апошнія 4 гады, таму і не пазнаў пры сустрэчы. Пастаноўку заканчвае дыялог бацькі і дачкі, якая гіне ад знямогі на яго руках, — расказвае Кірыл Аляксандравіч, які выканаў у спектаклі ролю салдата. — Падобныя пастаноўкі вельмі дзейсныя як для маленькіх гледачоў, так і для юных акцёраў, якія прымяраюць на сябе лёсы герояў, пражываючы максімум эмоцый: захапленне, страх, радасць, жах, сум, боль, гора, шкадаванне.
Падчас рэпетыцый спектакля акцёры штодзень з 13:30 да 18:00 разбіраюць кожны яго фрагмент, скрупулёзна прапрацоўваюць усе сцэны. Прамаўляючы тэкст, у дэталях вывучаюць характар кожнага персанажа. Ужыцца ў вобраз ім дапамагаюць сродкі выразнасці: прыглушанае святло, трывожная музыка, дым.
Тэрапеўтычнае ўздзеянне творчасці
Акрамя пастаноўкі тэматычных спектакляў да важных дат і свят, педагог-арганізатар арганізоўвае і праводзіць святочныя канцэртныя праграмы, фота- і відэаконкурсы, тэматычныя акцыі. А яшчэ рыхтуе школьнікаў да ўдзелу ў розных гарадскіх і рэспубліканскіх конкурсах, дзе яны паспяхова сябе праяўляюць. Сярод іх — восеньскі конкурс для хлопчыкаў-падлеткаў “Містар Ікс” і вясновы конкурс для старшакласніц “Дзяўчына-Вясна”. Усяго на працягу года падрыхтоўка ідзе больш чым да двух дзясяткаў мерапрыемстваў. Па лініі ДАІ ладзяцца конкурсы “Зялёная хваля”, “Скрыжаванне”, а па лініі МНС — злёт юных пажарных-ратавальнікаў.
Кірыл Громаў перакананы, што ўдзел дзяцей у творчым і грамадскім жыцці школы — гэта вельмі карысны вопыт, важная частка адукацыйнага працэсу. Дзякуючы заняткам па акцёрскім майстэрстве і сцэнічным маўленні, падлеткі пазбаўляюцца псіхалагічных заціскаў. Багаты вопыт выступленняў на публіцы дае ім упэўненасць у сабе, у іх фарміруецца тая ўнутраная апора, якая дапамагае хутчэй і больш паспяхова сацыялізавацца, камунікаваць як з аднагодкамі, так і з дарослымі людзьмі.
— Першапачаткова большасць школьнікаў — заціснутыя, сарамлівыя. Такой была, напрыклад, дзевяцікласніца Арына Альшэўская. Сціплай дзяўчыне параіла паўдзельнічаць у пастаноўцы настаўніца беларускай мовы і літаратуры, якая заўважыла ў ёй здольнасць выразна чытаць вершы, — успамінае Кірыл Аляксандравіч. — Як аказалася, Арына не толькі артыстычная ў чытанні вершаў і прозы, але і ад прыроды пластычная, хоць ніколі не займалася танцамі. Высветлілася, што ў яе выдатны слых і голас, хоць вакалам ёй таксама не даводзілася займацца. У хуткім часе мы прапанавалі ёй паўдзельнічаць у конкурсе “Дзяўчына-Вясна”. Дзякуючы грунтоўнай падрыхтоўцы да конкурсу і ўдзелу ў ім, а таксама наступнай актыўнасці ў школьным жыцці, дзяўчына вельмі змянілася. Яна стала больш упэўненай у сабе не толькі на сцэне. Ёй стала лёгка ладзіць зносіны з людзьмі, знаходзіць з імі агульную мову. Цяпер Арына — душа кампаніі і яшчэ адзін з маіх памочнікаў. У яе ёсць рэжысёрскае бачанне, уменне генерыраваць ідэі, здольнасць адчуваць сцэну.
Шчасце займацца любімай справай
Творчыя старшакласнікі-актывісты часам самі праяўляюць ініцыятыву. Так было ў лістападзе, калі падапечныя Кірыла Громава, выступіўшы адначасова арганізатарамі, пастаноўшчыкамі, сцэнарыстамі і харэографамі, самастойна за адзін дзень (!) падрыхтавалі дзесяцікласніка да раённага этапу конкурсу “Містар Ікс”, у якім той перамог.
На жаль, па назіраннях педагога-арганізатара, не ўсе бацькі разумеюць важнасць творчага складніка для развіцця і самарэалізацыі дзяцей. Некаторыя лічаць гэта нейкай дадатковай нагрузкай, якая адцягвае ад галоўнага — вучобы і добрых адзнак.
— Крыўдна, калі таленавітаму дзіцяці, які з’ехаў на бал па матэматыцы, мама ставіць умову адмовіцца ад удзелу ў канцэрце або спектаклі. Часам дзеці з-за гэтага моцна перажываюць, — адзначае педагог. — Даводзіцца размаўляць з бацькамі, тлумачыць, як важна для дзіцяці атрымаць магчымасць рэалізавацца ў тым, да чаго ў яго ляжыць душа. Часта бацькі мяняюць сваё меркаванне, асабліва калі бачаць пераўтварэнне сына ці дачкі на сцэне. Калі ж у ходзе гутарак з дарослымі высвятляецца, што гэта дзеці хітраць і лянуюцца вучыць урокі, прыкрываючыся грамадскай нагрузкай, то тлумачу сваім падапечным, чаму важна ўдзяляць час і творчасці, і вучобе. І яны прыслухоўваюцца, выпраўляюць адзнакі.
Дзеці з павагай і даверам ставяцца да педагога-арганізатара, які для іх і аўтарытэтная асоба, і педагог-сябар, і старэйшы таварыш. Дарэчы, прыклад творчага і дзейнага настаўніка для некаторых вучняў стаў вызначальным пры выбары прафесіі. Так, адзінаццацікласнік Аляксей Якімовіч, які ў творчай групе Кірыла Громава займаецца ўжо трэці год, вырашыў таксама паступаць у БДУКМ. Зараз педагог рыхтуе вучня да паступлення па трох творчых выпрабаваннях. Сярод былых вучняў ёсць тыя, хто ўжо вучыцца там ці працягвае вучобу ў іншай УВА, але таксама актыўны ў грамадскім студэнцкім жыцці, як некалі ў школе. Такія юнакі і дзяўчаты падтрымліваюць сувязь з педагогам. Бывае, зазіраюць у школу на чай, пагутарыць ці атрымаць параду.
— Для мяне школа і дзеці — гэта ўжо не калектыў, у якім працуеш, гэта сям’я, з якой пражываеш кожны дзень, дзе дружна і весела адзначаеш святы. Гэтая работа дазваляе майму ўнутранаму дзіцяці адчуваць сябе камфортна і цалкам рэалізоўвацца. Знаходзячыся са школьнікамі на адной хвалі, мы можам ствараць клаўнаду, нешта прыдумляць. І ад дзяцей заўсёды ёсць аддача. У гэтым шматгранным адчуванні, якое я магу зведваць штодзень, мабыць, і заключаецца паняцце “шчасце займацца любімай справай”.
Марына КУНЯЎСКАЯ
