Аляксандр Вергуноў: “З настаўнікамі мне надзвычайна пашанцавала…”

Пра ўкрадзеныя з суседскіх агародчыкаў кветкі, пра вусы як прадмет сямейнай гордасці і прычыну страчаных роляў расказвае Аляксандр ВЕРГУНОЎ.

Сёння ў гасцях праекта “Мая школа” вядомы ўсёй Беларусі гумарыст, радыёвядучы, пісьменнік, рэжысёр, сцэнарыст, акцёр Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Максіма Горкага Аляксандр Вергуноў.

— Даведаўшыся, пра што мы будзем размаўляць, адразу пагадзіўся, таму што я з вялікім задавальненнем і павагай гаварыў, гавару і буду гаварыць словы падзякі ў адрас усіх сваіх настаўнікаў — з імі мне надзвычайна пашанцавала.

— Тады з вашых школьных гадоў і пачнём…

— Пачаў вучыцца я ў сярэдняй школе № 7, што знахо­дзілася ў ваенным гарадку Печы (зараз адносіцца да Барысава). Умовы былі вельмі складаныя. Печы былі закрытым ваенным гарадком, дзе ўсе ведалі адно аднаго. Менавіта ў гэтым і заключалася асаблівая цяжкасць. Увесь час мы былі навідавоку.

Калі б не было гэтай школы і гэтых педагогаў, не адбыўся б і я як чалавек, бо настаўнікі сапраўды ўкладвалі ў нас душу. Літаральна пра кожнага магу гаварыць бясконца.

Мая першая настаўніца Алена Аляксандраўна Пяткова была дзівосным чалавекам. Яна бачыла кожнага з нас. Мяне яна называла не інакш як “шэра-бура-малінавае ў крапінку” — я быў вельмі жвавы і хуліганісты.

Здарылася так, што ў першым класе ў школу я хадзіў толькі першыя і апошнія два тыдні навучальнага года. Астатні час быў у бальніцы або дома на хатнім навучанні. З-за праблем са здароўем мне прыйшлося цэлы год правесці ў ложку. І Алена Аляксандраўна ўвесь год прыходзіла да нас і займалася са мной. Такія адносіны былі не толькі да мяне. Калі нехта з аднакласнікаў хварэў ці адставаў па пэўным прадмеце, настаўніца, не шкадуючы свайго часу, займалася з ім дадаткова і ў школе, і дома.

— Ці ёсць адметныя ўспаміны пра школьныя святы?

— Вельмі запомніліся лінейкі 1 Верасня. Галоўнай асацыя­цыяй з гэтым святам застаецца пах украдзеных кветах, па якія мы хадзілі ў найбліжэйшыя агародчыкі. Каля Печаў былі дзве вёскі, дзе ў кветніках раслі прыгожыя кветкі, а на лінейку ісці без іх нельга. (Смяецца.) Вось мы і кралі гэтыя прыгожыя асеннія кветкі і горда ішлі ў школу. Але варварскіх набегаў не рабілі: калі ў гаспадыні раслі, напрыклад, 3 кветкі, мы акуратна зразалі адну, не шкодзячы астатнія.

Мы ведалі адно аднаго, і школьная першавераснёвая лінейка была яшчэ адной нагодай сустрэцца, але ў іншых умовах. Мы шчыра здзіўляліся строгаму знешняму выгляду аднакласнікаў, банцікам і святочным сукенкам сябровак, з якімі разам гарэзнічалі ўлетку. І, што б ні казалі, мне падабалася школьная форма, якую мы тады насілі. Асабліва карычневыя сукенкі. А калі да яе дадаваўся белы фартух, любая з дзяўчат, нават калі і была знешне ў нечым недасканалая, выглядала прыгажуняй.

— Якія школьныя прадметы даваліся цяжэй за ўсё?

— Вучыўся я дрэнна, і атэстат таго пацвярджэнне. І гэта не ад таго, што я не ведаў, а з прычыны характару. Але я надзвычай удзячны настаўнікам, якія ў любых сітуацыях імкнуліся нас нечаму навучыць. Зусім не складвалася з матэматыкай. Памятаю, як настаўніца матэматыкі казала мне: “Вергуноў, ты ж усё роўна не навучышся лічыць…”. Я і сапраўды не ўмею лічыць: два ды два я складваю ў слупок на паперы і ўсё роўна правільнага адказу не атрымліваю. (Смяецца.) “Але логіку ты разаўеш!” — працягвала настаўніца. А вось мой брат быў выдатнікам. Мабыць, мае рацыю прымаўка “У сям’і не без… артыста”.

Падрыхтоўка была настолькі добрай, што з нашай школы 90% хлопцаў паступалі ў ваеннае вучылішча. Там былі высокія патрабаванні да ведаў, і наш узровень гэтаму адпавядаў. Неяк, праз шмат гадоў, я заехаў у ваенны гарадок і выпадкова сустрэў сваю настаўніцу англійскай мовы Клаўдзію Сцяпанаўну. “Good afternoon, my dear teacher. How are you? Are you fine?..” — павітаўся я з ёй. Яна расквітнела: “Шура, дарагі, калі б я ведала, якія ў мяне потым будуць вучні, ты б у мяне быў круглым выдатнікам!” Дагэтуль я карыстаюся ведамі, якія былі закладзены ў тыя часы. Праўда, усё чакаю, калі мне дробы спатрэбяцца. (Смяецца.)

— Відаць, шмат гарэзнічалі?

— Школьныя гады былі вельмі розныя. Былі, канечне, і не вельмі добрыя здарэнні.

Мы жылі ў замкнутай прасторы, і адной з нешматлікіх забаў з’яўляліся паходы ў кіно, якое прывозілі ў армейскі клуб. І вось неяк старшакласнікаў не пусцілі ў клуб на кінафільм “Чырвонае і чорнае” з Мікалаем Яроменкам у галоўнай ролі. Гэта было зразумела і лагічна, бо ў наступны дзень нас чакаў выпускны экзамен. “Няма чаго ў кіно шнарыць — трэба рыхтавацца,” — сказалі настаўнікі. Старшакласнікі пакрыўдзіліся, і назаўтра ўся — падкрэсліваю, уся — школа выйшла да рэспубліканскай трасы Маск­ва — Мінск, да якой было каля паўтара кіламетра. Перагарадзілі трасу наваленымі дрэвамі, спявалі, танцавалі, такім чынам пратэстуючы супраць, на іх думку, несправядлівасці. Гэтае адзін­ства вельмі дарагога каштавала — мы ўмелі дамаўляцца з педагогамі, але тут каса найшла на камень.

Безумоўна, увечары дома большасць старшакласнікаў чакала пакаранне — у адрозненне ад нас нашы бацькі займаліся справай. Сітуацыю ўскладняла тое, што вайсковае фарміраванне, у якім служылі ­бацькі, было ўзорна-паказальнай дывізіяй краін Варшаўскага дагавора — дывізія № 1 у СССР. І ўявіце сабе, які быў рэзананс пасля таго, як інфармацыя пра гэтае здарэнне прагучала па “Голасе Амерыкі”! Дзякуй богу, усё скончылася добра, але нашым бацькам за нашы свавольствы дасталася.

Настаўнікі шмат часу аддавалі нашаму выхаванню. Тое, што ладзілася ў нашай школе, было і ў многіх іншых, але ў нас усё гэта — школьны тэатр, хор, пазакласныя заняткі і вечарыны, на маю думку, ладзілася з большай душой. Увесь час нешта адбывалася: мы плавалі па Бярэзіне з экскурсіямі (тады па рацэ хадзілі цеплаходы), з настаўніцай біялогіі выязджалі на заняткі на прыроду. Урокі ператвараліся ў цікавую гульню. І мы пастаянна гэта ўспамінаем.

Сваю першую ролю я сыграў менавіта ў 7-й школе. Да сённяшняга часу мае аднакласнікі ўспамінаюць, як іграў Свінню ў спектаклі “Кошчын дом”. Відаць, гэта была эпічная роля. (Смяецца.)

Наш класны кіраўнік Лілія Рыгораўна Жалнаркевіч выкладала літаратуру. І, відаць, менавіта дзякуючы ёй я стаў шмат чытаць і зацікавіўся гэтым прадметам.

Думаю, усе выпускнікі нашай школы памятаюць лінейку настаўніка фізкультуры Вадзіма Пятровіча. Спытай любога — абавязкова скажуць добрыя словы ў адрас Абрама Майсеевіча Гуршпуна, які выкладаў грамадазнаўства і філасофію — была ў нас і такая дысцыпліна.

— Пэўны час вы жылі за межамі Беларусі.

— Так. У маёй вучэбнай біяграфіі была яшчэ і 3-я савецкая школа ў горадзе Улан-Батар у Манголіі, дзе я вучыўся на працягу пяці гадоў. Гэта была таксама вельмі цікавая школа. Яна была на асобым рахунку. Там вучыліся дзеці ваенных, кіраўнікоў Манголіі і дыпламатаў. З намі пэўны час вучыліся “пасольскія” Нада і Драган Вяшчававы з Югаславіі, дзеці з Кубы, Польшчы і іншых сацыялістычных краін.

Я сядзеў за адной партай з Зорыгам Цэдэнбалам, сынам Першага сакратара ЦК МНРП, тагачаснага кіраўніка Мангольскай Народнай Рэспублікі Юмжагійна Цэдэнбала. Таму мы знаходзіліся пад пільным вокам яго маці, і нас вучылі лепшыя (ад слова “вельмі добрыя”) педагогі, якіх камандзіравалі з СССР. Так у нашы разгільдзяйскія галовы ўбівалася шмат чаго, але “ўбівалася” цікава і эфектыўна, з выкарыстаннем педагагічных знаходак і навацый. Акрамя гэтага, не кожны можа пахваліцца, што з класным кіраўніком займаўся альпінізмам. Сапраўды, мы разам з настаўніцай Аксанай Сяргееўнай Ступнікавай неаднаразова хадзілі ў горы. Летам падарожнічалі ці ўдзельнічалі ў цікавых падзеях. Неяк улетку была арганізавана археалагічная партыя. І я ганаруся тым, што мы знайшлі старажытны манастыр, высечаны ў скалах. Менавіта дзякуючы школьным настаўнікам я зараз амаль свабодна магу гаварыць па-мангольску.

У нас быў вельмі рамантычны выпускны. Як заўсёды ў тыя часы, было і ўрачыстае ўручэнне атэстатаў, і святочны стол, і танцы… А пасля мы на аўтобусе, які выдзеліла камандаванне часці, паехалі на Курган Славы сустра­каць світанне. Памятаю нават ласёў, што пераходзілі нам дарогу недзе пад Смалявічамі, і, безумоўна, яркае сонца, якое ўставала на ўсходзе. Гэта было цудоўна. Калі кажуць слова “школа”, на душы становіцца цёпла.

Было вельмі цікава жыць разам. У школу мы беглі паперадзе сябе.

— Ці падтрымліваеце сувязь з аднакласнікамі?

— З аднакласнікамі таксама мне пашанцавала. Добрыя, пяшчотныя і беражлівыя адносіны захаваліся ў нас і да гэтага часу. Неяк трэба было сустрэцца з аднакласніцай, з якой даўно не бачыліся. Дамовіліся, што я прыеду да яе ў госці. “Ну, ты мяне пазнаеш, — сказаў я па тэлефоне. — Буду ў вусах і без кветак.” — “І як я цябе без кветак пазнаю?” — праз невялікую паўзу парыравала жанчына… Прыйшлося купляць кветкі… (Смяецца.)

Дзякуючы інтэрнэту і сацыяльным сеткам, мы да гэтага часу падтрымліваем адносіны. З Зорыгам часам бачымся ў Маскве, куды ён прыязджае па справах.

— Раскажыце, калі ласка, пра вашу сям’ю. Як вас выхоўвалі?

— Калі чалавеку шанцуе з настаўнікамі і калі гэта супадае з аўрай сям’і, то тады і чалавек вырастае здатны да нечага.

Тата быў танкістам. У нашай сям’і ўвогуле шмат ваенных, нават можна назваць гэта дынастычнасцю.

А маці па адукацыі педагог. Калі б не яна і не настаўнікі, невядома, што з мяне выйшла б з-за майго страшэннага характару.

У чатырохгадовым узросце мяне напаткала вялікая бяда, з-за якой прыходзілася ляжаць па 6—8 месяцаў у боксах, куды нікога не пускалі (нават маці пускалі да мяне толькі ­адзін раз на тыдзень на некалькі гадзін), да таго ж мне нанова прыйшлося вучыца хадзіць… І вось гэтая ўнутраная энергія нікуды не магла дзецца: яна назапашвалася, а потым выплюхвалася на ўсё. Так што выхаванне доўгі час было эпізадычным — мяне выхоўвала грамадства, і маці даво­дзілася прыкладаць нямала намаганняў, каб накіра­ваць мяне ў правільнае рэчышча. Бывала, і партупея гуляла па мяккім месцы, але я не крыўджуся, бо гуляла яна правільна — было за што.

Мы выхоўваліся ў такіх умовах, што не мелі права нечым запляміць біяграфію бацькоў. У ваеннай часці ў Печах мы былі ва ўсіх на вачах, у Манголіі бацька таксама займаў вельмі сур’ёзную пасаду. І на нас — “пасольскіх” — таксама глядзелі інакш. Так, мы гарэзнічалі, але імкнуліся ду­маць пра наступствы. Хаця здаралася ўсялякае. Быў у мяне сябар Валодзька Клімаў — з мясцовых, крыху старэйшы за мяне, працаваў вадзіцелем на грузавой машыне. Неяк ён прапанаваў пакатацца з ім. І мы паехалі на поўнач Манголіі, на возера Хубсугул, дзе сябру трэба было нешта забраць па рабоце.

Клопату бацькам даў шмат. Уяўляеце: у чужой краіне прапала дзіця — у мяне ж не хапіла тады мазгоў папярэдзіць, куды і з кім я паеду. (Смяецца.) Мяне сталі шукаць… Прыехаў я дадому позна па часе, але рана для мяне: бацькі яшчэ не знясілелі ад няшчасця і далі мне добрую прачуханку.

— Як узнікла жаданне пайсці ў акцёрскую прафесію?

— Нягледзячы на дынастычнасць у нашай сям’і, у ваенныя ды і ў шмат якія грамадзянскія ВНУ мяне б не ўзялі па здароўі, і заставалася адно: ісці ў артысты. У першую чаргу я думаў, што змагу гэта. Па-другое, яшчэ калі вучачыўся ў школе, у якасці канферансье стаў працаваць з рознымі калектывамі: эстрадным гуртом мотастралкоў “Ліра” і знакамітым у той час на ўсю краіну зводным ваенным калектывам “Тачанка”.

Нарэшце, яшчэ адной прычынай выбару тэатральна-мастацкага інстытута было тое, што я дрэнна вучыўся. Бацька марыў, што я вывучуся на эканаміста, але пры паступленні была патрэбна матэматыка. У радыётэхнічны, політэхнічны — таксама матэматыка і фізіка. Варыянтаў не было ніякіх. Я быў непрыдатны ні да адной прафесіі. Нябожчык У.Маланкін гаварыў, што ў артысты ідуць невукі і інваліды. І ён у нечым меў рацыю: я спалучаў у сабе абедзве гэтыя якасці. (Смяецца.)Але я ведаю людзей, апантаных прафесіяй, якія ішлі ў тэатральны з залатымі медалямі. Я ж ішоў таму, што не было іншага выбару.

Пасля школы я год працаваў. Больш за тое, некаторы час — у сваёй школе… цесляром-электрыкам. (Смяецца.) У мяне была рабочая каморка, у першым пакойчыку якой ­стаяў варштат, а праз сцяну — драўляны ложак і месца для адзення. І што я рабіў? Некалькі разабраных крэслаў раскладваў па варштаце, на плітку ставіў сталярный клей, які пры кіпенні даваў жудасны пах. І калі раптам я быў патрэбны дырэктару школы, ён адчыняў дзверы ў мой “кабінет” і, страшна лаючыся з-за жудаснага паху, рабіў выснову, што я недзе тут. А я мірна спаў за сцяной пасля вячэрне-начной пагулянкі. (Смяецца.)

— Чаму не паехалі паступаць, напрыклад, у Маскву?..

— Спачатку я сапраўды думаў паступаць у эстрадна-цыркавое вучылішча на канферансье, але аказалася, што на гэтую спецыяльнасць набор праводзіўся адзін раз у чатыры гады, і ў год майго паступлення набору не было.

Праз год пасля школы, паспрабаваўшы сябе на рознай рабоце, я паступіў у тэатральна-мастацкі інстытут. Разлічваў год-два павучыцца тут, а потым перавесціся ў іншую ўстанову, але атмасфера сапраўды зацягнула, і я застаўся ў Мінску.

Кіраўнікамі нашага курса былі Уладзімір Андрэевіч Маланкін і Лідзія Аляксееўна Манакова. Спачатку мяне не бралі. Праслухвала мяне Лідзія Аляксееўна. Яна сказала “не”, і калі я ўжо амаль выйшаў з аўдыторыі, прыйшоў Уладзімір Андрэевіч: “А гэты што?” — “Ну, не вельмі…” — “Давай яшчэ раз”. У.Маланкін настаяў, каб мяне ўзялі. А потым я змог упэўніць, што гэта мая прафесія. З Лідзіяй Аляксееўнай нам прыйшлося чатыры гады жыць разам. І гэтыя чатыры гады былі цудоўныя.

— Што вы маеце на ўвазе?

— Мы не вучыліся — мы жылі. У нашай прафесіі ка­жуць так: нельга навучыць, можна толькі навучыцца самому. І нашы кіраўнікі курса адзначалі: “У гэтай прафесіі трэба жыць — вывучыць гэта нельга”. І мы жылі, аддаючыся педагогам, а яны аддавалі нам тое, што могуць самі. І хто ўхапіў гэтую тонкую мяжу, стаў акцёрам.

Потым мяне пашкуматала па розных прафесіях, але я не шкадую аб гэтым, бо ўсё пайшло ў маю жыццёвую скарбонку.

Сёння нават цяжка ўявіць, што са мной здарылася б і як склалася б маё жыццё, калі б не людзі, якіх я сустрэў на сваім шляху. Пашчасціла і з абедзвюма школамі, і з педагогамі, і з выбарам прафесіі. Гэта дало нагоду пражыць усё, што ў мяне здарылася ў жыцці. Я з задавальненнем успамінаю свае папярэднія месцы работы. Найперш Беларускі дзяржаўны тэатр лялек, дзе была найцудоўнейшая трупа, у складзе якой працавалі мае сябры, а таксама таленавіты рэжысёр Анатоль Аляксандравіч Ляляўскі. З гэтым тэатрам мы аб’ехалі паўсвету, цікава і шмат працавалі над новым матэрыялам. Потым 17 гадоў я працаваў у тэатры гумару “Хрыстафор”. Нашы праграмы былі запатрабаваны. Мы займалі сваю сатырычна-гумарыстычную нішу і мелі поспех у гледачоў.

З 2011 года я — у Нацыянальным акадэмічным драматычным тэатры імя Максіма Горкага. Тут вельмі добры калектыў, у якім працуюць вельмі цікавыя і розныя людзі, ёсць свой удзячны глядач і цікавыя пастаноўкі. Тут я таксама адчуваю сябе запатрабаваным і магу прымяніць назапашаныя веды і ўменні.

— Ведаю, што вы спрабавалі сябе на ніве выкладчыцкай работы. Каго з сённяшніх акцёраў можаце назваць вашымі вучнямі?

— Так, я пэўны час выкладаў у сваёй альма-матар, сённяшняй Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, і выпусціў некалькі курсаў. Пагадзіўся адразу, бо мне была цікава гэтая сфера дзейнасці. Сярод маіх выпускнікоў актрысы нашага тэатра Эмілія Пранскутэ і Вікторыя Кавальчык, у “Новым тэатры” працуе Валерый Глазкоў, у Маскве — Джамал Цетруашвілі… Можна вельмі доўга загінаць пальцы.

Асаблівасць работы з маладымі акцёрамі ў тым, што выкладчык павінен падштурхнуць чалавека, каб ён сам зрабіў тое, што патрабуецца, бо расказаць і навучыць гэтаму немагчыма. Разам мы маглі назіраць і шукаць, але маёй задачай было накіраваць выхаванцаў, а часам нешта паправіць і падказаць. Гэта вельмі адказная справа: мы працуем з самай тонкай субстанцыяй чалавека, яго душой, і тут галоўнае — не памыліцца.

— Значную частку вашай творчай біяграфіі працяглы час займала радыё. Як яно прыйшло ў ваша жыццё?

— Радыё было ў маім жыцці заўсёды. Некалі працавала на радыё Нэла Лапцева. І аднойчы яна паклікала мяне і запытала: “Ты пісаць умееш?” — “Магу”, — адказаў я. “А давай ты паспрабуеш напісаць праграму”, — нечакана прапанавала яна. Мне тады было гадоў 20.
Я зрабіў даручаную мне работу, і пасля гэтага
21 год у эфіры беларускага радыё гучала “Пошта блакітнага вагона”, якая пасля стала называцца “Мы едзем, едзем, едзем…” —
2 разы ў месяц гучалі “Казкі для дарослых”, якія я пісаў. Але да гэтага я ўжо меў некаторы вопыт — паспеў крыху паспрабаваць сябе на школьным радыё.

Потым Сяргей Журавель запрасіў мяне на “Радыё БіЭй”, якое тады арганізаваў Яўген Шарашэўскі. Мы з Сяргеем былі крэатарамі: працавалі з дыджэямі, рыхтавалі праграмы, распрацоўвалі афармленне эфіру — гэта была надзвычай цікавая работа. Потым некаторы час той самай камандай працавалі на “Альфа-радыё”, а пасля Анжаліка Дайняк запрасіла замяніць у эфіры “Радыё-рокс” Гену Фаміна. Так я стаў весці штодзённае ранішняе шоу “Напарнікі”. Выходзіў у эфір разам з Анатолем Голубам, якога потым замяніў Сяргей Прохараў, чалавек энцыклапедычных ведаў і высокай культуры. На жаль, улетку 2017 года Сяргей пайшоў з жыцця, і нашу праграму закрылі.

— Для большасці ваша асоба пераважна асацыіруецца з гумарам: “Хрыстафор”, “Напарнікі”…

— …Яшчэ на АНТ была вядомая праграма “Погодка”.

— Ці не крыўдна, што вас часцей за ўсё ўспрымаюць аднабока?

— Адназначна не… Калі ў нашым тэатры ішоў спектакль “Бег” па творы М.Булгакава, у якім я іграў ролю вельмі дзіўнага генерала Чарноты, напачатку, відаць, сапраўды гледачам было дзіўна бачыць мяне ў гэтым вобразе: “Вось, гумарыст выйшаў на сцэну”. Я быў вельмі горды за сябе, калі на апошнім вельмі кароткім яркім маналогу майго персанажа са мной рыдала ўся зала. Лічу, што мне ўдалося пераламаць такое аднабокае ўспрыманне.

Мяне сапраўды засмучаюць такія адносіны, ярлыкі, якія навешваюць на артыстаў. У мяне неаднойчы былі моманты, калі адмаўлялі: “Дык гэта ж гумарыст, куды яго на гэтую ролю…” Але ж успомніце, напрыклад, Юрыя Нікуліна, цыркавога клоўна, у якога, акрамя Бывалага, ёсць шмат сур’ёзных роляў у фільмах: “Да мяне, Мухтар”, “Калі дрэвы былі вялікімі”, “Вызваленне”. А Яўген Лявонаў, Анатоль Папанаў?.. Я вельмі засмучаюся, калі стэрэатып забівае ўсе астатнія пачуцці.

— Вашай візітоўкай з’яўляюцца шыкоўныя вусы. Ці бывала такое, што вусы былі перашкодай для атрымання цікавай ролі?

— Вусы нікуды не падзенеш. Не так даўно мне патэлефанаў кастынг-дырэктар кінастудыі. “Шура, ты яшчэ носіш свае раскошныя вусы?” — “Так.” — “Ну і дурань. Такая фактура прападае! Не буду табе больш тэлефанаваць!” Я і сапраўды не збіраюся з імі развітвацца: гэта наш сямейны гонар. Такія ж вусы былі ў майго бацькі, і ў дзеда, і ў прадзеда, і ва ўсіх продкаў па бацькоўскай лініі.

— Што вас найбольш грэе ў прафесіі?

— Неяк пасля здымак адзін рэжысёр параўнаў маю работу ў кадры з работай вядомага акцёра Барыса Січкіна і сказаў: “Дык вас жа здымаць трэба!..” — “Гаварыце яшчэ, дзядзька, гаварыце!” — з жартам адказаў я.

У мяне ёсць шэраг удалых, на мой погляд, роляў у кіно. Некаторыя тэатральныя ролі прыходзілі амаль выпадкова. Узяць хаця б Чарноту ў спектаклі “Бег”. Калі акцёр нашага тэатра заслужаны артыст Іван Мацкевіч напярэдадні выхаду спектакля трапіў у бальніцу, Сяргей Міхайлавіч Кавальчык, які тады быў галоўным рэжысёрам тэатра, тэрмінова ўвёў мяне ў гэты спектакль. Кінуўся нібы ў вір з галавой — і атрымалася.

Падобная сітуацыя была з роляй Мацея Радзівіла ў “Пане Каханку”: акцёр звольніўся з тэатра, і ў мяне таксама быў тэрміновы ўвод. У кожнай ролі я знаходжу магчы­масць цёплых адносін да свайго героя.

— Чым займаюцца вашы дзеці? Ці выбраў хто з іх акцёрскую прафесію?

— Дачка з зяцем і ўнучкай зараз жы­вуць ў Ізраілі. Кацярына працуе на тэлебачанні і радыё. Ві­даць, перадалося з генамі, хаця я з усіх сіл супраціўляўся гэтаму. Памятаю, як яна, маленькая, неяк устала на табурэтку і ў мыльніцу аб’явіла: “Выступае народная артыстка Каця Вергунова!”, за што была адзіны раз у жыцці адлупцавана. (Смяецца.)
З таго часу, калі ў яе запытваліся, кім яна хоча стаць, дачка з-пад ілба глядзела на мяне і адказвала: “Дырэктарам тэатра!” А вось унучка пайшла ў прадзядулю: яна верталётчыца, баявы афіцэр ізраільскай арміі. Сын Сяргей жыве ў Германіі і займаецца выкладчыцкай дзейнасцю.

Жонка Ірына — маё шчасце. Гэта, напэўна, адзіны чалавек, які разумее мяне да канца. Магчыма, для кагосьці гэта будзе дзівам, але яна не актрыса. Ірына добра спявае, разбіраецца ў жывапісе і тэатральным мастацтве. Дарэчы, калі заходзіць размова пра школу, у яе таксама цяплее на душы і вільгатнеюць вочы. Яна з вялікай павагай і піетэтам ставіцца да школы, дзе вучылася.

— Як вы лічыце, што найбольш паўплывала на ваша жыццё і прафесійную дзей­насць?

— Вельмі важна, каб у жыцці ўсё склалася. Часам неабходна для гэтага трапіць у патрэбны час у патрэбнае месца. І, дзякуй богу, у маім акружэнні ва ўсіх так супала.

Нізкі паклон вам, сапраўдныя педагогі, настаўнікі. Тым, хто ідзе ў настаўніцкую прафесію па клічы душы. Якія будуць адзнакі ў вучня — гэта другаснае. Важна выхаваць Чалавека — і гэта галоўнае!

Карыстаючыся выпадкам, хачу шчыра павіншаваць з Днём абаронцаў Айчыны настаўнікаў 7-й сярэдняй школы ваеннага гарадка Печы, усіх сваіх аднакласнікаў і сяброў з такога далёкага, але слаўнага дзяцінства і юнацтва. Павіншаваць не толькі моцную палову, але і пяшчотную таксама, бо жыццё ў ваенным гарадку нельга аддзяліць ад гэтага свята.

А яшчэ з цяплом хацелася б згадаць падпалкоўніка Івана Іванавіча Яраша, нашага настаўніка па пачатковай ваеннай падрыхтоўцы, якая была на такім ўзроўні, што нават байцы дзеючай арміі глядзелі ў наш бок з захапленнем і спачуваннем. Думаю, хто вучыўся, працаваў і жыў у той час, успомняць яго з цеплынёй.

Гутарыў Уладзімір ФАЛАЛЕЕЎ.
Фота з асабістага архіва Аляксандра Вергунова.