У заключным этапе Рэспубліканскай алімпіяды па хіміі прынялі ўдзел 38 вучняў 11 класаў з 7 рэгіёнаў. Асобнай камандай у складзе 5 чалавек выступала каманда Ліцэя БДУ. Па выніках алімпіяды 45 працэнтаў удзельнікаў узнагароджаны дыпломамі: трыма дыпломамі І ступені, пяццю дыпломамі ІІ ступені, дзевяццю дыпломамі ІІІ ступені.
Як расказала кансультант упраўлення агульнай сярэдняй адукацыі галоўнага ўпраўлення агульнай сярэдняй, дашкольнай і спецыяльнай адукацыі Міністэрства адукацыі Аляксандра Аляксандраўна Аляксеева, спаборніцтвы прайшлі на базе Мінскага гарадскога аздараўленча-адукацыйнага цэнтра “Лідар” і хімічнага факультэта БДУ. Падчас алімпіяды былі выкананы ўсе санітарна-супрацьэпідэмічныя мерапрыемствы: каманды ўдзельнікаў былі максімальна адасобленыя, падчас выканання заданняў вучні сядзелі праз парту адно ад аднаго ў шахматным парадку (не больш за 6 чалавек у аўдыторыі). Па жаданні дзеці надзявалі маскі. Для выканання практычнага тура на хімічным факультэце БДУ было задзейнічана больш лабараторый, чым звычайна.
У гэтым навучальным годзе алімпіяда праходзіць па абноўленых правілах. Тыражаванне алімпіядных заданняў ажыццяўлялася ў Рэспубліканскім інстытуце кантролю ведаў. Дастаўлялі заданні да месцаў правядзення спаборніцтваў прадстаўнікі фельд’егерскай службы. Пасля кожнага алімпіяднага тура рабілася сканіраванне выкананых вучнямі заданняў і перадача іх у РІКВ.
Максімальная колькасць балаў, якую можна было атрымаць на алімпіядзе, — 200: 30 — за тэст, 110 — за рашэнне задач, 60 балаў — за практыку. Абсалютным пераможцам, які набраў на алімпіядзе найбольшую колькасць балаў (178,87), стаў Мацвей Навасёлаў, навучэнец гімназіі № 10 Маладзечна. Максімальна магчымую колькасць балаў (60) за выкананне практычнага тура набраў Міхаіл Шрубок з гімназіі № 12 Мінска і атрымаў прыз міністра адукацыі. Паміж удзельнікамі алімпіяды разгарнулася напружаная барацьба. Напрыклад, розніца ў балах паміж дыпломам ІІ і ІІІ ступені складала шэсць сотых бала.
“Алімпіядныя заданні сёлета, як заўсёды, былі вельмі складаныя, выходзілі далёка за рамкі школьнай праграмы. Былі прадстаўлены наступныя напрамкі: арганічная і фізічная хімія, біяхімія, радыяцыйная хімія, структурная хімія, кінетыка цвёрдафазных рэакцый і інш. Школьнікі справіліся вельмі добра, — адзначыў старшыня журы, кандыдат хімічных навук, дацэнт кафедры агульнай хіміі і методыкі выкладання хіміі хімічнага факультэта БДУ Віктар Мікалаевіч Хвалюк. — Першы алімпіядны тур — тэарэтычны — уключаў 20 тэставых пытанняў па ўсіх раздзелах хіміі, на якія трэба было адказаць за 45 мінут, і 5 задач, разлічаных на 4 гадзіны 15 мінут. Другі тур — практычны — праходзіў на працягу 4,5 гадзіны ў лабараторыях хімфака БДУ. У гэтым годзе вучням падчас практыкі была прапанавана арыгінальная задача. Звычайна арганічныя рэчывы атрымліваюць шляхам кіпячэння, а вучні павінны былі зрабіць гэта шляхам расцірання трох кампанентаў (бензальдэгіду, ацэтавоцатнага эфіру, мачавіны) і каталізатара (п-талуолсульфакіслаты). У выніку гэтага неабходна было сінтэзаваць 3,4-дыгідрапірымідзін-2(1Н)-он па рэакцыі Біджынэлі і ачысціць атрыманы прадукт метадам перакрышталізацыі. Нагадаем, што дыгідрапірымідзіноны з’яўляюцца шырока запатрабаванымі прадуктамі ў фармацэўтычнай прамысловасці пры вытворчасці лекаў — блакатараў кальцыевых каналаў, супрацьгіпертанічных прэпаратаў.
Міжнародная хімічная алімпіяда ў гэтым годзе павінна была прайсці ў Стамбуле (Турцыя), але з-за неспрыяльнай эпідэміялагічнай сітуацыі ад вочнага этапу арганізатары адмовіліся. Абмяркоўваецца магчымасць правядзення дыстанцыйнай алімпіяды. Беларуская каманда рыхтуецца да міжнародных спаборніцтваў”.
З Мацвеем Навасёлавым, абсалютным пераможцам алімпіяды з гімназіі № 10 Маладзечна, займаліся дзве настаўніцы — Марыя Уладзіміраўна Садоўская і Аксана Віктараўна Каляда. Юнак прызнаўся, што ў 7 класе хімія яму не вельмі добра давалася і, каб палепшыць адзнаку, ён наведваў дадатковыя заняткі. Аднак матэматычнае мысленне Мацвея і ўпартая праца прынеслі станоўчыя вынікі. Ужо ў 8 класе яму прапанавалі займацца хіміяй на павышаным узроўні, удзельнічаць у алімпіядах. У 10 класе ён заваяваў дыплом
ІІІ ступені на заключным этапе алімпіяды па хіміі. Як расказала настаўніца Аксана Віктараўна Каляда, летась яшчэ адзін яе таленавіты вучань — Іван Мамчыц — стаў пераможцам Міжнароднай хімічнай алімпіяды. Іван і Мацвей сябруюць, яны заўсёды падтрымлівалі адзін аднаго. Юнакі перамагалі на спаборніцтвах, таму што не стаялі на месцы, пастаянна развіваліся. Сёлета, дарэчы, на заключным этапе рэспубліканскай алімпіяды рыхтаваліся выступаць вучні Аксаны Віктараўны, якія займаюцца ў 9—10 класах. Такая пераемнасць і ўзаемападтрымка паміж дзецьмі, па меркаванні настаўніцы, вельмі важныя. Мацвей Навасёлаў плануе працягнуць навучанне на хімічным факультэце БДУ, магчыма, выбера спецыяльнасць, звязаную з фармацэўтыкай. Ваня Мамчыц, які цяпер вучыцца ў медыцынскім універсітэце на фармацэўта-правізара, і Мацвей часам жартуюць, што адзін з іх будзе ствараць лекі, а другі — вывучаць уздзеянне лекаў на арганізм чалавека.
Пераможцы заключнага этапу Рэспубліканскай алімпіяды па хіміі
Дыплом І ступені атрымалі: Мацвей Навасёлаў, гімназія № 10 Маладзечна (настаўніца А.В.Каляда); Ягор Васілеўскі і Мацвей Кіслюк, Ліцэй БДУ (настаўнікі Вадзім і Віталь Матулісы).
Дыплом ІІ ступені атрымалі: Андрэй Крысанаў, гімназія № 1 Віцебска імя Ж.І.Алфёрава (настаўнік Р.В.Шкленік); Максім Стручысты і Настасся Шаляпіна, Ліцэй БДУ (настаўнікі Вадзім і Віталь Матулісы); Андрэй Куніцкі, Мінскі дзяржаўны абласны ліцэй (настаўніца С.Г.Мельнікава); Карына Кузьміч, сярэдняя школа № 8 Ліды (настаўніца В.А.Грынцэвіч).
Дыплом ІІІ ступені атрымалі: Вадзім Папкоў, Гомельскі дзяржаўны абласны ліцэй (настаўнік С.М.Сергіенка); Піліп Жаваронак, гімназія № 41 Мінска імя В.Х.Сярэбранага, уладальнік прыза старшыні Мінгарвыканкама за лепшае выступленне сярод мінчан (настаўніца М.Ю.Жагала); Дзмітрый Макуценя, гімназія № 3 Бабруйска (настаўніца Т.М.Васілеўская); Юлія Тулуп, гімназія № 39 Мінска (настаўніца Н.Ф.Прыгароўская); Дар’я Рылко, Ліцэй БДУ (настаўнікі Вадзім і Віталь Матулісы); Ірына Хахлова і Алена Барсукова, Магілёўскі дзяржаўны абласны ліцэй № 1 (настаўніца А.М.Лось); Ілья Курыловіч, Вілейская гімназія № 1 “Логас” (настаўніца М.Д.Шаблыка); Даніэла Яноўская, гімназія № 4 Мінска (настаўніца Ж.І.Белаш).
Надзея ЦЕРАХАВА.
