Маленькай дзяўчынкай яна вельмі любіла шыць адзенне для сваіх лялек, у старшых класах ужо шыла і вязала ўборы для сябе, а ў студэнцкія гады — сумачкі, шапачкі і нават боцікі. Любоў да творчасці і вучоба ў мастацкай школе прывялі Алену Анатольеўну ў БрДУ імя А.С.Пушкіна, дзе яе ўвагу прыцягнула спецыяльнасць “Выяўленчае мастацтва і чарчэнне” са спецыялізацыяй “Народныя мастацкія рамёствы”.
Але шлях у прафесію атрымаўся няхуткім: Алена Сосава — маці чацвярых дзяцей. Пасля працяглага дэкрэтнага водпуску яна ўладкавалася ў сярэднюю школу № 11 Брэста, якая стала яе першым рабочым месцам. Тут педагог спачатку вяла ўрокі выяўленчага мастацтва ў пачатковых класах і працоўнага навучання ў старшых.
— Вельмі хутка зразумела, што працоўнае навучанне — мой прадмет, бо ў ім удала спалучаюцца і даўняя любоў да шыцця, і настаўніцтва, — гаворыць Алена Анатольеўна. — У рабоце больш за ўсё падабаецца дзяліцца з дзецьмі ведамі, уменнямі і навыкамі, якія спатрэбяцца ім у далейшай працоўнай, гаспадарча-бытавой і творчай дзейнасці. Радуе, калі дзяўчынкі з цікавасцю спасцігаюць штосьці новае і шчыра здзіўляюцца: “Хіба так можна было зрабіць?”, “І гэта працуе?”. Асабліва даспадобы настаўніцы творчая работа, звязаная з падрыхтоўкай дзяцей да розных выстаў-конкурсаў.
Зацікавіць сённяшніх школьнікаў ручной працай няпроста, але педагогу гэта ўдаецца. Пры стварэнні швейных вырабаў яна абавязкова ўлічвае меркаванні выхаванак, прапануючы ім сучасныя ўзоры побытавага ўжытку. Акрамя таго, каб забяспечыць сітуацыю поспеху і павысіць матывацыю да прадмета, Алена Анатольеўна загадзя адшывае і паказвае тэкстыльныя вырабы, над якімі будуць працаваць вучні.
— Дзеці павінны добра разумець, што ў іх атрымаецца, — тлумачыць настаўніца. — Кожны этап работы суправаджаю нагляднымі ўзорамі. Паказваю на практыцы прыёмы выканання розных швейных аперацый. І, канечне, прапаную выхаванкам паўдзельнічаць у творчых выставах-конкурсах. Дзяўчынкі з задавальненнем пагаджаюцца, захоплена працуюць над вырабамі і з нецярпеннем чакаюць вынікаў. А тыя, хто ўжо ўдзельнічаў, цікавяцца, калі будуць наступныя конкурсы. На рахунку вучаніц больш за 50 дыпломаў, атрыманых за апошнія 6 гадоў па выніках гарадскіх, абласных і рэспубліканскіх спаборніцтваў.
Вырабу любімых звяроў папярэднічала захапленне тэкстыльнымі лялькамі, якімі Алена Анатольеўна занялася каля 10 гадоў назад. Спачатку гэта былі цацкі для ўласных дзяцей — копіі мультыплікацыйных герояў. Затым навучылася шыць вальдорфскіх лялек, потым — лялек-вяліканожак. А набіўшы руку на вядомых ляльках, урэшце ўзялася за аўтарскія, што якраз супала з прыходам у школу.
— Адразу пачала вучыць дзяцей на ўроках і факультатыўных занятках тэхналогіі вырабу розных лялек, — расказвае Алена Сосава. — Разам з лялечнымі персанажамі пачалі з’яўляцца тэкстыльныя звяры і птушкі, з якімі дзяўчынкі сталі ўдзельнічаць у выставах-конкурсах. Паступова і ў асабістай творчасці звяры і птушкі замянілі аўтарскіх лялек.
Але пра калекцыю тэкстыльных звяроў у абрэзкавай тэхніцы педагог спачатку не думала: ёй хацелася проста сшыць якога-небудзь ляснога звера ў натуральную велічыню, выкарыстоўваючы для аздаблення абрэзкі.
— Гэтым летам задумала сшыць зайца-русака, — працягвае Алена Анатольеўна. — Рабоце аддалася цалкам. Шчыравала тыдзень. Вынік быў варты таго: заяц атрымаўся! За ім з’явіліся ліса, вожык, кабан і сава. Спыніцца ўжо было цяжка, бо працэс іх вырабу надзвычай творчы і захапляльны. Нядаўна да калекцыі дабавіліся рысь, вавёрка і сыч, якія ўдала дапоўнілі рыбак, пеўняў і карову, аздобленую гузікамі. У планах — сшыць казулю ці тэкстыльнае пудзіла галавы каго-небудзь з аленевых з абрэзкавым аздабленнем. Калі мастак піша фарбамі, то я тэкстыльнымі абрэзкамі размалёўваю звяроў. Усе абрэзкі прышываю ўручную швом праз край. Імкнуся надаць наўмысную неахайнасць работам. Апошні і самы важны этап — афармленне мыскі, паколькі неабходна стварыць максімальнае падабенства з рэальнай жывёлай.
Работу над кожным зверам настаўніца пачынае з вывучэння асаблівасцей будовы і афарбоўкі жывёлы, а таксама позы, у якой яна будзе выраблена. Затым ствараецца эскіз жывёлы ў натуральную велічыню. На яго аснове распрацоўваюцца формы. Потым раскройваюцца дэталі, адшываецца тэкстыльная загатоўка, майструецца драўляна-дротавы каркас, што будзе ўтрымліваць тулава ў пэўнай позе. Каркас устаўляецца ў загатоўку, якая набіваецца сінтэпухам. Пасля гэтага Алена Анатольеўна ацэньвае аб’ёмную работу і вырашае, ці варта ўнесці змяненні ў формы. Калі варта — уносіць: зноў адшывае загатоўку, устаўляе каркас і набівае сінтэпухам. Як правіла, другая адшытая загатоўка — канчатковы варыянт. Далей педагог пераходзіць да самага цікавага і творчага этапу — аздаблення загатоўкі мноствам абрэзкаў, разнастайных па складзе, форме і колеры.
Алену Анатольеўну не пужае карпатлівая праца. Самая вялікая праблема — недахоп часу. З тэхналогіяй вырабу звяроў у абрэзкавай тэхніцы педагог знаёміць зараз сямікласніц на факультатыўных занятках. Дзяўчынкі ствараюць вавёрак і ўжо цікавяцца, якой жывёлай зоймуцца пасля іх.
Лялечны заапарк, створаны рукамі таленавітай настаўніцы, выклікае захапленне і ў дзяцей, і ў дарослых. На творчай выставе, падрыхтаванай у рамках сёлетняй гарадской жнівеньскай педагагічнай канферэнцыі, ён карыстаўся павышанай увагай.
Сяргей ГРЫШКЕВІЧ
Фота прадастаўлены суразмоўніцай
