ШЧАГЛОВА Наталля Уладзіміраўна,
настаўніца матэматыкі сярэдняй школы № 31 Віцебска.
Скончыла Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П.М.Машэрава па спецыяльнасці “Матэматыка і фізіка”, магістратуру ВДУ імя П.М.Машэрава. Педагагічны стаж — 11 гадоў.
Намінацыя “Фізіка, астраномія, матэматыка, інфарматыка”
Наталля Уладзіміраўна, як і кожны настаўнік, стараецца стварыць такія ўмовы на ўроках, каб навучэнец засвоіў з цікавасцю не толькі праграмны мінімум, але і мог паспяхова раскрыць свае патэнцыяльныя магчымасці і развівацца далей, выходзячы за рамкі школьнага курса. Для гэтага мэтанакіравана і паслядоўна арганізоўвае адукацыйны працэс пры рабоце з навучэнцамі, чые пазнавальныя інтарэсы і схільнасці накіраваны на вывучэнне матэматыкі.
У сваім вопыце работы пры арганізацыі адукацыйнага працэсу Наталля Уладзіміраўна выкарыстоўвае метады праблемна-пошукавага, перспектыўна-апераджальнага, самастойнага і індывідуальнага навучання. Ёй распрацавана логіка-сэнсавая мадэль “Прыёмы актывізацыі пазнавальнай дзейнасці навучэнцаў на ўроках матэматыкі”, у якой адзначаны актыўныя прыёмы і іх асноўныя вызначальныя характарыстыкі, якія найбольш эфектыўны для актывізацыі пазнавальнай дзейнасці і ў вялікай меры спрыяюць паспяховасці навучання.
Змест заданняў, якія выкарыстоўваюцца ў распрацаваных прыёмах, часта мае разнастайны характар, што пазбаўляе ад механічнага зазубрывання матэрыялу, дапамагае падтрымліваць вучэбную актыўнасць і самастойнасць усіх без выключэння навучэнцаў, дае выбар і час, неабходны для трывалага і глыбокага засваення ведаў і ўменняў. І яшчэ час, які дазваляе індывідуальна кожнаму вучню даўжэй і ўсебакова працаваць з тэмай, якая вывучаецца. Адно з важных прызначэнняў выкарыстання менавіта гэтых прыёмаў — гэта пачаць вывучэнне складанай тэмы задоўга да таго, як пачнецца яе вывучэнне па праграме.
Многафункцыянальны дыктант
Многафункцыянальныя дыктанты, якія выкарыстоўваюцца сістэматычна, дазваляюць давесці выкананне навучэнцамі базавых спосабаў матэматычных дзеянняў да аўтаматызму. У 2016 годзе педагог стварыла зборнік многафункцыянальных матэматычных дыктантаў, які ўключае 1000 заданняў пяці ўзроўняў складанасці для навучэнцаў 5—9 класаў.
Матэматычная арфаграфія
Выкарыстанне прыёму накіравана на засваенне навучэнцамі правапісу матэматычных тэрмінаў. Пры ўвядзенні новага матэматычнага паняцця настаўнік звяртае ўвагу на яго правапіс і пастаноўку націску. Ступень засваення правільнасці напісання правярае ў працэсе правядзення дыктанта азначэнняў. Праверка правапісу ажыццяўляецца па ўзоры, запісаным на адваротным баку дошкі. У якасці дадатковага задання прапануе навучэнцам вусна растлумачыць сэнс запісаных слоў або даць іх азначэнне.
Хуткае вуснае лічэнне
Вопыт педагога паказаў, што прыём хуткага вуснага лічэння найбольш запатрабаваны пры навучанні матэматыцы ў 5—6 класах, таму што менавіта ў гэты перыяд павінны быць сфарміраваны вылічальныя навыкі і адпрацаваны дзеянні з натуральнымі, рацыянальнымі лікамі і дробамі (звычайнымі і дзесятковымі). Выкарыстанне хуткага вуснага лічэння на ўроках матэматыкі з часам выводзіць навучэнцаў на адзіны хуткі тэмп работы.
Праблемныя заданні
Гэтыя заданні, як правіла, не звязаны непасрэдна з тэмай бягучага ўрока. Аднак выканаць іх без выкарыстання базавых (праграмных) матэматычных ведаў немагчыма. У вялікай ступені даследчыя заданні носяць не дыдактычны (звязаны з засваеннем і замацаваннем матэрыялу), а развіццёвы характар. Іх выкананне забяспечвае фарміраванне нестандартнага мыслення (пераводзіць яго на якасна іншы ўзровень). Вучні пачынаюць думаць па-іншаму. Гэта дае магчымасць чалавеку рашаць нестандартныя задачы. Частата выкарыстання апісанага прыёму паступова прырастае ад класа да класа. У поўнай меры гэты прыём Наталля Уладзіміраўна пачынае выкарыстоўваць у 8 класе, таму што ён патрабуе вялікай падрыхтоўчай работы як у змястоўным (матэматычным), так і псіхолага-педагагічным плане. 5—7 класы разглядае як прапедэўтыку.
Размінка адной задачай
Сутнасць прыёму заключаецца ў тым, што навучэнцы шукаюць як мага больш спосабаў рашэння адной задачы (задання). На першым этапе работа арганізавана франтальна. Вучні з месца называюць спосабы рашэння, настаўнік фіксуе іх назвы на дошцы, афармляючы запіс нумераваным спісам. На другім этапе франтальна прагаворваецца абагульнены алгарытм рашэння для кожнага з названых спосабаў. На трэцім этапе ацэньваецца “прыгажосць” кожнага спосабу і выбіраецца найбольш рацыянальны. На чацвёртым этапе вучні афармляюць рашэнне пісьмова.
Думаем уголас
Вопыт Наталлі Уладзіміраўны паказаў, што развіццё матэматычнага маўлення мае вялікае значэнне для развіцця матэматычнага мыслення. Задачу развіцця мыслення праз маўленне і маўлення праз мысленне вырашае з выкарыстаннем гэтага прыёму, які прымяняецца на этапе замацавання ўмення рашаць задачы пэўнага тыпу. Выкарыстанне прыёму дазваляе ажыццявіць пераход ад работы з задачай у стандартнай сітуацыі да змененай. Гэтую работу праводзіць як франтальна, так і ў парах.
Выкарыстанне вышэйназваных прыёмаў спрыяе развіццю матэматычных здольнасцей навучэнцаў, выбару розных спосабаў і прыёмаў работы, інтэнсіўна садзейнічае павышэнню цікавасці да вывучэння прадмета і пазнавальнай актыўнасці. Школьнікі ўдасканальваюць вылічальныя навыкі, вучацца знаходзіць і бачыць спосабы рашэння. А гэта найважнейшыя ўмовы ўсвядомленага засваення матэрыялу.
