Традыцыі, закладзеныя падчас работы начальнікам упраўлення адукацыі Навагрудскага райвыканкама, Алег Анікевіч прадоўжыў у спецыяльнай школе-інтэрнаце. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
Алег Аркадзьевіч 8 гадоў узначальваў раённае ўпраўленне адукацыі і ўжо 6-ы год працуе дырэктарам спецыяльнай школы-інтэрната Навагрудка імя Л.Ф.Пашынскага. Яго кіраўніцкі вопыт, выдатныя арганізатарскія здольнасці і вялікая павага да працы педагога запатрабаваны ва ўстанове спецыяльнай адукацыі, дзе дзеці атрымліваюць не толькі веды і дапамогу ў выпраўленні маўлення, але і дамашняе цяпло, клопат дарослых.
— Кожная эпоха мае свае адметнасці. Я прыйшоў на пасаду начальніка ўпраўлення адукацыі ў лютым 2011 года, — узгадвае Алег Аркадзьевіч. — За спінай у мяне ўжо было 10 гадоў настаўніцкага стажу, працаваў дырэктарам школы-інтэрната для дзяцей з адхіленнямі ў паводзінах і на працягу трох гадоў намеснікам начальніка ўпраўлення адукацыі Навагрудскага райвыканкама. На той час, калі ўзначаліў упраўленне адукацыі раёна, адбываўся працэс змены пакаленняў кіруючых кадраў. Дырэктары, якія працавалі з 80-х гадоў і ўнеслі вялікі ўклад у развіццё рэгіянальнай сістэмы адукацыі, выходзілі на заслужаны адпачынак. А змена кіраўніка — гэта заўсёды працэс, які патрабуе вялікай увагі як да падбору кадраў, так і да калектыву, куды прыходзіць гэты чалавек.
Другі момант: маё назначэнне супала са зменай кіраўніцтва раёна. На чале Навагрудскага райвыканкама тады стаў Анатоль Мечыслававіч Маркевіч, унікальны чалавек, настаўнік па адукацыі. Ён працаваў дырэктарам школы, намеснікам старшыні Карэліцкага райвыканкама і выдатна ведаў сістэму адукацыі. З першых дзён у нас склаліся вельмі добрыя адносіны. Любыя пытанні з дапамогай старшыні райвыканкама вырашаліся вельмі хутка. Разам з тым задачы, якія ставіў Анатоль Мечыслававіч, былі амбіцыйныя.
Адна з задач, якая на той час стаяла перад кіраўніком сістэмы адукацыі раёна, — напоўніць вольны час дзяцей карыснымі заняткамі. З гэтай мэтай вялася велізарная работа па мадэрнізацыі існуючай і стварэнні новай спартыўнай базы. Было пабудавана некалькі футбольных палёў са штучным пакрыццём, 3 хакейныя каробкі, набыты інвентар ва ўсе ўстановы адукацыі.
— Вельмі важны аспект дзейнасці — увага да людзей, — падкрэсліў Алег Анікевіч. — І тут была праведзена велізарная работа па стварэнні рэгіянальнай сістэмы заахвочвання педагогаў. Рашэннем Навагрудскага райвыканкама была ўведзена грамата “За вялікі ўклад у развіццё рэгіянальнай сістэмы адукацыі”, да яе выдавалася і грашовая прэмія.
Кожнае таленавітае дзіця павінна было знаходзіцца ў полі зроку кіраўніка школы, упраўлення адукацыі. З мэтай заахвочвання на ўзроўні раёна была створана сістэма стыпендый для выдатнікаў. За ўстановамі адукацыі былі замацаваны базавыя прадпрыемствы, якія па выніках кожнай чвэрці ўручалі дзецям стыпендыі.
Адметнымі справамі тых гадоў сталі ліквідацыя прывазнога харчавання ва ўстановах адукацыі і арганізацыя яго на месцы, што патрабавала сучаснага абсталявання школьных харчаблокаў. Вялася мадэрнізацыя аўтобуснага парка. Гэта была пастаянная работа ў гушчы людзей, якая дазваляла кіраўніку ўпраўлення адукацыі бачыць праблемы і аператыўна прымаць рашэнні для іх прадухілення, а ў большасці выпадкаў працаваць на іх папярэджанне.
— 8 гадоў работы ў якасці начальніка ўпраўлення адукацыі пакінулі глыбокі след у маім жыцці, давялося пазнаёміцца з вялікай колькасцю людзей, якіх можна называць легендамі, яны працавалі побач са мной і працуюць цяпер, — падзяліўся Алег Аркадзьевіч. — Ганаруся тым, што сённяшняга намесніка старшыні Навагрудскага райвыканкама Людмілу Васільеўну Мароз я некалі ўзгадняў на пасаду завуча школы, а потым запрасіў у апарат упраўлення. Яна працавала галоўным спецыялістам, пасля дырэктарам школы. Сёння яна з’яўляецца тым чалавекам, які вызначае сацыяльную палітыку ў нашым рэгіёне.
Ганаруся тым, што назначаў дырэктарам Валеўскай школы, а потым сярэдняй школы № 4 Навагрудка Ірыну Міхайлаўну Скоблю. Сёння яна начальнік упраўлення адукацыі Навагрудскага райвыканкама. Ганаруся тым, што дзясяткі кіраўнікоў устаноў адукацыі дастойна выконваюць свае абавязкі, і мы не памыліліся ў свой час пры іх назначэнні.
У той час з’явіліся ідэі, якія выліліся ў цікавыя праекты. Іх А.А.Анікевіч працягвае і ў спецыяльнай школе-інтэрнаце.
— З 1944 па 2024 год на тэрыторыі раёна існавала 206 устаноў адукацыі. Мы паставілі перад сабой мэту раскрыць іх гісторыю. Каля 10 артыкулаў ужо выйшлі на старонках раённай газеты. 8 гадоў работы ва ўпраўленні адукацыі раёна далі штуршок да пашырэння кола інтарэсаў, і я лічу сваім абавязкам захаваць і перадаць наступным пакаленням тую памяць, носьбітамі якой мы з’яўляемся. Будаваць планы можна толькі тады, калі ў цябе ёсць цвёрды фундамент, на які ты абапіраешся, — адзначыў суразмоўнік.
***
Значны след у гісторыі спецыяльнай школы-інтэрната Навагрудка пакінуў Уладзімір Віктаравіч Іваноў. Ён узначальваў установу на працягу 16 гадоў. Падрабязнасці – у матэрыяле карэспандэнта “Настаўніцкай газеты”.
Выпускнік гісторыка-геаграфічнага факультэта мінскага педагагічнага інстытута па размеркаванні працаваў у школе Клецкага раёна, быў старшынёй сельскага Савета. А калі з сям’ёй пераехаў у Навагрудак, па партыйнай лініі быў накіраваны метадыстам у школу на базе СПТВ, дзе дзеці днём атрымлівалі спецыяльнасць, а ўвечары займаліся па праграме агульнаадукацыйнай школы. Потым выкладаў гісторыю і нават маляванне ў сярэдняй школе № 5 Навагрудка. А ў 1984 годзе быў назначаны дырэктарам Навагрудскай спецыяльнай школы-інтэрната для дзяцей з цяжкімі парушэннямі маўлення, дзе і працаваў да выхаду на заслужаны адпачынак у 1999 годзе.
— Гэта быў перыяд развалу Савецкага Саюза, недахопу тавараў, і на школе гэта таксама адбівалася, — успамінае Уладзімір Віктаравіч. — Тады ўстановы адукацыі былі ў падпарадкаванні абласнога аддзела народнай адукацыі і ўсё субсідзіраванне ішло цэнтралізавана. Дапамагалі таксама і спонсары. Школа хоць і была нядаўна пабудаваная, але гаспадарчых пытанняў хапала. Зімой патрабавала ўвагі ўласная кацельня, а летам прыходзілася займацца рамонтнымі работамі, уладкаваннем дзяцей-сірот у піянерскія лагеры ці нават у сем’і. Звярнуў увагу на вялікія спальныя пакоі, дзе размяшчалася больш як па 20 дзяцей. І што рабіць? Сталі дзяліць памяшканні, каб выхаванцы адчувалі сябе больш камфортна. Так працаваў, што 6 гадоў не хадзіў у адпачынак, неяк усё не было часу на гэта.
Як успамінае былы дырэктар, хоць школа і была для дзяцей з парушэннем маўлення, але шмат прыходзіла вучняў з цяжкіх сем’яў, дзе яны знаходзіліся ў сацыяльна небяспечным становішчы, былі і дзеці-сіроты. З цягам часу кіраўніку ўдалося перавесці гэтых дзяцей у агульнаадукацыйныя школы.
— Тады яшчэ не было педагогаў сацыяльных, трэба было мець цвёрдую групу настаўнікаў пачатковых класаў і адначасова лагапедаў, якія працавалі з дзеткамі па выпраўленні маўлення і адначасова вучылі іх пісаць і чытаць, а таксама займаліся выхаваўчай работай, — узгадвае Уладзімір Іваноў.
У той час у школе было шмат цудоўных педагогаў, якія паспяхова спраўляліся з усімі гэтымі задачамі. Сярод іх былі такія карыфеі педагогікі, як Клаўдзія Яўстаф’еўна Казарэз, Марыя Канстанцінаўна Ціхановіч. Яны толькі пагавораць з дзіцем і бачаць, над якімі праблемамі і як з ім працаваць. На змену прыходзілі добрыя маладыя спецыялісты, вучыліся ў вопытных педагогаў.
Настаўнік працоўнага навучання Мікалай Нічыпаравіч Косараў вучыў дзяцей такарнай і сталярнай справе, і яны выконвалі заказы для завода газавай апаратуры і прадпрыемства электрычных сетак, збівалі скрыні для райспажыўсаюза. Дзяўчынкі шылі спяцоўкі разам з настаўніцай працы Клаўдзіяй Аляксандраўнай Баброўскай. Яна была шчырым і адданым педагогам, дзеці любілі працаваць разам з ёй і нават прыходзілі пасля ўрокаў, каб шыць сукенкі і іншае прыгожае і моднае адзенне. Потым дзейнасць Клаўдзіі Аляксандраўны працягнула Ксенія Барысаўна Савельева. За працу ў вытворчых брыгадах дзеці нават атрымлівалі свой заробак. Каб развіць выхаванцаў, даць ім больш моўнай практыкі, педагогі і выхавальнікі асаблівую ўвагу ўдзялялі мастацкай самадзейнасці.
— Усё залежала ад выхавальніка, яго фантазіі, умення паказаць магчымасці дзяцей, — дзеліцца ўспамінамі Уладзімір Віктаравіч. — У гэтым плане вельмі дапамагалі мае намеснікі па выхаваўчай рабоце Ніна Аляксандраўна Гіба і Леанід Паўлавіч Сініца. Яны працавалі з выхавальнікамі, арганізоўвалі мерапрыемствы, праводзілі агляд спальных пакояў. Таксама мы кожны год прымалі ўдзел у абласных семінарах, дзе знаёміліся з работай іншых устаноў спецыяльнай адукацыі. Праходзіў семінар і на нашай базе, на якім мы не толькі азнаёмілі калег са сваімі навацыямі, але і паказалі цудоўны канцэрт з удзелам дзяцей.
Сёння Уладзімір Віктаравіч не можа нарадавацца таму, як выглядае сама школа, вясёламу гоману дзетвары ў яе класах.
— Гэтая школа — рай, — эмацыянальна падкрэслівае былы дырэктар. — Час ідзе, усё мяняецца. Бачна, што ўкладзена шмат сродкаў, ды і зроблена ўсё з любоўю.
Ірына АНІКЕВІЧ
Фота аўтара
