Для дзясяткаў навучэнцаў Парыцкага філіяла Цэнтра творчасці дзяцей і моладзі “Ювента” Светлагорска заняткі ва ўзорнай студыі “Сузор’е” сталі прыступкай у прафесію. Як кіраўнік студыі, выдатнік адукацыі Анатоль Туравец стварае каманду творцаў, даведалася карэспандэнт “Настаўніцкай газеты”.
Мастацкі спектр
Творчасць для Анатоля Дзмітрыевіча стала не часткай, а цэлым жыццём. Яго талент адзначалі яшчэ выхавальнікі, бо хлопчыка было не адарваць ні ад лепкі, ні ад малявання. У мастацкай студыі ён займаўся з 1 класа і да выпускнога. Пасля школы атрымаў першую адукацыю — мастак-афарміцель.
— Мая спецыялізацыя — тэатральнае афармленне. Яна аб’ёмная, бо прадугледжвала падрыхтоўку ў самых розных творчых кірунках, што было неверагодна цікава! На выпадак, калі ў будучыні мы станем мастакамі па бутафорыі, нас вучылі працаваць з металам, дрэвам, шклом, пап’е-машэ і інш., калі фатографамі-мастакамі — педагогі нам паказвалі, як рабіць рэпартажныя і пастановачныя здымкі са спектакляў, ставіць святло для партрэтных здымак, калі дэкаратарамі — нас знаёмілі з керамікай, роспісам па дрэве, работай з алеем, гуашшу, тэмперам, мазаікай. Вучылі ствараць тэатральныя інтэр’еры, выбудоўваць іх перспектыву, а практыку мы праходзілі ў тэатрах — ад драматычнага да лялечнага, — успамінае Анатоль Туравец.
Усе гэтыя навыкі прыйшліся вельмі дарэчы пазней, калі Анатоль Туравец рабіў дэкарацыі і эскізы касцюмаў, працуючы ў тэатры, калі выкладаў у той жа студыі, дзе ён некалі сам і вучыўся, калі атрымліваў адукацыю выкладчыка дэкаратыўнага мастацтва і спецыяльных дысцыплін у Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў. Але галоўнае — амаль усяму, што ўмее сам, Анатоль Туравец 30 гадоў вучыць дзяцей у сваёй студыі “Сузор’е”. Тут таксама можна асвоіць шмат кірункаў: ад жывапісу і керамікі да фота і дызайну.
Узорная — значыць лепшая
Высокі ўзровень выставачных работ навучэнцаў студыі мастакі-эксперты адзначалі адразу пасля яе заснавання. Менавіта таму студыя “Сузор’е” атрымала званне ўзорнай адной з першых у краіне, яшчэ ў 1998 годзе. Яе адметнасць у тым, што дзейнасць будуецца на вывучэнні, асэнсаванні і творчым развіцці мясцовых мастацка-дэкаратыўных традыцый. У першую чаргу керамікі. Педагог адзначае, што ў наваколлі Парыч — выдатныя радовішчы гліны, з яе тут здаўна рабілі якасную кафлю, прычым з незвычайнымі фантазійнымі сюжэтамі. Напрыклад, археолагі знаходзілі тут керамічныя пліткі з выявамі пегасаў, ільвоў з птушынымі кіпцюрамі…
Дарэчы, палеская кераміка была тэмай дыпломнай работы Анатоля Тураўца ў БДУКіМ. Яму прапаноўвалі паступіць у аспірантуру і працягнуць даследаванні па гэтай тэме, па ёй жа раілі рыхтаваць кандыдацкую, але педагог адмовіўся — яго вабіла толькі студыя, якую ён ужо на той момант стварыў. Там жа і працягнуў даследаванні керамікі — са сваімі навучэнцамі. Сёння традыцыі народных майстроў адлюстроўваюцца ў работах студыйцаў. Дзеці ствараюць посуд, кафлю, розныя керамічныя фігуркі. Пра высокі ўзровень вырабаў гаворыць мноства ўзнагарод з конкурсаў і выстаў абласнога і рэспубліканскага ўзроўню.
Анатоль Туравец з педагагічнай дынастыі. Настаўніцтва аб’яднала пяць пакаленняў яго сям’і. Дачка выкладае ў педагагічным каледжы, а ўнук — студэнт БДПУ, будучы гісторык і мастацтвазнавец.
Асвойваюць у студыі і палескі дэкаратыўны роспіс: агоўскі, давыд-гарадоцкі, веткаўскі.
— Агоўскі роспіс вясельных куфраў ХІХ стагоддзя мы з дзецьмі пачыналі вывучаць у Тураве і развіваем яго ў сябе і сёння, пераносячы на свае творы — шкатулкі, пано, дошкі. У яго аснове — просты кветкавы сюжэт. Яго ні ў якім разе мы не паўтараем (пакінем фатографам права фіксаваць ужо створанае) — мы вывучаем толькі тэхналогію малявання пэўных элементаў, напрыклад, кветак, а ўзоры з іх, як з пазлаў, кожны стварае свае, — тлумачыць педагог-мастак.
Студыя стала магчымасцю папоўніць веды і ў сумежных сферах. Напрыклад, юных мадэльераў Анатоль Туравец вучыць ствараць кампазіцыю, падбіраць адценні ў адзенні, складаць кантрасты, маляваць фігуру чалавека, каб на яе аснове дзеці маглі стварыць эскізы касцюмаў. Аматараў вышыўкі ён вучыць не вышываць па гатовых схемах з часопісаў і інтэрнэту, а ствараць свае ўласныя ўзоры і сюжэты. Натхняе ён дзяцей развіваць і мясцовыя традыцыі вышыўкі. Некалі ў Парычах быў філіял бабруйскай фабрыкі мастацкіх вырабаў, дзе мясцовыя майстрыхі вышывалі абрусы, ручнікі і нават гальштукі, якія цанілі не толькі на радзіме.
Творчыя падарожжы
Каб вывучыць пэўны від мастацтва і далей развіваць, шмат гадоў студыйцы ездзяць па Беларусі на пленэры.
— У кожным рэгіёне Беларусі свае, адметныя мастацкія здабыткі, і ўсюды ёсць майстры, мастакі, якія іх захоўваюць і развіваюць. Нясвіж, Мінск, Полацк, Мір, Брэст, Бабруйск, Магілёў… Нашых маршрутаў ужо шмат. З дзецьмі мы даследуем палацы, наведваем музеі, майстэрні майстроў дэкаратыўнай творчасці, студыі мастакоў-жывапісцаў і тэатральных мастакоў, заглядваем за кулісы тэатраў, прымяраем сцэнічныя касцюмы і інш. Так дзеці бачаць, што работа мастака разнастайная, могуць выбіраць паміж прафесіямі тэатральнага мастака, мастака-жывапісца, рэстаўратара, скульптара, выкладчыка… Падчас майстар-класаў яны спрабуюць сябе ў розных сферах — рэстаўрыруюць старажытную кераміку, малююць з натуры жывёл, пераносяць на палотны руіны палацаў, робяць накіды пейзажаў… Усё гэта потым служыць нам асновай для стварэння новых работ.
Педагог уключае ў план незвычайных падарожжаў і наведванне ўстаноў сярэдняй спецыяльнай, прафесійнай, вышэйшай адукацыі, дзе падлеткі знаёмяцца са спецыяльнасцямі, умовамі навучання.
Задача мастака — не проста перакласці свае эмоцыі на палатно, а праз іх уздзейнічаць на гледача, мяняючы яго настрой і светапогляд.
Выпускніца студыі Таццяна Сасноўская сама атрымала адукацыю мастацтвазнаўца, працавала ў гэтай жа студыі. Тут жа вучыліся яе дочкі, станавіліся пераможцамі прэстыжных творчых конкурсаў.
— Аддаючы дачок да Анатоля Дзмітрыевіча, мне хацелася, каб і яны адчулі тую асалоду ад спазнання нашай культуры, нашай краіны, якой было напоўнена ўсё маё дзяцінства і юнацтва. Мы часта выязджалі са студыяй на пленэры, я да дробязей памятаю кожнае наша такое падарожжа. Мы даследавалі музеі, выставы, сустракаліся з вядомымі мастакамі, майстрамі, а вяртаючыся дадому, самі станавіліся творцамі, — успамінае Таццяна Сасноўская.
У студыю па прафесію
— У нашай студыі займаліся ўсе, каму пры паступленні трэба было здаваць творчыя экзамены, у прыватнасці кампазіцыю. Школьных ведаў тут часта недастаткова — маляванне, жывапіс, перспектыва ў школьным курсе даволі павярхоўныя, а нашы выпускнікі даволі лёгка паступаюць у профільныя сярэднія спецыяльныя і вышэйшыя навучальныя ўстановы, — гаворыць педагог.
Ужо амаль 50 выпускнікоў выбралі сваёй прафесіяй профільныя кірункі студыі і сталі скульптарамі, архітэктарамі, дызайнерамі, мастакамі-афарміцелямі, маствацтвазнаўцамі. І каля паловы з іх сталі выкладчыкамі гэтых дысцыплін, уключаючы дачку і ўнука А.Д.Тураўца. Але пры гэтым педагог ніколі не ставіў сваёй мэтай рыхтаваць калег.
— Я і дзецям гавару: не трэба кожнаму імкнуцца стаць мастаком. Гэта не абавязкова павінна быць прафесіяй. За той час, пакуль мы жывём на гэтым свеце, мы павінны паспець яго ўпрыгожыць. Не важна, ці будзе для гэтага дыплом мастака. Пабудавалі людзям дом, пралажылі дарогу, намалявалі карціну, упрыгожылі працоўны кабінет, пасадзілі сад — вы ўжо ўпрыгожылі свет навокал. Так вы ўздзейнічаеце на настрой іншых, робіце ім прыемна, прыносіце карысць, — гаворыць Анатоль Туравец.
Святлана НІКІФАРАВА
Фота аўтара і з архіва студыі
