Роўна тыдзень назад, 21 сакавіка, у Сусветны дзень паэзіі, давялося прысутнічаць на творчай сустрэчы з паэтэсай, бардам, рэжысёрам, актрысай, старшым выкладчыкам кафедры тэорыі і методыкі выкладання мастацтва факультэта эстэтычнай адукацыі Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка Таццянай Жылінскай. Гэта быў цудоўны камерны вечар, багаты як на песенныя і паэтычныя адкрыцці самой Таццяны Генадзьеўны, так і на цёплыя выступленні такіх вядомых творцаў, як паэт, перакладчык і публіцыст, лаўрэат Нацыянальнай літаратурнай прэміі і больш за 30 міжнародных прэмій, рэдактар часопіса “Новая Няміга літаратурная” Анатоль Аўруцін, акцёр тэатра і кіно, літаратар, заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь Андрэй Душачкін, літаратурны крытык Людміла Вараб’ёва, якія ахвотна раздзялілі разам з Таццянай Жылінскай цеплыню і радасць жывога непасрэднага канктакту з зацікаўленай публікай. І, здаецца, у той вечар у душах усіх прысутных на сустрэчы сапраўды пасялілася Любоў — галоўная тэма ў творчасці паэтэсы, а яшчэ тыя “вандроўныя гіпербалы” і “вера ў шчырасць часу”, пра якія піша яна ў адным са сваіх вершаў. На наступны дзень Таццяна Жылінская адказала на нашы пытанні.
Таццяна Жылінская — аўтар трох паэтычных зборнікаў, член Саюза пісьменнікаў Беларусі і Саюза пісьменнікаў Саюзнай дзяржавы, ганаровы член Саюза рускіх пісьменнікаў Балгарыі, акадэмік Міжнароднай літаратурна-мастацкай акадэміі (Украіна). Лаўрэат Міжнароднай літаратурнай прэміі імя Мікалая Гогаля “Трыумф”, Міжнароднай літаратурнай прэміі імя Эрнэста Хемінгуэя “Новы свет” (Канада) і многіх іншых. Пераможца першага паўфіналу фестывальнага руху “Осиянная Русь” у намінацыі “Песня”.
— Таццяна Генадзьеўна, у вас так многа творчых і прафесійных амплуа, што не магу не пачаць нашу гатурку з пытання пра вашу самаідэнтыфікацыю. Кім вы адчуваеце сябе найперш: паэтэсай, бардам, рэжысёрам, актрысай, выкладчыкам? Ці запытаю інакш: які працэнт у вашай творчай натуры займае кожная з гэтых іпастасей?
— Гэтыя працэнты наўрад ці можна падлічыць. На самай справе, калі я ўваходзіла ў педагогіку пасля заканчэння музычна-педагагічнага факультэта тады яшчэ Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя А.М.Горкага, я адназначна адчувала сябе ў першую чаргу педагогам, выкладчыкам. І гэта нікуды не сышло, таму што гэта — прафесія, шлях, з яго нікуды ўжо не збочыш. Гэтаму прысвечана ўсё жыццё, і, якія эмацыянальныя парывы нас ні штурхалі б у розныя бакі нашага культуралагічнага быцця і творчага самавыяўлення, ад прафесіі нікуды не сыдзеш. Тым больш я нарадзілася ў педагагічнай сям’і: мама была настаўніцай геаграфіі, тата — настаўнікам гісторыі. А сёння, выкладаючы на факультэце эстэтычнай адукацыі БДПУ імя Максіма Танка, рада працаваць разам са сваімі калегамі, якія жывуць шмат у чым тымі ж педагагічнымі праблемамі, што і я. І жыццё на нашым факультэце, трэба сказаць, цікавае і насычанае. Дарэчы, карыстаючыся выпадкам, хачу запрасіць чытачоў роднай “Настаўніцкай газеты” на вялікае свята — IV Фестываль авангарднай моды і стылю “Метамарфозы”, які пройдзе на нашым факультэце 5 красавіка. Гэтае феерычнае шоу сёлета прысвечана Году малой радзімы і 105-годдзю нашай альма-матар. У конкурснай праграме фестывалю будуць прадстаўлены яркія дэфіле 15 дызайн-каманд, а ганаровымі гасцямі фестывалю стануць многія вядомыя ў нашай краіне дызайнеры, акцёры, мастакі, пісьменнікі, кампазітары, эстрадныя выканаўцы і інш.
— Дзе вы пачыналі свой педагагічны працоўны шлях?
— Па размеркаванні я трапіла ў Віцебск, там рабіла першыя крокі ў якасці педагога ў ВДПІ імя С.М.Кірава на кафедры “Музычнае мастацтва”, там жа атрымала пасаду старшага выкладчыка і там жа прыйшла ў тэатр пры Віцебскай філармоніі, які тады яшчэ не быў народным. Але якраз з маім прыходам у тэатры пачалося якаснае абнаўленне рэпертуару, мы зрабілі мноства паказаў і хутка сталі называцца Маладзёжным тэатрам “Сінтэз” горада Віцебска (кіраўніком была Ларыса Данчанка). І, дарэчы, ужо тады ў маёй самаідэнтыфікацыі пачала паўставаць дылема, пра якую вы мяне спачатку запыталі: “Хто вы такая, Таццяна Генадзьеўна? Педагог ці актрыса? Бо днём вы выкладаеце, а вечарам выступаеце на сцэне…”
— На творчым вечары вы сказалі, што позна пачалі пісаць вершы. А позна — гэта калі? І што канкрэтна падштурхнула вас звярнуцца да паэзіі?
— У 44 гады. А што да штуршка, то ён быў нечаканы… Тут трэба зрабіць невялікі экскурс у маю гісторыю. Педагагічнай прафесіі мяне навучыла і ў пэўным сэнсе дала мне пуцёўку ў жыццё вядомая мастацтвазнавец Таццяна Ісаакаўна Баляслаўская. У гады вучобы ў інстытуце я была ў яе самай дрэннай студэнткай. Пасля сваёй сельскай музычнай школы і з прычыны свайго маладога ўзросту я проста не магла ацаніць, хто стаіць перада мной і чытае мне лекцыі. На яе лекцыях я пад партай вязала, гартала модныя часопісы, чытала ўсялякую фантастыку і наогул паводзіла сябе вельмі нахабна, за што і атрымлівала “двойкі”, а пасля бясконца пераздавала экзамены. Але потым, калі я прыехала ў Віцебск і мяне ўжо як педагога нагрузілі ўсім блокам гісторыі музыкі, якую я ў Таццяны Ісаакаўны не слухала, мне нічога не заставалася, як кінуцца ў ногі… ёй, Таццяне Ісаакаўне. Любы іншы педагог мяне проста выгнаў бы, а гэтая жанчына мяне прыняла ў свае добрыя далоні: дала мне свае рабочыя праграмы, лекцыйныя і дадатковыя матэрыялы, забяспечыла мяне неверагодным арсеналам падручнікаў. І фактычна за лета пасля заканчэння інстытута я наноў прайшла курс Баляслаўскай і ў верасні выйшла да віцебскіх студэнтаў цалкам узброеная ведамі. Гэта ўсё я расказала да таго, каб было зразумела, хто для мяне Таццяна Ісаакаўна Баляслаўская.
А потым мінула 17 гадоў, і я сама стала выкладаць поруч з Таццянай Ісаакаўнай на музычна-педагагічным факультэце ў Мінску. І здарылася так, што аднойчы мне даручылі тэатралізаваць на факультэце Дні навукі ў школе (на той час я ўжо атрымала і другую адукацыю рэжысёра ў Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў). Але што такое тэатралізаваць навуку? Гэта, ведаеце, можна зрабіць толькі з вялікага маладога апломбу або, даруйце, з дурной галавы. Тым не менш, здаецца, мне гэта ўдалося. Але замест падзякі я пачула толькі адно: “Дрэнна, дрэнна, усё дрэнна…” І я… ад крыўды сарвалася. Гэта быў жудасны эмацыянальны зрыў. Я проста стаяла ў калідоры і крычала як вар’ятка. І ў гэты час мяне нехта ціхенька ляпае па плячы. Абарочваюся: Баляслаўская… І яна прамаўляе проста геніяльную фразу: “Танечка, якія ў вас вобразы! Якая ў вас паэтычная мова! Вы ніколі не думалі над тым, каб пачаць пісаць вершы?” І вось я не ведаю, што яна тады ўключыла ўва мне гэтай фразай, але літаральна на наступны дзень я бягу на работу — і па дарозе, сама таго не заўважаючы, пішу свой першы верш. Урываюся на кафедру, там сустракаю Баляслаўскую і літаральна кідаюся да яе: “Таццяна Ісаакаўна! Са мной адбылося штосьці незразумелае. Я зараз вам пакажу…” Запісваю на хуткую руку алоўкам тое, што мне прыйшло па дарозе, ні радка не праўлю, паказваю ёй. Яна паглядзела, пачытала і кажа: “Калі вы так працягнеце, то… Баюся памыліцца, але, па-мойму, сёння, Танечка, вы нарадзіліся як паэтэса”.
Такая вось мая асабістая гісторыя. Як бачыце, вытокам маёй паэзіі стала зусім не каханне, нічога такога… Скажам так, няштатная сітуацыя на вытворчасці. (Смяецца.) Дарэчы, я яшчэ недзе з паўгода пасля таго выпадку давала Баляслаўскай першай чытаць свае вершы.
— Былі нейкія сумненні, што паэзія — гэта ваша?
— Безумоўна, як кожны нармальны чалавек, я сумнявалася: ці не хвароба гэта, ці не графаманія… Але я стала выкладваць свае вершы ў сацыяльныя сеткі, там жа, у інтэрнэце, знаходзіла інфармацыю пра розныя міжнародныя літаратурныя конкурсы, адпраўляла туды падборкі. І літаральна адразу пачалося ўсё гэта: я ў лонг-лістах, у шорт-лістах, першыя перамогі. Урэшце я зразумела, што я займаюся нечым тым, чым мне варта займацца. А потым, ужо з дзвюма першымі кнігамі, я прыйшла ў мінскае аддзяленне Саюза пісьменнікаў Беларусі, сустрэла там Міхася Паўлавіча Пазнякова, і мяне прынялі ў Саюз. Ужо будучы сябрам СПБ, пазнаёмілася з чалавекам, які ў паэтычным жыцці мне даў, напэўна, літаральна ўсё. Я гавару пра Анатоля Юр’евіча Аўруціна. Гэта не проста майстар, не проста талент, гэта прызнаны міжнародны аўтарытэт у рускай паэзіі. Я доўга хадзіла вакол яго, не асмельваючыся падысці, дый я сама ніколі ў жыцці да яго не падышла б першай. Ён да мяне падышоў. І ён літаральна зрабіў мой трэці зборнік “Странствующие гиперболы”, у тым сэнсе, што сам выбраў назву (радкі з майго верша “Миг одного путешествия”), надзвычай прафесійна, у нейкай вельмі асаблівай драматургічнай паслядоўнасці расставіў усе вершы і наогул прымусіў мяне паглядзець на ўласныя вершы па-іншаму. Я нават па першым часе не пазнавала свае вершы, не верыла, што ўсё гэта напісала я…
— Давайце патлумачым нашым чытачам, як усё-такі трэба разумець гэты вобраз — “вандроўныя гіпербалы”.
— “Вандроўныя гіпербалы” — гэта ўсе тыя вобразы, метафары, перабольшанні — карацей кажучы, тропы, тая вобразная паэтычная мова, якая вандруе ў мове таго, хто стварае вершы, якая перацякае ў паралелях і перпендыкулярах… Паэт жа не можа сказаць проста, маўляў, вось стаіць стол. Ён абавязкова нешта дадумае, прыхарошыць, скажа, напрыклад, што гэты стол сумуе на досвітку… (Смяецца.) Прычым вобразны рад мяняецца з верша ў верш, ты шукаеш заўсёды штосьці новае… “Странствующие гиперболы // В нас отцветали магнолией. // Ветры швырялись разгульные // Листьями нежизнестойкими…” Магноліі адцвілі, вятры адшпурляліся — і далей ты ўжо нікуды іх не возьмеш. Хаця графаманы могуць бясконца эксплуатаваць адзін і той жа вобраз. Ведаеце, часам маладыя людзі пачынаюць біць сябе ў грудзі, маўляў, вось я паэт. А на самай справе ён проста эмацыянальна выплюхвае сябе праз бяздарныя, убогія рыфмы — і больш нічога. І калі ты пачынаеш гэтаму маладому чалавеку нешта тлумачыць, ён жудасна крыўдзіцца і кажа, што яму падразаюць крылы. А на самай справе чалавеку проста пакуль яшчэ не хапае разумення, што такое паэзія, што банальныя рыфмы — гэта і ёсць графаманія, што дзеяслоўныя рыфмы — гэта ўчарашні дзень і г.д.
— А ў чым, на вашу думку, сутнасць паэзіі — у мове ці ў нейкіх, скажам так, надмоўных структурах, ментальных, душэўных?
— Я думаю, у роўных прапорцыях. Ментальнасць, душэўнасць — яны ж і выказваюцца праз мову. Што да мяне, то мае бацькі, мае бабулі і дзядулі па абедзвюх лініях былі рускамоўнымі. І я не магу сказаць, што беларуская мова — гэта для мяне матчына мова. Хаця вучылася я ў беларускамоўных школах: да 5 класа — у роднай вёсцы Ухвалы Крупскага раёна, потым — у саміх Крупках.
— У вас ёсць адзін верш, напісаны адразу на дзвюх мовах — рускай і беларускай. І заканчваецца ён такімі словамі: “…где ты всегда чужой в любом из языков…”
— Гэта такое ўнутранае адчуванне. Але, думаю, яно прысутнічае не толькі ў мяне. Паэт унутры сябе заўсёды адзінокі. І ён будзе не да канца зразумелы або наогул не зразумелы іншым людзям, на якой мове ён бы ні гаварыў. Асабліва калі ён хоча сказаць ім нешта абсалютна сваё, патаемнае. Але я не хачу нікога вінаваціць у гэтым. Проста наша жыццё такое.
— На творчым вечары сярод іншых вы прачыталі вельмі шчымлівы верш “Баба Ніна і баба Валя”. Гэта, напэўна, былі вельмі дарагія для вас людзі?
— Вы ведаеце, я яшчэ ніколі не адчувала такой жудаснай пустаты, якую адчула тады, калі іх не стала… Гэта, дарэчы, не бабулі ў літаральным сэнсе. Баба Валя была роднай сястрой майго бацькі, значыць, маёй цёткай. Баба Ніна мне прыходзілася прабабуляй… Гэта былі сапраўды святыя для мяне людзі. І лёсы ў іх трагічна-гераічныя… Баба Ніна ў 15 гадоў была партызанскай сувязной у Крупскім раёне, трапіла ў палон, фашысты з яе доўга здзекаваліся, мучылі і, думаючы, што яна ўжо мёртвая, выкінулі яе ў хлеў да свіней. Яе маці ноччу паехала забраць цельца, дамоў прывезла, а яна жывая. Пачала выходжваць, але ў вёсцы знайшлася нейкая сволач, якая данесла паліцаям. Яе паспелі схаваць у стажок, але і пра гэта паліцаі даведаліся. Хадзілі па полі і ўсе стажкі штыкамі ды віламі калолі. І той стажок таксама калолі… Але Гасподзь Бог дапамог той дзяўчынцы выжыць. Нарадзіла цудоўных дзяцей. А прыгажуняй, а пявунняй такой была! Дажыла да 74… А бабе Валі быў толькі годзік, калі немцы ўварваліся ў хату і скінулі той жывы маленькі скрутачак з печы. Ды так, што на ўсё жыццё пашкодзілі ёй спіну і яна не змагла мець сваіх дзяцей… Але за намі трэслася, як за роднымі. Баба Ніна і баба Валя, можна сказаць, шмат у чым і выгадавалі мяне з маімі двума братамі… “Побудьте со мной, отдохните немного. // С трудом добрались до земного порога. // Путь был непростым из-за облачной дали, // Скажи, баба Нина, скажи, баба Валя?”
— Пытанне да вас і як да паэта, і як да выкладчыка кафедры тэорыі і методыкі выкладання мастацтва. На якое галоўнае пытанне, на ваш погляд, адказвае мастацтва, культура ў цэлым? Як? Што? Чаму? Навошта? За што? Гэты пералік можна доўжыць…
— На любое з пералічаных вамі пытанняў і магчымых іншых. Я наогул лічу, што людзі мастацтва — гэта рэальнае пацвярджэнне існавання Бога. Усе людзі, якія займаюцца мастацтвам і разумеюць яго, — гэта людзі, пацалаваныя Богам. І калі Іаган Себасцьян Бах — гэта прыклад поўнага ўвасаблення боскага ў чалавеку на зямлі, то, скажам так, усім астатнім, хто займаўся і займаецца мастацтвам, дасталася па нейкіх крыхах.
— Тым не менш на сваім творчым вечары вы гаварылі пра тое, што лічыце культуру і, у прыватнасці, музыку самымі слабымі звёнамі ў адукацыі нашых людзей наогул…
— Але ж я нічога не прыдумала. Пасля заканчэння сярэдняй школы мы ўсе без выключэння ведаем, напрыклад, тэмпературу кіпення вады, хімічную формулу вады або тое, што два ў два будзе чатыры. Але, скажам, калі задаць людзям якое-небудзь хрэстаматыйнае пытанне з галіны музыкі, напрыклад: “Які музычны інструмент напалохаў маленькага Моцарта?”, то зусім нямногія з немузыкантаў адкажуць на яго. А для нас, музыкантаў, гэта ж такая хрэстаматыя, як два ў два.
— Да свайго сораму я таксама не адказаў бы…
— Гэтае пытанне аднойчы задалі знаўцам на перадачы “Што? Дзе? Калі?”, і тыя таксама не змаглі адказаць.
Калі Моцарту было чатыры гады, тата павёў яго ў оперу. Дзіця страшэнна расплакалася пры ўдарах у літаўры. Тата падумаў, што ў сына няма музычных здольнасцей, спрэс расчараваны вярнуўся з ім дамоў і з жалем паведаміў жонцы, што ў іх расце толькі адораная дачка, а хлопчыку не дадзена… А на самай справе гук літаўраў прычыніў фізічны боль маленькаму Моцарту, бо ў яго быў абсалютны музычны слых. Дзякуй богу, неўзабаве здарыўся выпадак, які прымусіў бацьку Моцарта па-іншаму зірнуць на свайго сына: калі ў прысутнасці гасцей, якія ігралі музыку, малы абсалютна дакладна запісаў ноты, якія чуў. Прычым ён паказаў напісанае спачатку бацьку, той падумаў, што гэта звычайныя дзіцячыя кляксы. А яго сябар паглядзеў на тыя кляксы і ўсклікнуў: “Пачакай-пачакай, дык гэта ж ноты! Ён жа зусім дакладна запісаў тое, што мы ігралі!”
Наша музычная адукацыя насамрэч кульгае. Даходзіць нават да анекдатычных сітуацый, калі, напрыклад, аднойчы я еду ў машыне са сваім знаёмым, прафесійным матэматыкам, і той мне хваліцца: “Паслухай, Таня, я тут надоечы дыск Шастаковіча купіў. Давай пастаўлю. Апошнім часам я толькі яго і слухаю, я нават не ведаў, што гэта такі цуд. Як жа магутна Шастаковіч апісваў музыкай вайну савецкага народа! Гэта проста неверагодна!” І ставіць той дыск. Пачынае гучаць музыка, а гэта не Шастаковіч, а… Чайкоўскі! Як высветлілася, калі ён купляў той дыск, пераблыталі каробкі. І ён увесь час думаў, што гэта Шастаковіч…
— Таццяна Генадзьеўна, паэзія, музыка вам дапамагаюць жыць?
— Так. І калі музыка з’явілася ў маім жыцці значна раней, чым паэзія, можна сказаць, была са мной з дзяцінства, то менавіта паэзія мне дала ўжо ў сталым узросце нейкія абсалютна новыя жыццёвыя крылы. І сёння я не ўяўляю сваё жыццё без яе, хоць кожны раз, калі прыходзяць новыя радкі, не ведаю, што будзе там, “На границе, там, где память правит правдою и ложью, // Между ноликом и точкой на истерзанной странице”.
— Вялікі дзякуй за гутарку.
Таццяна ЖЫЛІНСКАЯ
Миг одного путешествия
Миг одного путешествия
Стоил всех прожитых почестей.
Били нас рифмы репейником,
Гнали строкою в безволие.
Истинное сумасшествие
Или проверка на прочность нам?
Странствующие гиперболы
В нас отцветали магнолией.
Ветры швырялись разгульные
Листьями нежизнестойкими.
Ветви хлестались осенние,
Вот ведь — нежданное горюшко!
Травы не пахли багульные,
Песни не пелись пристойные.
Нам не желалось спасения
В тихой параболе дворика.
Вот бы на этой скамеечке
Выпросить паузу прочерка.
Было бы больше возможности
Выявить истинность бремени.
Руки в таких злоключениях
Верили в правильность почерка.
Губы в такой безнадежности
Верили в искренность времени.
Плач
Прибери этот шарик розовый, детонька,
прибери.
За тебя будут биться до крови, детонька,
короли.
А потом — не жалеть, а жаловать, детонька,
по ночам.
А еще унижать как шалые, детонька,
в мелочах…
Крошки, капли, картинки милые, детонька,
подбери.
Жаль, что любят судьбу блудливую, детонька,
короли.
Вот и явится импульсивный твой, детонька,
в ноябре.
Расплескаешь себя счастливую, детонька,
на заре.
Досмотри это лето, солнышко, детонька,
эту жизнь.
Собери свои грезы-стеклышки, детонька,
торопись.
Бусы, шарик розовый, буковки, детонька,
буквари…
Прибери моя лапа, куколка, детонька,
прибери…
Безумцу
Дом угловат, и треснувший асфальт
Торчит нескладно.
Летит с поникших груш грачиный гвалт:
— Кошмар! Прохладно!
Простой, почти графический пейзаж
Целует землю.
И лишь сорняк, кичливо, свой винтаж
Прошил в лазейку.
А стынь дождливая дождем дождит:
Дождемся снега?
Мой храбрый куст, репей, бандит, джигит,
Стратег, коллега…
Еще полтысячи твоих имен…
Такая смелость —
Куражить зеленью своих знамен…
Я засмотрелась!
Простой, родной, доверчивый дурак!
Куда ты лезешь?
Мороз достанет свой большой тесак,
И — смерть в разрезе…
Ты не ко времени! Хоть время — да,
Рванулось в лужу.
Сегодня что у нас? — Вода, беда…
Хотелось — стужу.
Хотелось: минус, красочность лица
И сон твой сладкий,
Чтобы весной тебя из-под крыльца
Шарахнуть тяпкой.
А ты сегодня вылез и зачем
Асфальт порушил?
Смотреть, как жалкие зимой грачи
Крышуют грушу?
Не улетели… Странно, ведь январь
Не серый зайчик.
Давай смелей, расти. Расти, буянь!
Мой славный мальчик!
Чего бояться? Ты ведь знал, когда
Рванулся к людям.
Придут мороз, снега и холода
Весны — не будет.
И для тебя, она — примитивизм!
Наивность. Точка.
Давай, доверчивый, еще живи!
В размытой строчке.
Ребус
Не изучать свой мир нельзя в хаосе преступлений мира.
И вот уже в пустой квартире
Терзаю душу муравья.
И пусть, ведь главное — кривясь, понять на грани бегства темы,
Что в этой выверенной схеме
Присутствует простая связь.
Вертеть её и так и сяк в изящно-тонких междуречьях:
О, сколько здесь ошибок вечных
Под опыт жизненный косят!
Вертеть её и так и сяк в изящно-тонких междуречьях:
О, сколько здесь ошибок вечных
Под опыт жизненный косят!
Испить их с теплым молоком под сладкий стон ржаного хлеба…
Щепотка соли, запах неба,
Любимый профиль за окном…
Но всё — не то, не там, не с тем, ни для чего пустая строчка.
Дрожит под лупой оболочка,
Решая ребус сложных схем.
Поброжу по тихой осени
Поброжу по тихой осени,
Пошепчу себе рассеянно…
Где-то там, на диком острове,
Счастье женское потеряно.
Пролетело пташкой малою,
Собрало по небу звездышки.
Летом все немного шалые,
А к зиме — вернулись в гнездышки.
Там теплей морозной ноченькой,
Хоть царапают иголочки.
Звезды я красивым почерком
Подпишу: “…тебе для елочки”.
Или нет — пошлю без подписи,
Пусть домашние любуются.
Для меня осенний подиум,
По нему бреду — сумбурная.
И гуляет рядом жертвенно,
И шуршит листвой рассеянно
Что-то там про счастье женское.
Осень — трепетная фрейлина.
Набросок
Нарисую любимого славным чертиком.
Грех под ребрами женскими — до седин.
Длинноногие девочки ходят в шортиках.
Стелет осень за окнами крепдешин.
Чуть мигая, торгуется глазом искренним:
Мол, берите, купите добра в мешках!
Милый мой, а давай мы возьмем и выскочим
Из наивного взгляда её грешка.
Пусть таращится в лоб! Я не стану прятаться,
Мне кленово-фигОвое — не в фасон.
Я куплю бутиковое суперплатьице,
Чтобы гордо пройтись у твоих посольств!
Чтобы рыцари наглые, вздрогнув шейками,
Приподняли картузы и палец — “за”!
Длинноногие девочки с их лазейками
Удивленно прищурили вслед глаза.
А на встречу, мой милый, искусной графикой,
Силуэтом, наброском, этюдом в дар,
Поломав расписание сложных графиков,
Ты порывом расчеркивал тротуар.
Может быть, я сотру непослушным ластиком
Мой наряд, твой порыв, глупость встречных лиц.
Сдуру я, милый мой, перманентной пластикой
Проверяла надежность твоих границ!
Проверяла на осень в её орнаменте,
На доверчивый дождик, на листопад.
Проверяла — сотру, но оставлю в памяти
Твой растерянно-радостный, жадный взгляд.
Кружка
Из-под сколов и обломков время вылезло наружу.
Беспокойной мелкой дрожью память ёжилась, ворчала.
Я всего лишь чищу кружку, я всего лишь мою кружку,
Допотопную жестянку, у которой нет начала.
Кем, когда, зачем, и сколько — где ответы на вопросы?
Чем измазан бок: перловкой, или …да, кусочком сала.
Чем пахнуло: чаем, водкой, может, медным купоросом?
И кого она от пули скользким краешком спасала?
Что с неё мне? Память детства, пальцы бабушки и мамы.
Пар, нависший над землею, злость воды, в огонь попавшей.
И колодец по соседству, самый чистый, самый-самый…
Сок березовый, слезою на кривое днище павший.
Миг игры, в которой мячик должен ей сказать спасибо.
И костер с гитарой юной, и поэт, влюблённый в мяту.
И советские поездки — стройотряды по Турксибу.
И рюкзак простого кроя, в сколиозе виноватый.
Белый цвет под запах хлора, полувнятные улыбки,
И зубовный гадкий скрежет о края моей бедняжки.
Шум в ракушке, бриз, “Боржоми”. “Не скучай” — с морской открытки.
Позабытый после детства, добрый дух молочной кашки.
Я её отчищу, все же, подождет посуды племя,
Вид для свалки, он абсурден в современной амплитуде.
Ведь по сколотой каёмке здесь моё застыло время.
Я не знаю про начало, но при мне — конца не будет.
Завтра
Завтра продолжит свой поиск ускоренный
Общей динамики в формуле истины.
Жизненный опыт пополнится норами,
Норами беглыми, норами лисьими.
Сотни проблем там свернутся в гипотезы,
Мягким клубком сладострастия шалого.
Завтра воскликнет: “Ну, вот же, ну вот те сны,
Жаль, что возможное чуть запоздало к вам”.
Значит, и нечего ждать обобщения.
Точный диагноз сегодня — в теории.
Завтра предложит свой поиск решения
Охеппиэнде в стране априории.
Завтра, бесстыдными, лисьими, жаркими,
Будут по норам плодиться без опыта
Чувства взаимные, жалкие, жадные,
Чтоб удалиться в финале безропотно.
Может быть, выйдут к обманчивой частности
В самой изысканной суперметодике.
Каплю глотнут непривычного счастья и…
Завтра мы встретимся, встретимся, вроде бы.
Невстреча
Тлел пятном аляповатым разнесчастно хмурый “Золак”,
Рожи корчил грязный постер под влиянием ветров.
Сквозняки по переходам щекотали сонный город,
Просыпались банкоматы, глупо фыркало метро.
Осторожно крались тени чьих-то вкрадчивых эмоций,
Пряча лица, пряча взгляды, запихнув себя в пальто.
И рассасывались кольца заводского злого смога.
В них ругались чьи-то жены на неряшливость авто.
Я пошла на эту встречу, захватив с собой обиду,
Неуверенность улыбки, неприкаянный смешок.
Пару капель валерьянки. Макияж для супервида.
Три, четыре поцелуя и коньяк — на посошок.
Слава богу, не приехал, не увидел, не обидел.
Не оставил без надежды. Не случилось, не сбылось.
На неделю смело можно позабыть про образ гида,
Можно, словно дикой псине, бросить сердцу эту кость,
Что, еще я интересна
Привлекательной походкой,
Не по возрасту нарядом, разговором ни о чем.
Просыпаясь, сонный город, кое-где лечился водкой
И пытался строить планы постсоветским кирпичом.
Зашивал свои карманы, расширял свои границы,
Сочинял свои кошмары и кошмарно пел о том,
Что всю ночь метались кони, на конях скучали принцы.
И дразнился рваный постер языкатым лоскутом.
Если ты меня забудешь
Ты меня забудешь, я, конечно, не заплачу,
Не улягусь на неделю на диване поболеть.
Вероятно, прогуляюсь по немому снегопаду,
Там, где, может быть, хотелось мне тебя поцеловать.
Мне так больно будет, правда… но не долго, не смертельно,
Как-нибудь и эту пытку попытаюсь пережить.
Знаешь, может с той витрины, прикуплю себе картину,
Ту, что нам обоим, помнишь, так понравилась тогда.
Если ты меня забудешь, я — трусиха, в самом деле…
Почему забыть ты должен, то, что и не началось?
Почему я так волнуюсь про несчастное свиданье,
Почему так больно, трудно, про него не написать?
Нас один безумный город приютить пытался, очень…
У него не получилось. Он, сконфуженный, молчит.
А мои простые мысли о таком и близком чуде,
Им немного надо, право, пожурить самих себя.
Если ты меня забудешь, что-то мы пропустим в жизни,
Что-то нас обгонит снова на доступном вираже.
Если ты меня забудешь, то возможно очень много
Много мелочных бирюлек не закончат свой узор.
Правда, мелочи — лишь звенья, но без них мы не увидим,
Не поймем и не узнаем что-то важное о нас.
Я, конечно, буду долго, очень долго буду думать
Почему не получилось, в чем была я неправа,
Где — опять поторопилась, где — напрасно промолчала.
И про то, как часто будешь ты меня не вспоминать.
Если ты меня забудешь,
Я, поверь мне, не заплачу.
Так что смело можешь, смело, слышишь, смело забывать!
Я тебя забуду тоже на полгода, нет, на время,
То, которое поможет мне тебя не позабыть.
Это время — будет нашим. Мы с тобой вдвоем узнаем
То, что с нами, вероятно, так и не произошло.
Тапки (Анне-Магдалене Бах)
Кто первым встал — того и тапки.
И тапки тоже это знали.
Они повсюду успевали,
А не штаны, парик и шляпки.
И так, как надо в идеале,
Чуть-чуть мешая распорядку,
Они с утра игрались в прятки,
Когда их пальчиком искали.
И днем терялись. Понарошку…
И вечерком, чуть-чуть, заочно.
Им снились сны спокойной ночью,
А по утрам, пиная кошку,
Ногой того, кто встал не мешкав,
Они решали две задачки:
Когда же Он покончит с мессой
И выйдет кинуть мусор в тачку.
А после — бодрыми, по нотам,
Помятым, брошенным и рваным,
Повторно брались за работу,
Ведь вслед за Ним вставала Анна.
Плита, дрова, заварка, чайник…
И тапки шлепали к буфету.
Ай, хорошо, уже согреты
Его теплом, его ворчаньем.
Бельё, камзол, пюпитры, скрипки.
И всюду: дети, дети, дети…
Господь, ты есть на белом свете!
В её глазах — тепло улыбки
К своим, чужим… к цветам и кошке.
Да, много будничной работы.
Огромный мир в её ладошке:
Его любовь и ноты, ноты…
Их — годы, годы, море, море…
Таких прекрасных и великих,
Простых, глубоких, чудотворных.
Мытарства, слёзы, лики, лики…
Горит свеча, то дело — капнет,
Как жизнь, весьма непостоянна.
Заснула трепетная Анна,
Не спят истрепанные тапки.
Теряться больше нет причины,
И кошки нет. Ах, дети, дети…
Приют для бедных — стены эти.
И горечь нищенской кончины.
Не спят… Давно седобороды.
Воспоминаний быстротечность.
А завтра, сократив расходы,
Хозяйке их наденут в вечность.
Покаянное
Усталость осталась.
А помнишь, мечталось,
Что будут цветными дворы.
Сегодня оскалы дымящейся стали
Воруют земные дары.
Колодцы да хаты уныло горбаты,
Стыдятся крапивных ковров.
Деревья из сада — плохие солдаты —
Погрызены глупым бобром.
Давно обесточен, а значит, непрочен
Покинутый богом приют.
Там изредка ночью — коварно-порочны —
Хвостатые крысы снуют.
Пропали картошка, бурак да окрошка,
Шашлык, огурец и редис.
Орёт где-то сдуру облезлая кошка,
Забравшись на ветхий карниз.
Там гнездам не виться: торопятся птицы,
Боятся озлобленных крыс.
Блудница душица теряет петлицы,
И вянет душистый анис.
И я не старалась…
Усталость осталась
И запах отравленных зим.
Прости, что не плачу, забытая дача,
Над страхом твоих амнезий.
Сознание сбито работой и бытом,
Мотает брутальная муть.
Прости, что избита, забита, закрыта…
Прости, пожалей и забудь.
Мікола ЧЭМЕР.
