Памятаеце фотаздымкі вашых сваякоў у адной вялікай раме, якая вісела ці вісіць дагэтуль у хаце вашай бабулі? А тое, з якой цікавасцю вы, яшчэ калі былі дзіцем (ды і ўсе, хто пераступаў парог той хаты), углядваліся ў твары на здымках, намагаючыся ўявіць, якой была гісторыя вашай сям’і? У пэўным сэнсе такой рамкай, якая дазваляе ўбачыць мінулае — толькі не асобнай сям’і, а ўсёй вёскі — сталі краязнаўчыя школьныя музеі. А ў Юравіцкім дзіцячым садзе — сярэдняй школе Калінкавіцкага раёна гістарычна-краязнаўчы музей адлюстраваў гісторыю не толькі вёскі, а, бадай, усёй Беларусі ад самай старажытнасці да нашых дзён.
У канцы мінулага года музей адзначыў сваё 60-годдзе, а сёлета будзе 40 гадоў, як ён атрымаў званне “народны”. Натхняльнікам і першым яго стваральнікам быў настаўнік гэтай школы Аляксандр Паўлавіч Гарчанка, які разам з вучнямі збіраў экспанаты і ўдзельнічаў у раскопках стаянак першабытнага чалавека. Пад кіраўніцтвам настаўнікаў школы, студэнтаў і выкладчыкаў гістарычных факультэтаў беларускіх універсітэтаў вывучалася і працягвае вывучацца мінулае і сучаснасць гэтага краю.
Пагрузіцца ў гісторыю можна на 365 квадратных метрах. Тут размясцілася некалькі экспазіцый: археалагічная, этнаграфічная, ваенна-патрыятычная, прысвечаная прыродзе роднага краю з птушкамі, ляснымі жывёламі і нават магутным зубрам і інш.
У старажытнасць нас з ходу пагрузіў 7-класнік Мікіта Мішчук, сустрэўшы каля экспазіцыі з астанкамі юравіцкіх мамантаў: “Мала які музей нашай краіны можа пахваліцца такой вялікай экспазіцыяй астанкаў першабытнага слана — маманта. Упершыню яго косці былі знойдзены ў 1928 годзе юравіцкім гісторыкам, настаўнікам і дырэктарам нашай школы Юліянам Попелем. Разам са сваімі вучнямі ён знайшоў мноства костак, біўняў, прылад працы першабытнага чалавека. З таго часу археолагі пачалі раскопкі ў Юравічах і не пераставалі здзіўляцца таму, што 26 тысяч гадоў назад якраз на гэтым месцы знаходзілася стаянка краманьёнцаў. Да нашага часу гэта самая старажытная стаянка на тэрыторыі Беларусі”.
Сапраўды, перад намі нібы ажыў падручнік гісторыі з яго першымі раздзеламі пра палеаліт, мезаліт і неаліт, а таксама пра бронзавы і жалезны век. Стаянкі гэтых перыядаў былі знойдзены падчас раскопак у аграгарадку Юравічы, у раёне возера Літвін і азёр, размешчаных каля вёсак Шарэйкі і Града. Адтуль у гэты музей трапілі разцы, наканечнікі стрэл, скрабкі, нажы-пласцінкі, шыла з косткі, праколкі, рэстаўрыраваныя нож і серп, зерняцёрка, охра, рэшткі керамічнага посуду… Шмат тут розных упрыгажэнняў як для чалавека, так і для каня.
Алена Суханос падчас сваёй экскурсіі адзначыла: “Нашым продкам было няпроста: даводзілася шмат працаваць, змагацца, знаходзіць і не здавацца. Але ўсё ж знаходзілі час і даглядаць сябе, пра што гаворыць касцяны грэбень і скроневыя кольцы. Бачыце, больш за ўсё тут заручальных пярсцёнкаў. Мабыць, жаніліся ў нас часта, таму і колькасць насельніцтва імкліва расла: у XVI стагоддзі ў Юравічах было ўсяго 20 чалавек, а ў 1939 — ужо 2,5 тысячы”.
Анастасія Пятачэнка, навучэнка 7 класа і дачка мясцовага святара, пад перазвон расказала пра 400-гадовую гісторыю галоўных мясцовых святынь — Юравіцкую цудатворную ікону Божай Маці і езуіцкі калегіум, які ў 1865 годзе стаў праваслаўным манастыром, пра вялікія подзвігі, трагедыі і, канечне, пра вялікіх людзей.
Таццяна Чухалёнак правяла экскурсію “вакол печы” па экспазіцыі “Беларуская хатка”. Расказала і пра тое, як палілі ў печы, гаватавалі ў ёй, і падзялілася звязанымі з печчу народнымі павер’ямі. Так, згодна з імі, у падпечку жыў дамавік, а ў новую хату яго перавозілі ў ношаным лапці, у які насыпалі жменю зямлі з-пад старой печы.
Шмат цікавага мы знайшлі для сябе, на некалькі хвілін акунуўшыся ў савецкі перыяд. Былая загадчыца музея Г.М.Бусел пагрузіла нас у атмасферу юравіцкіх кірмашоў, якія так дакладна апісаў у сваім рамане Іван Мележ і на якія прыязджалі людзі з усёй Беларусі, Расіі, Украіны.
Зачыніўшы дзверы ў музей, адчуваеш гордасць за нашу краіну. Столькі ўнікальных рэчаў хаваецца за звычайнымі школьнымі дзвярыма! Які канцэнтрат гісторыі! Некаторыя краіны будуюць цэлыя музеі для аднаго толькі экспаната, а тут, у адным музеі, зберагаецца цэлы скарб з соцень такіх рарытэтаў.
Святлана НІКІФАРАВА.
У дадатку выкарыстаны фотаздымкі Алега ІГНАТОВІЧА.
