Наталля СТЭЛЬМАХ, педагог-псіхолаг
Да дня нараджэння польскага педагога, пісьменніка, урача і грамадскага дзеяча Януша Корчака (22 ліпеня 1878 — 7 жніўня 1942).
Кожны педагог так ці інакш ведае імя Януша Корчака. Яго кнігі “Як любіць дзіця”, “Права дзіцяці на павагу”, “Любоў да дзіцяці”, “Несур’ёзная педагогіка”, “Пакіньце мяне дзецям… Педагагічныя запіскі”, “Кароль Маціуш Першы” і іншыя сталі сусветнымі бестселерамі ў галіне дзіцячай педагогікі і псіхалогіі.
Януш Корчак быў выдатнай фігурай польскай культуры і педагогікі ХХ стагоддзя, поўны высакароднасці і самаахвярнасці. Ён напісаў больш за дзясятак кніг, арганізаваў мноства дзіцячых дамоў і калоній, працаваў над стварэннем адукацыйных праграм і методык навучання. Але, нягледзячы на ўсе гэтыя дасягненні, яго найбольш знакамітым подзвігам стала ахвяраванне ўласным жыццём дзеля выратавання жыцця дзяцей.
Януш Корчак жыў у эпоху, калі шмат дзяцей засталося без бацькоў, без прыстанішча і харчу. Гэта былі цяжкія часы для Польшчы. Сваёй галоўнай місіяй Корчак бачыў дапамогу дзецям у жыцці і прадастаўленні ім бяспечнага прыстанішча. Так ён арганізаваў свой першы дзіцячы дом — “Дом Рэдуты”, дзе дзеці маглі знайсці ежу, адзенне і прытулак. Але гэта быў толькі пачатак яго дзейнасці. У 1942 годзе, падчас нацысцкай акупацыі Польшчы, Корчак знаходзіўся ў Варшаўскім гета. Ён працаваў у дзіцячым доме, які клапаціўся пра больш чым 200 сірот. Калі нацысты пачалі распаўсюджваць на гета план “Фінальнага рашэння” (падразумявалася масавае знішчэнне яўрэйскага насельніцтва Еўропы), Корчак адмовіўся пакінуць дзяцей, нягледзячы на тое, што яму было прапанавана выратаваць сваё жыццё.
Януш Корчак: Любі сваё дзіця любым — не таленавітым, не ўдачлівым, дарослым. Маючы зносіны з ім — радуйся, таму што дзіця — гэта свята, якое пакуль з табой.
У жніўні 1942 года нацысты пачалі вывозіць дзяцей з гета ў канцлагер “Трэблінка”. У Корчака была магчымасць выехаць з гета на адным з эвакуацыйных цягнікоў, які звычайна адпраўляўся разам з дзецьмі, але ён адмовіўся.
Корчак і яго дзеці былі адпраўлены ў канцлагер. Ён працягваў даглядаць дзяцей, клапаціўся пра іх, наколькі хапала яго сіл, спрабаваў стварыць для іх умовы для жыцця. У жніўні 1942 года Корчак і яго выхаванцы былі адпраўлены на пакаранне смерцю ў газавую камеру, але ён быў жывы да самага канца, сціплы герой, які ахвяраваў усім дзеля дзяцей.
Помнік Янушу Корчаку знаходзіцца ў гета Варшавы, непадалёку ад дзіцячага дома, у якім ён клапаціўся пра дзяцей. Гэты помнік нагадвае пра подзвіг Корчака і пра тое, што ён значыць для многіх людзей у Польшчы і ва ўсім свеце. Кожны год яго ахвярнасць успамінаюць у Міжнародны дзень правоў дзяцей — 20 лістапада.
Януш Корчак з’яўляецца прыкладам і крыніцай натхнення для ўсіх, чыя праца звязана з дзецьмі. Яго гуманізм і любоў да дзяцей, яго самаадданасць і прыклад ахвярнасці сталі неад’емнай часткай як польскай, так і сусветнай культуры, дзякуючы якім мы можам імкнуцца да стварэння лепшага жыцця і будучыні для ўсіх дзяцей.
Фота Алега ІГНАТОВІЧА
