Сёлетні выпускнік інжынерна-эканамічнага факультэта БДУІР, а цяпер ужо магістрант Мікіта Шумакоў нядаўна вярнуўся з французскіх Кан, дзе праходзіў навучанне ў знакамітай Акадэміі Роджэра Хэтчуэла. Акадэмія традыцыйна ладзілася ў рамках Міжнароднага фестывалю рэкламы “Канскія львы” і сабрала пад сваім крылом каля 35 маладых крэатыўшчыкаў з розных краін. Мікіта Шумакоў стаў першым прадстаўніком Беларусі ў гэтым прэстыжным праекце.Перад слухачамі акадэміі выступалі з лекцыямі, а таксама дзяліліся практычным вопытам самыя паспяховыя спецыялісты ў галіне рэкламы з усяго свету. Такім чынам, маладыя крэатыўшчыкі змаглі атрымаць эксклюзіўныя веды і ўяўленне пра сучасныя трэнды ў рэкламным бізнесе з самых першых рук.
— Раскажыце, Мікіта, як вам удалося трапіць на вучобу ў акадэмію Роджэра Хэтчуэла?
— Сёлета арганізатарам у нашай краіне ўдалося здабыць адно месца ў акадэміі для беларускага студэнта. Згодна з правіламі, гэта павінен быць студэнт, які вучыцца на дзённай форме па рэкламнай спецыяльнасці і мае пэўны практычны вопыт работы ў рэкламным агенцтве. На той час я вучыўся па спецыяльнасці “Маркетынг” (зараз яна называецца “Электронны маркетынг”) у БДУІР і займаўся рэкламай.
Для таго, каб удзельнічаць у конкурсе на права вучыцца ў акадэміі, трэба было даслаць партфоліа з работамі, якія б максімальна перадалі, хто ты ёсць і як ты думаеш. Я накіраваў сваё партфоліа ў Каны і ў выніку атрымаў гэтае месца. Мне дапамагло тое, што я сумяшчаў вучобу з работай у рэкламным агенцтве і ўжо ўдзельнічаў у розных фестывалях рэкламы, неаднаразова перамагаў на іх.
— І што дало вам навучанне ў акадэміі?
— Вельмі многае. Акадэмія — гэта фантастычны праект. Трапіць сюды значна лепш, чым проста паехаць на Канскі фестываль рэкламы. Кожны семінар у акадэміі быў надзвычай цікавы, бо там выкладалі лепшыя рэкламшчыкі з усяго свету. Мы працавалі цэлы тыдзень з 9 раніцы да 7 вечара ў крэатыўных групах, прычым, падкрэслю, гэта была не забава, а менавіта работа.
У групе было каля 35 чалавек з усяго свету — ЗША, Бразіліі, Коста-Рыка, Ганконга і іншых краін, а навучанне праходзіла на англійскай мове. Нам расказвалі пра індустрыю рэкламы, паказвалі цікавыя тэхнікі, якія дапамагаюць у рабоце, давалі практычныя парады і тлумачылі, дзе знаходзіць натхненне. Акрамя таго, мы ўсе мелі акрэдытацыю на фестываль рэкламы і маглі наведваць самыя цікавыя фестывальныя мерапрыемствы: майстар-класы, семінары, выставы і г.д. Гэта была вельмі насычаная плённая работа, і, як вынік, прыйшло ўсведамленне таго, што трэба рабіць і ў якім напрамку рухацца.
— Скажыце, беларускі рэкламны рынак адрозніваецца ад еўрапейскага?
— Безумоўна, бо ў нас далёка не ўсе кампаніі гатовы на смелыя крэатыўныя рашэнні, аддаючы перавагу старым правераным метадам. Усё ж грошы на рэкламу выдаткоўваюцца вялікія, і кампаніі хочуць быць упэўненымі, што ўсё будзе гладка.
— Але ж такая гладзенькая рэклама, падобная да таго, што ўжо было, значна менш эфектыўная…
— Так, але трэба прызнаць, што мы жывём у грамадстве рэкламафобаў, дзе не вельмі любяць рэкламу. Напрыклад, у той жа Францыі, наадварот, грамадства рэкламафілаў, і рэклама там з’яўляецца элементам забаў: яна робіцца густоўна, з гумарам, і яе з задавальненнем глядзяць.
Зараз мы спрабуем данесці нашым кліентам, што пасыл якаснай рэкламы не ў тым, што ёсць, напрыклад, фарбы па 5 тысяч і яны розных колераў, а ў тым, што “гэтыя фарбы зробяць ваш дом прыгожым, і дома вам будзе хораша”.
Ёсць такі тэрмін “брэнды-людзі” – гэта значыць, што пэўнай кампаніі вы давяраеце, быццам чалавеку. Напрыклад, у Еўропе ёсць дакладная асацыяцыя, што “Кока-кола” — гэта радасць, шчасце і дабрыня. І да такога ўспрымання сябе павінна імкнуцца любая кампанія. Вядома, у выпадку з “Кока-кола” спрацоўвае шматгадовая рэкламная стратэгія, але і маладыя кампаніі могуць выбраць правільны фармат камунікацый і даволі хутка пабудаваць сабе адпаведны імідж. Толькі для гэтага трэба быць смялейшымі.
У нас ёсць шмат людзей, якія маглі б распрацоўваць выдатную смелую рэкламу еўрапейскага ўзроўню, але для гэтага патрэбен адпаведны заказ рэкламадаўцаў.
— Зараз у свеце вырабляецца вельмі шмат рэкламы, і, напэўна, усё цяжэй прыдумваць арыгінальныя рэкламныя слоганы, ёсць небяспека зноў і зноў вынаходзіць веласіпед… Скажыце, наколькі часта ў рэкламным бізнесе адбываецца свядомае ці несвядомае выкраданне ідэй?
— Безумоўна, рэкламшчыкі павінны пастаянна бываць на ўсіх асноўных парталах, дзе асвятляюцца найважнейшыя рэкламныя трэнды і дэманструюцца канкрэтныя работы. І кожную сваю новую ідэю трэба прагнаць па ўсіх архівах, каб выявіць, што такога дагэтуль не было. У адваротным выпадку трэба спыніцца і пачаць новы пошук.
На жаль, мы бачым, што ідэі часам запазычваюцца, прычым не толькі самі ідэі, але і музыка, і нават жэсты акцёраў, што ніяк не падобна да простага супадзення. У рэкламнай супольнасці ўсё навідавоку, такія рэчы заўсёды заўважаюцца.
— Мне здаецца, што вельмі вялікі патэнцыял мае беларускамоўная рэклама. Асабіста ў мяне яна выклікае больш даверу. Магчыма, таму, што яе вельмі мала, і яна адразу прыцягвае ўвагу, ці ўсё ж такі родная мова кранае нейкія асабістыя струны душы?
— Насамрэч, усё залежыць ад кожнага канкрэтнага чалавека. Часам можна пачуць, што беларускамоўная рэклама “калхозная”, а некаторыя, наадварот, лічаць яе больш вытанчанай. А ўвогуле, калі беларускамоўная рэклама зроблена якасна, то яна, сапраўды, вельмі ўдала выдзяляецца на агульным фоне. Напрыклад, мне вельмі падабаецца “Час упэўненых” адной беларускай кампаніі: і сам ролік быў арыгінальны, і беларуская мова гучала там вельмі да месца. Думаю, што такая рэклама і запомнілася людзям значна лепш.
Дарэчы, мне таксама падабаецца рэклама на беларускай мове, бо яна аўтэнтычная, і ёсць, напрыклад, вельмі прыгожыя беларускія словы, якія можна ўдала абыграць. Хаця, вядома, усё залежыць ад прадукту, які рэкламуецца, і ад мэтавай аўдыторыі.
— Скажыце, Мікіта, наколькі ў вашай рабоце важныя псіхалагічныя веды?
— Псіхалогія выходзіць з асабістага вопыту: як ты бачыш мэтавую аўдыторыю, так і павінен данесці сваю ідэю. Іншымі словамі, нам вельмі часта даводзіцца ставіць сябе на месца іншых людзей. Аднак маладому рэкламшчыку вельмі лёгка ўбачыць свой прадукт з пункта гледжання моладзі, а вось паставіць сябе на месца чалавека, які, напрыклад, можа выдаткаваць 80 тысяч долараў на аўтамабіль, больш складана. Таму мы шмат назіраем за рознымі сацыяльнымі групамі і вучымся думаць, як іншыя людзі.
— А ў чым асаблівасць рэкламы, якая арыентавана на дзяцей?
— Безумоўна, дзіцячы свет не такі, як дарослы. І малыя хутчэй павераць не салідным дзядзькам, а, напрыклад, казачнаму дракону, таму для іх трэба падбіраць яркія, прыгожыя, добрыя персанажы, з якімі захочацца гуляць.
Аднак у дзяцей няма грошай, таму дзіцячая рэклама таксама робіцца з аглядкай на дарослых. Напрыклад, для дэманстрацыі нейкага пячэння выкарыстоўваецца яркі персанаж, але адначасова расказваецца, што зроблена яно з розных карысных злакаў і ўтрымлівае вітаміны. Такім чынам, дзіцяці падабаецца герой, і яно просіць у мамы купіць пячэнне, а мама, у сваю чаргу, ведае, што яно карыснае. Як бачым, два бар’еры паспяхова пройдзены, і пячэнне з поспехам прадаецца.
— Мікіта, зараз вы вучыцеся ў магістратуры і атрымліваеце другую вышэйшую адукацыю. Скажыце, вы звязваеце сваю будучыню з рэкламным бізнесам ці ў вас іншыя планы?
— Хачу сказаць, што ў Канах я атрымаў вельмі добрую кар’ерную прапанову, але пакуль вырашыў завяршыць адукацыю. Што да рэкламнага бізнесу, то гэта здольнасць даць развіццё любому брэнду. Напрыклад, калі рэкламшчык працуе над праектам, то ён цалкам паглыбляецца ў свет кампаніі і, па сутнасці, выконвае ролю маркетолага. Адзінае, ён не паглыбляецца ў лічбы, але пры гэтым дасканала прадумвае, што трэба зрабіць, каб прадаць прадукт і данесці да грамадства пазітыўны вобраз кампаніі. Таму рэкламу нельга назваць вузкай галіной. У мяне нават ёсць меркаванне, што многія людзі, якія працуюць у рэкламе, лепш ведаюць прадпрыемства, чым штатныя маркетолагі, бо яны разумеюць, як дзейнічае рынак і як трэба ўплываць на людзей.
