Сяргей Антонавіч КАСПЯРОВІЧ, начальнік упраўлення вышэйшай адукацыі Міністэрства адукацыі, прадстаўляе новаўвядзенні, якія плануецца ўнесці ў прысвечаны вышэйшай школе раздзел новай рэдакцыі Кодэкса аб адукацыі.
— Пры ўнясенні змяненняў і дапаўненняў у раздзел новай рэдакцыі кодэкса, які тычыцца вышэйшай школы, асноўны акцэнт быў зроблены на захаванні і выкананні нацыянальных інтарэсаў, пераемнасці адукацыі, назапашванні нашага лепшага вопыту, які быў напрацаваны ў мінулыя гады. Улічваліся таксама сусветныя напрацоўкі і еўрапейскія падыходы. У выніку кодэкс у частцы вышэйшай адукацыі спазнаў з нашага пункту погляду тыя змяненні, якія маюць дастаткова прынцыповы характар і звязаны з неабходнасцю істотна павысіць якасць падрыхтоўкі спецыялістаў з вышэйшай адукацыяй. У іх ліку знаходзяцца сістэмныя змяненні, напрыклад, прывядзенне ўсіх вышэйшых навучальных устаноў да трох асноўных відаў, згодна з чым у нас будуць функцыянаваць універсітэт, інстытут і акадэмія. Зменяцца і статусы УВА. Цяпер некаторыя з іх будуць мець статус нацыянальных, іншыя будуць лічыцца вядучымі, астатнія застануцца звычайнымі навучальнымі ўстановамі вышэйшай адукацыі.
Мы звярнулі сур’ёзную ўвагу і на пералік адукацыйных праграм, якія будуць рэалізоўвацца на вышэйшым узроўні. Так, у прыватнасці, адукацыйная праграма першай ступені, эквівалентная бакалаўрыяту, прызначана для атрымання агульнай вышэйшай адукацыі з тэрмінам навучання ад 4 да 4,5 года.
Другі ўзровень — магістратура — паглыбленая вышэйшая адукацыя — прадугледжвае навучанне тэрмінам ад года да двух. Таксама будуць выкарыстоўвацца бесперапынныя адукацыйныя праграмы. Гэты ўзровень прадугледжвае навучанне па спецыяльнасцях, напрыклад, медыцынскага профілю, складаных тэхнічных спецыяльнасцях. Такія адукацыйныя праграмы не дзеляцца на два ўзроўні і маюць тэрмін навучання ад 5 і 6 гадоў. Акрамя таго (і тут у нас ёсць добры вопыт), плануецца і ў далейшым рэалізацыя інтэграваных з сярэдняй спецыяльнай адукацыяй праграм вышэйшай адукацыі ў скарочаны тэрмін, які складае 3 гады. Практыка паказала эфектыўнасць гэтага кірунку, асабліва ў завочнай форме. Яго рэалізоўваюць амаль усе нашы УВА.
Асаблівай увагі заслугоўвае развіццё дыстанцыйнага навучання, якое не суадносіцца з завочнай формай навучання, а вынесена ў асобны разрад. Тут выкарыстоўваюцца зусім іншыя тэхналогіі, падыходы і рэсурсы. Дыстанцыйнае навучанне можна супаставіць хутчэй з вячэрняй формай навучання.
У лік прыярытэтных напрамкаў будзе ўваходзіць і сеткавае навучанне, рэалізацыя якога дазваляе ўніверсітэтам аб’ядноўваць свае рэсурсы ў падрыхтоўцы кадраў па той ці іншай спецыяльнасці, тым самым дасягаць большага эфекту ў навучанні і эканоміць фінансавыя сродкі. Такія аб’яднанні могуць быць як з беларускімі ўніверсітэтамі, так і з установамі вышэйшай адукацыі іншых краін, у першую чаргу краін Садружнасці. І такія прыклады ўжо ёсць.
Хацелася б адзначыць і тое, што адначасова з новай рэдакцыяй кодэкса фактычна ўжо завершана распрацоўка новага Агульнадзяржаўнага класіфікатара спецыяльнасцей і кваліфікацый. Гэта вельмі важны сістэмны дакумент, які вызначае пералік спецыяльнасцей прафесійнай адукацыі ўсіх узроўняў, у тым ліку вышэйшага. У новым класіфікатары будуць рэалізаваны зусім новыя падыходы, якія істотна адрозніваюцца ад папярэдніх. Так, у прыватнасці, спецыяльнасці будуць гарманізаваны з відамі эканамічнай дзейнасці, якія афіцыйна зацверджаны ў нашай краіне, а таксама згодна з Міжнароднай стандартнай кваліфікацыяй адукацыі. Гэта дазволіць дасягнуць больш высокага ўзроўню адпаведнасці патрэб рынку працы з пералікам спецыяльнасцей, якія запраектаваны, а таксама ўзгадніць нашы падыходы з сусветнымі і еўрапейскімі тэндэнцыямі. Важнай асаблівасцю новага класіфікатара з’яўляецца тое, што будуць цалкам выключаны раней існуючыя спецыялізацыі, а таксама напрамкі спецыяльнасцей. Цяпер, згодна з новым класіфікатарам, будзе існаваць адна базавая класіфікацыйная адзінка — спецыяльнасць. Прадугледжваецца, што ўніверсітэты, ажыццяўляючы падрыхтоўку па той ці іншай спецыяльнасці, могуць фарміраваць сваю прафілізацыю з улікам патрэб рынку працы, попыту моладзі і тых рэсурсаў, якія ў іх ёсць, у памеры да 50—60 працэнтаў вучэбнага часу ў бакалаўрыяце і да 70 працэнтаў вучэбнага часу ў магістратуры. У рамках гэтага рэсурсу часу ўніверсітэт сам напаўняе прафілізацыю з улікам патрэб заказчыкаў кадраў, узгадняючы з імі той ці іншы кірунак. Асабліва цікавай і перспектыўнай бачыцца рэалізацыя прафілізацыі ўнутры спецыяльнасці ў рэгіянальных УВА.
Хацелася б закрануць і пытанні, звязаныя з фарміраваннем зместу адукацыі, аб чым я ўжо сказаў раней. Замест тыпавой вучэбна-праграмнай дакументацыі прадугледжваюцца прыкладныя вучэбныя планы, у рамках якіх ва ўніверсітэтах з’явіцца значна больш свабоды адносна фарміравання зместу адукацыі. Узгадняючы з заказчыкамі кадраў напаўненне рэальнага вучэбнага плана на аснове прыкладнага, мы бачым новыя магчымасці для больш эфектыўнай і якаснай падрыхтоўкі спецыялістаў і больш поўнай рэалізацыі попыту работадаўцаў. Сёння на ўзроўні нашага міністэрства адной з найважнейшых сваіх задач мы бачым наладжванне эфектыўнага кантакту з заказчыкамі кадраў, што дазволіць сфарміраваць такую траекторыю навучання, якая магла б у найбольшай ступені задаволіць попыт рынку працы ў высокакваліфікаваных спецыялістах.
Важным момантам можна лічыць і тое, што ў новай рэдакцыі кодэкса будуць прадугледжаны гарантыі працаўладкавання выпускнікоў, якія вучыліся ва УВА не толькі на бюджэтнай аснове, але і на платнай. Такія выпускнікі па сваім жаданні могуць атрымаць накіраванне на працу і будуць мець статус маладога спецыяліста.
Запісала Ала КЛЮЙКО.
Фота Алега ІГНАТОВІЧА.
