— Мы ў дзіцячым садку пайшлі на прагулку і ляпілі снегавіка. Я заўважыла, што ў рукавічках ручкам цёпла, а без іх — вельмі халодна. Я запытала ў выхавальніцы, адкуль у рукавічцы цяпло. А яна прапанавала разам знайсці адказ на гэтае пытанне, — так апісвае гісторыю стварэння свайго даследавання Аляксандра Сівакова, выхаванка ясляў-сада № 3 Любані. Прапанову выхавальніцы Аляксандра прыняла, і ў выніку атрымалася даследчая работа, якую дзяўчынка прадставіла ў фінале конкурсу “Я — даследчык”, як і яшчэ каля сотні маленькіх “чамучак”.
У гэтым годзе конкурс “Я — даследчык” святкуе юбілей — мерапрыемства прайшло на Міншчыне дзясяты раз.
— Конкурс накіраваны на раскрыццё творчага і інтэлектуальнага патэнцыялу дзяцей, падтрымку дзіцячай адоранасці, — расказвае дэкан факультэта павышэння кваліфікацыі кадраў МАІРА Таццяна Міхайлаўна Нядвецкая. — Конкурсныя работы — гэта сумесныя дзіцяча-бацькоўскія даследаванні. Такая дзейнасць аб’ядноўвае сем’і. Таксама гэта вопыт абагульнення зробленай работы, прэзентацыі сябе.
Спачатку юныя даследчыкі прадставілі свае работы на раённым этапе, потым лепшыя 169 даследванняў прайшлі завочны адбор абласнога этапу. У фінал трапілі 41 дашкольнік і 45 малодшых школьнікаў з розных куткоў Міншчыны. Таксама ўдзел у мерапрыемстве бралі ў якасці ганаровых гасцей дашкольнікі і малодшыя школьнікі з Латвіі.
Фінал абласнога конкурсу праводзіўся ў форме стэндавай абароны. Самыя маленькія ўдзельнікі — дашкольнікі — выступалі ў намінацыях “Бюро знаходак”, “Мая Радзiма — Беларусь”, “Незвычайнае ў звычайным”, “Дзіця і прырода”. Школьнікі ж прадэманстравалі свае дасягненні ў намінацыях “Гуманітарныя веды”, “Прыродазнаўства (нежывая прырода)”, “Прыродазнаўства (жывая прырода)”, “Матэматыка, фізіка, тэхніка, робататэхніка”.
Работы ацэньвалі прафесары, дактары і кандыдаты навук з НІА, БДУ, БДПУ імя М.Танка, МАІРА. Кампетэнтнае журы маленькія вучоныя, як і штогод, здзіўлялі і радавалі не толькі сваёй дзіцячай непасрэднасцю, але і нестандартнасцю мыслення, выбарам тэмы, паглыбленнем у яе, уменнем весці дыялог. Яны цікавіліся, навошта сабаку хвост, чаму ў бонсцікаў такія імёны, чаму дзеці падаюць з каруселі, як нараджаюцца мультфільмы і чаму ў хакеі замарожваюць шайбу. Даследавалі камяні ў нырках, фітанцыды, няньютанаўскую вадкасць. Самі стваралі фарбы, цацкі, ядомы пластылін, робатаў, варылі незвычайнае варэнне, гатавалі ласункі для Снежнай Каралевы і рабілі яшчэ мноства неверагодных рэчаў.
Уладальнікамі дыпломаў I ступені ў розных намінацыях сярод дашкольнікаў сталі: Кацярына Монід, выхаванка ясляў-сада № 35 Маладзечна; Васіль Каланчук, выхаванец Прылуцкага ясляў-сада Мінскага раёна; Кліменцій Басай, выхаванец Навасёлкаўскага дзіцячага сада — сярэдняй школы Дзяржынскага раёна; Святлана Ніколенка, выхаванка ДЦРД “Расток” Мар’інай Горкі Пухавіцкага раёна.
Сярод малодшых школьнікаў у чатырох намінацыях журы прызнала пераможцамі Арцёма Валабуева, навучэнца гімназіі № 1 Любані; Ілью Лютарэвіча, навучэнца Прывольненскай СШ Мінскага раёна; Дар’ю Цішчанка, вучаніцу сярэдняй школы № 3 Капыля; Максіма Сачука, які вучыцца ў сярэдняй школы № 3 Нясвіжа.
Нягледзячы на юны ўзрост канкурсантаў, работы, прадстаўленыя імі, даволі сур’ёзныя. У гэтым заслуга педагогаў, якія працуюць з маленькімі даследчыкамі. Многія вопытныя выхавальнікі і настаўнікі кажуць, што, аднойчы паспрабаваўшы займацца даследчай дзейнасцю з дзецьмі, спыніцца ўжо складана. Так, у ДЦРД пасёлка Энергетыкаў Дзяржынскага раёна даследчая дзейнасць ахапіла ўсю ўстанову, не займаюцца гэтым толькі дзеці ў яслях. Дарэчы, прадстаўнік менавіта згаданай установы стаў пераможцам першага абласнога конкурсу “Я — даследчык”. І выхаванцы цэнтра ніводнага конкурсу за 10 гадоў не прапусцілі.
— У кожнай групе ў нашым цэнтры развіцця дзіцяці ёсць спецыяльны стэнд для даследаванняў. Тэмы для іх нараджаюцца кожны дзень у бясконцых дзіцячых пытаннях. Прыйшлі з вуліцы, знялі шапку, валасы падняліся ўгару, як антэны. Чаму? Мыем рукі, выслізнула мыла. Чаму? І такіх пытанняў безліч. Адказы на самыя цікавыя з іх шукаем усёй групай. А дапамагае нам у гэтым стэнд: знойдзеную ў розных крыніцах інфармацыю раскладваем па спецыяльных кішэнях, праводзім назіранні, калі трэба, доследы і эксперыменты. Праз пэўны час дастаём усё, што знайшлі, згадваем інфармацыю, абагульняем, аналізуем, робім высновы. Потым пераходзім да наступнай тэмы, — расказвае пра арганізацыю даследчай работы ў выхаванцаў ДЦРД пасёлка Энергетыкаў выхавальніца Ілона Леанідаўна Лапатко.
Зразумела, каб у дзяцей усё атрымалася, неабходна дапамога педагогаў. Ім трэба правільна накіраваць работу дзіцяці, каб яно авалодала неабходным інструментарыем і тэрмінамі, навучылася праводзіць эсперыменты, вылучаць гіпотэзы і рабіць высновы. Але ўсё гэта варта намаганняў, таму што для дзяцей такая работа не толькі цікавая, але і карысная. І яшчэ адзін немалаважны станоўчы вынік, які дае даследчая дзейнасць, — усталяванне больш цесных і даверлівых адносін з бацькамі як у дзяцей, так і ў педагогаў.
Дзіцячае даследаванне — гэта магчымасць спазнаваць свет. Гэта цікаўнасць, якая закладзена ў дзіцяці ад прыроды, накіраваная ў карыснае рэчышча. Маленькія “чамучкі” ўжо знайшлі адказы на мільён пытанняў. І яшчэ больш пытанняў паўстане перад імі. Так што наперадзе — мноства чароўных адкрыццяў.
Дар’я РЭВА.
Фота аўтара.
