Рэгіянальны праект “Адукацыйны холдынг “Сталіца” як сістэма сеткавага ўзаемадзеяння дзяржаўных органаў кіравання адукацыяй і ўстаноў адукацыі ў адукацыйнай прасторы Мінска” рэалізуецца ў горадзе. Ён быў распрацаваны аўтарскім калектывам у складзе старшыні камітэта па адукацыі Мінгарвыканкама М.У.Мірончыка, першага намесніка старшыні камітэта па адукацыі М.С.Кіндзірэнкі і рэктара Мінскага гарадскога інстытута развіцця адукацыі Т.І.Мароз. Пра асаблівасці рэалізацыі праекта, структуру мадэлі адукацыйнага холдынга і задачах, што ставяцца перад ім, наш карэспандэнт гутарыць з рэктарам МГІРА, кандыдатам педагагічных навук, дацэнтам Таццянай Іванаўнай МАРОЗ.
— Таццяна Іванаўна, раскажыце, калі ласка, як узнікла ідэя распрацоўкі такога маштабнага рэгіянальнага праекта?
— Сёння сістэма адукацыі сталіцы — гэта разнастайнасць відаў і тыпаў навучальных устаноў, зместу і форм вучэбнага працэсу, аб’ёму інавацый у сістэме адукацыі, якія пастаянна павялічваюцца. Адукацыйная сфера нашага горада становіцца ўсё больш адкрытай, хутказменлівай, яна генерыруе вялікую колькасць лакальных і рэгіянальных ініцыятыў. Адным з перспектыўных шляхоў фарміравання новай мадэлі кіравання адукацыйнымі працэсамі бачыцца павышэнне эфектыўнасці гарызантальнага адукацыйнага ўзаемадзеяння, канцэнтрацыі ўсемагчымых рэсурсаў, выпрацоўкі новай сістэмы кіраўніцкага мыслення і дзейнасці ў адукацыі — сістэмы супрацоўніцтва і каардынацыі. Таму галоўная мэта праекта, які ўжо другі год рэалізуецца ў Мінску, — 
распрацоўка і абгрунтаванне сістэмы сеткавага ўзаемадзеяння праз дзейнасць рэгіянальнага адукацыйнага холдынга “Сталіца”.
Зразумела, праект не ўзнік на пустым месцы. Да яго распрацоўкі мы паступова ішлі з 2005 года. На той час у горадзе складвалася карпаратыўная інфармацыйна-адукацыйная прастора, якая дазволіла аб’яднаць намаганні інстытута і іншых устаноў: гімназій, школ, якія сталі своеасаблівымі астраўкамі новых адукацыйных практык. І калі ў 2005—2006 гадах мы працавалі з установамі як з апорнымі пляцоўкамі (арганізоўвалі курсы, семінары, майстар-класы з выкарыстаннем іх патэнцыялу), то потым прыйшла ідэя вылучыць тыя ўстановы, у якіх ёсць высокі кадравы патэнцыял, шмат напрацовак, у тым ліку і метадычных, паспяхова рэалізаваны пэўныя праекты (гарадскія, міжнародныя). Так паўстала пытанне аб адкрыцці рэсурсных цэнтраў, якія змаглі б выступаць у сваіх раёнах як узоры лепшай адукацыйнай практыкі.
Акрамя таго, мы паралельна вывучалі тыя напрацоўкі па кіраванні рэгіянальнай сістэмай адукацыі, якія ёсць у краінах СНД: інстытуты развіцця (бесперапыннай або адкрытай) адукацыі ёсць ва ўсіх краінах блізкага і далёкага замежжа. Дзейнасць гэтых устаноў дазваляе аб’яднаць магчымасці органаў мясцовага кіравання і інстытута развіцця адукацыі ў фарміраванні якаснай адукацыйнай прасторы: укараняць тыя інавацыі, якія найбольш патрэбны рэгіёну. Дарэчы, вопыт метадычных структур Масквы ў фарміраванні механізмаў кіравання рэгіянальнай сістэмай адукацыі нам вельмі спатрэбіўся. Электронная школа, аб’яднанне ўстаноў адукацыі ў адукацыйныя комплексы, ідэі адукацыйных холдынгаў (кансорцыумаў) ужо знайшлі прымяненне ў сталічнай сістэме адукацыі. Мы вельмі цесна супрацоўнічалі з вучонымі і метадычнымі структурамі НІА, кансультаваліся, распрацоўвалі сумесныя навуковыя тэмы, якія таксама ляглі ў аснову фарміравання мадэлі сеткавага ўзаемадзеяння. Першы вопыт у гэтым напрамку — навуковая тэма, прысвечаная кіраванню рэгіянальнай сістэмай адукацыі (як выбудаваць сістэму ўзаемадзеяння паміж установамі, каб яна функцыянавала на прынцыпова новым якасным узроўні). Паступова былі рэалізаваны больш вузкія лакальныя ініцыятывы на ўзроўні падтрымкі Мінгарвыканкама: абагульненне вопыту (прэміі) і гранты на рэалізацыю праектаў. Яны былі прысвечаны ўкараненню кансалтынгавых паслуг установам адукацыі Мінска. Гэта, дарэчы, таксама ад зін з кіраўніцкіх механізмаў, які дазваляе дэталёва вывучыць дзейнасць канкрэтнай установы адукацыі, выявіць праблемы і дапамагчы ліквідаваць іх. Укараняліся праекты па стварэнні рэгіянальнай сістэмы работы з адоранымі дзецьмі, укараненні інфарматызацыі ў дзейнасць устаноў адукацыі. Многія праекты выходзілі нават на рэспубліканскі ўзровень.
У 2012 годзе на аснове загада камітэта па адукацыі Мінгарвыканкама ад 30 чэрвеня № 233 было зацверджана Палажэнне аб рэсурсным цэнтры, вылучаны пляцоўкі. На базе рэсурсных цэнтраў па інфармацыйных тэхналогіях (гімназіі №№ 5, 10, 13, 15, 16, 21, 37, сярэднія школы №№ 30, 55, 101, 196, Мінскі дзяржаўны каледж электронікі), а потым і на базе прадметных рэсурсных цэнтраў, якія ёсць у кожным раёне Мінска, праводзілася работа па падрыхтоўцы ўстаноў адукацыі сталіцы да выкарыстання новых тэхналогій і методык, эксперыментальнай, інавацыйнай дзейнасці. Дзейнасць рэсурсных цэнтраў сапраўды рознабаковая. Яна ўключае і работу з навучэнцамі, і сеткавае ўзаемадзеянне з іншымі ўстановамі раёна. Да гэтай работы паступова сталі падключацца не толькі школы і гімназіі, але і іншыя ўстановы дадатковай (МДГАЦ “Лідар”), прафесійнай адукацыі. Быў створаны гарадскі каардынацыйны савет па сеткавым узаемадзеянні, на якім разглядаюцца вынікі работы, дасягненні, праблемы ў арганізацыі дзейнасці рэсурсных цэнтраў.
Для таго каб гэтая работа была больш сур’ёзнай, структураванай, мы прадугледзелі і такое ўзаемадзеянне, як дыстанцыйнае навучанне і павышэнне кваліфікацыі педагогаў з выкарыстаннем рэсурсных цэнтраў. Справа ў тым, што не толькі інстытут праводзіць курсы, майстар-класы, семінары, круглыя сталы, але і рэсурсныя цэнтры разам з намі могуць таксама арганізаваць курсавую падрыхтоўку. Такім чынам, абапіраючыся на базу і магчымасці інстытута, рэсурсных цэнтраў, мы прапанавалі такую форму сеткавага ўзаемадзеяння, як сеткавы адукацыйны холдынг.
— Якія задачы ставяцца перад холдынгам?
— Галоўная задача адукацыйнага холдынга — аб’яднанне намаганняў дзяржаўных служачых і педагогаў Мінска ў фарміраванні якаснай інфармацыйна-адукацыйнай прасторы сталіцы, адзінае кіраванне рэалізацыяй стратэгіі, аператыўны збор інфармацыі, забеспячэнне празрыстасці ў сістэме адукацыі. А таму пры рэалізацыі праекта нам неабходна вызначыць тэарэтыка-метадалагічныя падыходы да праблемы развіцця рэгіянальнага кіравання сістэмай адукацыі, даць навуковае абгрунтаванне мадэлі адукацыйнага холдынга. Неабходна таксама распрацаваць навукова-метадычныя рэкамендацыі па развіцці кіравання інавацыйнай дзейнасцю ўстаноў з мэтай стварэння перагаворных пляцовак па актуальных пытаннях, аператыўнага рэагавання на праблемы, фарміравання кадравага патэнцыялу рэгіёна. У межах праекта рэалізуюцца больш дробныя праекты, вядзецца работа па шматлікіх напрамках дзейнасці.
— Таццяна Іванаўна, якой вам бачыцца арганізацыйная структура адукацыйнага холдынга?
— Кіруючай кампаніяй холдынга з’яўляецца камітэт па адукацыі Мінгарвыканкама, які ажыццяўляе стратэгічнае кіраванне сістэмай. Мацярынская кампанія — Мінскі гарадскі інстытут развіцця адукацыі, які арганізуе кансалтынгавае, навукова-метадычнае суправаджэнне, укараненне напрамкаў мадэрнізацыі, кансультацыі, каардынацыю дзейнасці ўсіх структур, навучанне кадраў даччыных структур (устаноў адукацыі горада, у тым ліку і тых, якія ўваходзяць у холдынг), арганізацый, партнёраў. Кіраўнікі ўстаноў адукацыі, якія ўваходзяць у холдынг, кіраўнікі ўпраўленняў адукацыі і іншыя зацікаўленыя ўтвараюць Савет дырэктараў, які будзе займацца распрацоўкай стратэгіі развіцця, зацвярджаць гадавыя планы дзейнасці, бюджэту, вырашаць стратэгічныя пытанні навукова-даследчай палітыкі, развіцця кадравага патэнцыялу.
Такім чынам, сеткавае ўзаемадзеянне ў межах рэгіянальнай сістэмы адукацыі — адукацыйнага холдынга — гэта новы тып самаразвіццёвага сацыяльнага арганізма. Безумоўна, паняцце гэтай структуры пакуль што віртуальнае. Гэта тлумачыцца тым, што звычайна ў холдынгу прадугледжана пэўнае фінансавае ўзаемадзеянне. У нас жа кожная структура, якая ўваходзіць у холдынг, — гэта самастойная юрыдычная асоба. Але ў межах арганізацыі гэтай дзейнасці мы цесна ўзаемадзейнічаем, зыходзячы з Праграмы развіцця сталічнай адукацыі, канцэпцыі якасці сталічнай адукацыі і інш.
— МГІРА ў гэтай структуры будзе выступаць як цэнтр развіцця педагагічных ініцыятыў і новых адукацыйных практык?
— Не толькі. МГІРА будзе з’яўляцца ключавым звяном у рэалізацыі рашэнняў, якія тычацца адаптацыі адукацыйнай сістэмы да навукова-тэхнічных, эканамічных і сацыякультурных рэалій рэгіёна, выпрацоўкі канструктыўнай пазіцыі педагагічнай грамадскасці па асноўных праблемах рэгіянальнай адукацыі, а таксама сістэме бесперапыннай адукацыі.
Інстытут на сёння як шматступеньчатая бесперапынная сістэма дадатковай адукацыі дарослых увабраў у сябе такія структурныя падраздзяленні, якія непасрэдна працуюць не толькі на інстытут, а і ўвогуле на ўсю сістэму адукацыі горада. Напрыклад, Цэнтр аналітычнага менеджменту і якасці адукацыі заняты работай з кіраўнікамі. І гэта не толькі курсы, а і шэраг іншых мерапрыемстваў, якія дазваляюць праводзіць атэстацыю, супрацоўнічаць з рознага роду структурамі, у тым ліку і з Акадэміяй кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, Нацыянальным цэнтрам прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь, МУС і інш.
Вельмі важным для інстытута з’яўляецца вопыт міжнароднага супрацоўніцтва. У інстытуце рэалізуецца шэраг міжнародных праектаў, якія дазваляюць не толькі пераняць лепшы вопыт, але і прыцягнуць замежныя інвестыцыі ў бюджэт краіны. За тры гады ў межах рэалізацыі праектаў атрымана 188 тысяч еўра. Супрацоўніцтва з установамі вышэйшай адукацыі і сістэмай дадатковай адукацыі замежных краін дазваляе прымяняць новыя методыкі, якія ў нас выкарыстоўваюцца не так актыўна. Разам з Цэнтрам бесперапыннай адукацыі Палменія ўніверсітэта Хельсінкі (Фінляндыя) быў рэалізаваны праект па тэме “Развіццё патэнцыялу сумеснай дзейнасці органаў мясцовай улады і грамадскіх аб’яднанняў па сацыяльным уключэнні і пашырэнні правоў і магчымасцей асоб з абмежаванымі магчымасцямі ў Рэспубліцы Беларусь”. Мы ўбачылі, наколькі эфектыўна працуюць практыка-арыентаваныя методыкі з выкарыстаннем інтэрактыўных падыходаў у рабоце з дарослым насельніцтвам. У Фінляндыі, напрыклад, нам паказалі, як вучаць мігрантаў і беспрацоўных, каб яны маглі паспяхова сацыялізавацца і займаць тыя рабочыя месцы, на якія не вельмі ахвотна ідзе мясцовае насельніцтва.
Зусім нядаўна мы падвялі вынікі работы па Міжнародным праекце “Беларусь і свет: укараненне інавацый у пазашкольную адукацыю моладзі”, які рэалізуецца з нямецкімі калегамі. Праект прадугледжваў вывучэнне школьнікамі пэўнага тэарэтычнага матэрыялу праз яго рэалізацыю на практыцы. Так, навучэнцы зацікавіліся ідэяй валанцёрства, вывучылі тэорыю і потым сваімі рукамі стварылі зону адпачынку. У межах праекта было закуплена абсталяванне для правядзення відэаканферэнцый, дыстанцыйнага навучання школьнікаў. Дзякуючы такой форме работы, можна выходзіць на якасна новы ўзровень у арганізацыі выхаваўчай работы. Выхоўваць не проста лозунгамі і тэорыяй, а ісці менавіта ад праблемы да вырашэння ў супрацоўніцтве дарослага з дзіцем.
— Таццяна Іванаўна, вы сказалі, што ў межах рэгіянальнага праекта рэалізуецца шэраг лакальных праектаў? Што гэта за праекты?
— Асноўныя напрамкі дзейнасці холдынга — фарміраванне і развіццё сацыякультурнага асяроддзя Мінска; арганізацыя работы з высокаматываванымі навучэнцамі сталіцы; выкарыстанне ІКТ; суправаджэнне дзейнасці прафесійных педагагічных суполак; укараненне тэхналагічных рашэнняў па аўтаматызацыі кіраўніцкага працэсу, а таксама выкарыстанне новых форм педагагічнага і кіраўніцкага працэсу ў школе. Менавіта ў адпаведнасці з гэтымі напрамкамі і рэалізуецца шэраг праектаў. Так, у межах адукацыйнага холдынга будуць апрабаваны электронны журнал і дзённік, электронная картка навучэнца. На гэта накіравана рэалізацыя праектаў “Развіццё новых форм арганізацыі педагагічнага і кіраўніцкага працэсу ў школе на аснове выкарыстання электроннага журнала” (сярэдняя школа № 51) і “Мадэрнізацыя тэхналагічных рашэнняў па аўтаматызацыі кіраўніцкага працэсу на аснове выкарыстання карты навучэнца” (сярэдняя школа № 161). Гэтыя праекты зарадзіліся ў сістэме адукацыі горада і ў далейшым выйшлі на рэалізацыю ў межах структуры, якая будзе развіваць інфармацыйна-адукацыйную прастору сталіцы.
У межах сеткавага адукацыйнага холдынга прадугледжаны і іншыя напрамкі работы. У Мінску ёсць яшчэ шмат нявырашаных праблем: недахоп педагогаў дашкольнай адукацыі, недахоп настаўнікаў-прадметнікаў. Таму і абмяркоўваецца пытанне стварэння ў сталіцы педагагічнага каледжа як структуры, якая будзе вырашаць кадравыя пытанні ўстаноў адукацыі горада. Плануецца, што навукова-метадычную падтрымку каледжу будзе прадастаўляць інстытут развіцця адукацыі.
Яшчэ адзін момант, які дазваляе аб’яднаць намаганні розных рэспубліканскіх структур па павышэнні прафесійнай падрыхтоўкі кіраўніцкіх кадраў, — апрабацыя вочна-дыстанцыйнай формы павышэння кваліфікацыі дырэктараў і загадчыкаў разам з Акадэміяй кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь. Гэта таксама новы і перспектыўны напрамак дзейнасці.
— Якія вынікі чакаюцца ад укаранення холдынгавай стратэгіі?
— Пакуль мы хацелі б апрабаваць гэтую мадэль і паглядзець, наколькі яна будзе вырашаць тыя задачы, якія ставяцца перад сістэмай адукацыі. У межах гэтай віртуальнай структуры мы ўбачым, наколькі якасна ажыццяўляецца сеткавае ўзаемадзеянне і якія праблемы могуць узнікнуць, каб у далейшым планаваць развіццё рэгіянальнай сістэмы адукацыі. Сама спецыфіка сталічнага рэгіёна ў многім адрозніваецца ад дзейнасці іншых рэгіянальных сістэм.
Думаецца, што распрацаваная холдынгавая стратэгія дазволіць наладзіць эфектыўнае ўзаемадзеянне з дзяржаўнымі органамі кіравання сістэмай адукацыі, будзе садзейнічаць развіццю інтэграцыйнага ўзаемадзеяння, а таксама дасць магчымасць аптымальна выкарыстоўваць сучасную тэхніку, тэхналогіі і метады навучання ў арганізацыі інфармацыйна-адукацыйнай прасторы сталіцы, прымяняць эфектыўны менеджмент з мэтай павышэння якасці адукацыйных паслуг патэнцыяльным заказчыкам. Усё гэта, безумоўна, будзе працаваць на станоўчы імідж сістэмы адукацыі сталіцы.
— Вялікі дзякуй за размову!
