У культурным цэнтры Міншчыны, ці, як яго яшчэ называюць, горадзе сонца і беларускага слова — у Маладзечне — жыве і працуе ўлюбёная ў родную мову і заўсёды сонечная, энергічная, жыццярадасная настаўніца Таццяна Уладзіміраўна Іваненка. Яна амаль 15 гадоў не толькі прывівае любоў да беларускай мовы і літаратуры сваім вучням у сярэдняй школе № 2 Маладзечна, але і дапамагае ім паверыць у свае сілы, раскрыць таленты, знайсці сябе і вызначыцца з будучай прафесіяй.
У 2000 годзе Таццяна Уладзіміраўна паступіла ў Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка на спецыяльнасць “Беларуская мова і літаратура і дзіцяча-юнацкая журналістыка”. І пакуль яе аднагрупнікі шукалі шляхі ў журналістыку, яна мэтанакіравана ішла ў педагогіку, не сумняваючыся ў правільнасці свайго выбару. “Мне здаецца, што пытанне аб выбары прафесіі ў мяне не стаяла ніколі. Я заўсёды ведала, што буду настаўніцай. Нават калі ў дзяцінстве мае сяброўкі ўжо прайшлі той узрост, калі падабаецца быць настаўніцамі для лялек, і пачалі актыўна гуляць у прадаўцоў, дактароў, кухараў, то ў мяне “настаўніцкае” жыццё працягвала існаваць, — расказала Т.У.Іваненка. — А яшчэ мне пашанцавала, што ў мяне былі малодшыя браты і сёстры, на якіх я, так бы мовіць, адточвала сваё педагагічнае майстэрства. Ды, напэўна, і гены спрацавалі: з бацькавага боку бабуля і дзядуля былі настаўнікамі, і сярод іх сваякоў таксама шмат педагогаў. Таму мае родныя часта жартавалі, што я магла б і не хадзіць у школу, а атрымліваць адукацыю дома”.
Канчаткова вызначыцца са спецыялізацыяй Таццяна Іваненка змагла ўжо ў 8 класе, калі выбар звузіўся да прафесіі філолага. Але стаяла пытанне, якой мовай займацца — рускай ці беларускай. І вось аднойчы настаўніца рускай мовы прапанавала ёй “прымераць” педагагічную прафесію. “Быў распрацаваны план урока, падрыхтаваны заданні, напісаны спіс тых, у каго трэба праверыць дамашняе заданне і каго выклікаць да дошкі, але… не пайшло. Я расхвалявалася, разгубілася — урок не атрымаўся. І ў той момант падсвядома быў зроблены выбар на карысць беларускай мовы і літаратуры”, — успомніла настаўніца.
Праз 5 гадоў вучобы ва ўніверсітэце Таццяна Уладзіміраўна вярнулася ў родны горад і пачала працаваць у сярэдняй школе № 2. З самага пачатку сваёй прафесійнай дзейнасці яна зразумела, што яе галоўная задача — даць штуршок сваім вучням для далейшага развіцця, а наколькі эфектыўным і доўгім будзе іх рух, залежыць ужо ад іх саміх. “У сваім узаемадзеянні з вучнямі пакалення Z я карыстаюся простай формулай: можна прывесці каня да вады, але прымусіць яго піць нельга. Вось і я вяду сваіх вучняў да крыніцы, а ўжо колькі хто з яе вып’е, залежыць ад іх саміх. Пры гэтым імкнуся рабіць так, каб не было сорамна ні перад сабой, ні перад людзьмі, і гэтаму вучу дзяцей, — прызналася яна. — Некалькі гадоў назад я склала вось такую формулу поспеху настаўніка: МОЙ
І — ініцыятыва, індывідуальны падыход.
Д — дабрыня, добразычлівасць.
Э — энергія, эксперымент.
А — актыўная жыццёвая пазіцыя.
Л — любоў да дзяцей і сваёй прафесіі.
Па сённяшні дзень нічога не змянілася”.
Канечне, усё гэта складнікі многіх прафесій. Але ў педагогіцы яны асабліва важныя і актуальныя. Без іх немагчыма наладзіць кантакт з падрастаючым пакаленнем. “Ні для каго не сакрэт, што зацікавіць і ўтрымаць увагу сённяшніх вучняў вельмі складана, а пастаянна гуляць і выдумляць забаўлянкі на ўроку — гэта не мой варыянт. Бо паўстае пытанне: а калі працаваць? Таму стараюся адразу сфарміраваць у вучняў разуменне, што на ўроках мы вучымся вучыцца, здабываць інфармацыю, аналізаваць яе, рабіць высновы, а не проста атрымліваем веды па нейкай тэме, — патлумачыла Таццяна Уладзіміраўна. — Самае складанае — не проста наладзіць кантакт з вучнямі, а захаваць з імі такія ўзаемаадносіны, каб пасля школы яны не пераходзілі на іншы бок вуліцы, пазбягаючы сустрэчы з табой. А самае прыемнае тое, што настаўнік заўсёды павінен быць маладым, бо, каб быць цікавым сваім вучням, трэба адпавядаць патрабаванням часу, шукаць нешта новае і ў сабе, і ў сваіх вучнях, і ўвогуле ў жыцці”.
Канспекты ўрокаў Т.У.Іваненка выглядаюць па-сучаснаму. А самі ўрокі набываюць не толькі адукацыйны, але і выхаваўчы змест, часта пачынаючыся з прытчы ці прыказкі. “Далёка не ўсе мае планы выглядаюць узорна, часта раблю запісы на палях, мяняю заданні месцамі, люблю выкарыстоўваць схемы, табліцы, кластары, умоўныя абазначэнні, дзякуючы якім атрымліваюцца цікавыя і насычаныя ўрокі, — дадала настаўніца. — І хоць тыя творчыя і педагагічныя знаходкі, якімі я карыстаюся, нельга назваць аўтарскімі, ды і мяняюцца яны з цягам часу, са зменай пакаленняў вучняў і ўзроўню іх падрыхтаванасці, але апладысменты за добры адказ ці добры ўрок — гэта тое, што застаецца нязменным на працягу ўжо доўгага часу. Абавязковая ўдзячнасць: я дзякую вучням за працу на ўроку, а яны мне — за яго тэмп і заданні. Раней мы проста гаварылі “дзякуй”, а цяпер ставім “лайкі” адно аднаму”.
Акрамя таго, Таццяна Уладзіміраўна — настаўніца, якая проста апантана ідэяй паўдзельнічаць з вучнямі ў як мага большай колькасці мерапрыемстваў. Бо яна пераканана, што сённяшнія шматлікія конкурсы дапамагаюць навучэнцам вызначыцца прафесійна і паспрабаваць свае сілы ў розных сферах. “Для многіх маіх вучняў удзел у творчых спаборніцтвах і алімпіядах — магчымасць пераадолець унутраную скаванасць, няўпэўненасць, павысіць узровень сваёй самаацэнкі, атрымаць аб’ектыўную ацэнку, — сказала яна. — Маім вучням цікава ўсё тое, што ў першую чаргу звязана з сучаснымі камп’ютарнымі тэхналогіямі і гаджэтамі: конкурсы фота- і відэазамалёвак, буктрэйлеры, праекты сацыяльных відэа, фільмы, знятыя на тэлефон, і г.д. Рыхтуючыся да такіх конкурсаў, мы ў першую чаргу абмяркоўваем з імі, для чаго патрэбна такое спаборніцтва, які вопыт мы набудзем, ці зможам павысіць свой узровень. Да таго ж гэта добрая “трэніроўка” для нервовай сістэмы: уменне адэкватна ўспрымаць крытыку, быць гатовым да заўваг, дастойна рэагаваць на паражэнне ці перамогу”.
Нядзіўна, што выпускнікі Таццяны Уладзіміраўны Іваненка, гаворачы пра настаўнікаў, якія паўплываўлі на іх жыццёвы выбар, нярэдка называюць яе імя, а некаторыя нават узялі з яе прыклад і выбралі прафесію педагога. “Прыемна, што ёсць вучні, якія і праз шмат гадоў звяртаюцца да мяне, каб атрымаць параду, і не толькі педагагічную, — прызналася настаўніца. — Вельмі хачу, каб кожны мой вучань не згубіўся ў жыцці, не збочыў са сваёй сцяжыны, не схіліўся і не зламаўся ад жыццёвых цяжкасцей, каб кожны дастойна вытрымаў экзамен на чалавечнасць”.
Вольга АНТОНЕНКАВА.
Фота з архіва Т.У.Іваненка.
