Свет кожны дзень здзіўляе сваёй разнастайнасцю і яркімі фарбамі. Для пазнання навакольнай рэчаіснасці ў чалавека ёсць пяць органаў пачуццяў. Асаблівыя дзеці не заўсёды могуць самі атрымаць карысны вопыт так, як іх равеснікі, якія развіваюцца тыпова. Адна з важных задач педагогаў Цэнтра карэкцыйна-развіццёвага навучання і рэабілітацыі Пінска — навучыць кожнае дзіця разглядаць, чуць, бачыць, дакранацца.
Дзеці з цяжкімі множнымі парушэннямі развіцця маюць патрэбу ў пастаянным удасканаленні сенсорнай сферы, дзякуючы чаму яны лепш успрымаюць форму, колер, тэмпературу, памеры і фактуру прадметаў навакольнага свету. Чаму так важна развіваць тактыльнае ўспрыманне? Скура чалавека — самы буйны орган, які дасягае па памеры 18 000 квадратных сантыметраў. На скуры сканцэнтравана вялікая колькасць адчувальных рэцэптараў, якія забяспечваюць стымуляцыю галаўнога мозга. Развіццё тактыльных адчуванняў можа ў некаторай ступені кампенсаваць асноўны дэфект.
Дзеці з цяжкімі множнымі парушэннямі развіцця характарызуюцца зніжанай матывацыяй. Задача спецыялістаў — прыцягнуць увагу кожнага, запаліць жаданне пазнаваць свет і мець зносіны. Для гэтага неабходна не толькі асабістая зацікаўленасць спецыяліста, але і яркія прывабныя гульні і дапаможнікі.
Стварэнне аптымальнага прадметна-развіццёвага асяроддзя патрабуе ад педагогаў ведання індывідуальных асаблівасцей і магчымасцей кожнага дзіцяці. Настаўнікам і выхавальнікам прыходзіцца трансфармаваць і мадыфікаваць ужо гатовыя фабрычныя дапаможнікі ў адпаведнасці з патрэбамі і магчымасцямі дзяцей. Дзякуючы фантазіі і актыўнасці педагогаў, на свет з’яўляюцца аўтарскія развіццёвыя цацкі, якія прыцягваюць увагу не толькі дзяцей, але і дарослых, здзіўляючы сваёй незвычайнасцю і нетрадыцыйнасцю.
У нашым цэнтры намаганнямі настаўнікаў і выхавальнікаў створана незвычайная “мяккая” бібліятэка з сенсорных кніг. Кожны экзэмпляр унікальны і вызначаецца змястоўнай скіраванасцю: “Лічэнне”, “Формы”, “Муха-Цакатуха”, “Лічбы”. Рознакаляровыя старонкі выкананы з розных матэрыялаў — мяккіх, пухкіх, шурпатых. Дзякуючы кантраснай фактуры, у дзяцей фарміруецца ўяўленне пра разнастайнасць паверхняў прадметаў, развіваецца дробная маторыка рук, тактыльнае ўспрыманне. Шматлікія засцежкі дазваляюць дзецям навучыцца рабіць неабходныя маніпуляцыі, дапамагаючы тым самым фарміраваць навыкі самаабслугоўвання. Цікавыя сюжэты стымулююць пазнавальную і маторную актыўнасць дзяцей.
Гульня-канструктар “Домік” — універсальны дыдактычны дапаможнік, які дазваляе працаваць над развіццём маторыкі, маўлення, увагі, памяці і іншых псіхічных працэсаў. На панэлях доміка, пашытых з сінтэпону і абцягнутых тканінай, размешчаны празрыстыя кішэні, у якія ўкладваюцца разнастайныя карткі па лексічных тэмах (“Свойскія жывёлы”, “Транспарт”, “Лес” і інш.). “Домік” можна выкарыстоўваць і як канструктар, падзяліўшы на геаметрычныя формы — куб і трохвугольную прызму. Усе дэталі злучаюцца з дапамогай кантактнай стужкі, дзякуючы чаму домік можна выкарыстоўваць для развіцця маторыкі рук і прасторавага ўяўлення.
Яшчэ адзін шматфункцыянальны гульнявы дапаможнік “Развіццёвыя кубікі” з’явіўся на свет дзякуючы невычарпальнай творчай фантазіі і актыўнасці педагогаў. На сценках рознакаляровых мяккіх кубікаў размешчаны кішэнькі, да якіх прыкладаюцца наборы вучэбных гульнявых палёў. Гэты дапаможнік на сваіх занятках выкарыстоўваюць псіхолагі, настаўнікі-дэфектолагі і настаўнікі класаў. Мабільнасць “Развіццёвых кубікаў” дазваляе выкарыстоўваць іх як для развіцця сенсорнай сферы, так і для карэкцыі лексіка-граматычнага ладу мовы, фарміравання правільнага гукавымаўлення, аўтаматызацыі і дыферэнцыяцыі гукаў. “Развіццёвыя дыванкі” і “Тактыльныя планшэты” карыстаюцца вялікай папулярнасцю сярод педагогаў і выхавальнікаў нашага цэнтра. Дзеці атрымліваюць новыя адчуванні, дакранаючыся да футра, наждачнай паперы, коркавага матэрыялу.
Амаль у кожным класе на сценах можна ўбачыць яркія, маляўнічыя пано, на якіх размешчаны засцежкі, заклёпкі, замочкі, гузікі. Казачныя героі прапануюць дзецям цікавыя заданні. Вось па дарожцы спяшаецца мілае зайчаня з рукзаком, у якім малышы любяць хаваць ласункі. Збор ураджаю з чароўнай фетравай яблыні ператвараецца ў захапляючую гульню. Разнастайнасць заданняў дазваляе выкарыстоўваць дапаможнік для рэалізацыі вялікай колькасці задач на занятках і ў самастойнай дзейнасці. Гульня “Стыліст” уяўляе сабой адзін з варыянтаў насценнага пано. Дзеці з задавальненнем плятуць косы, робяць прычоскі з выкарыстаннем шпілек і рызінак прыгажуні з доўгімі ваўнянымі валасамі. Упрыгожваючы модніцу пацеркамі і шалямі, дзеці развіваюць маторыку, фантазію і эстэтычны густ.
Падвесны мабіль “Тактыльны дождж” выклікае ў выхаванцаў цэнтра мноства станоўчых эмоцый. Што гэта? Да абруча падвешаны атласныя стужкі, ваўняныя ніткі, шнуры з пацеркамі і іншымі дробнымі прадметамі. Праходзячы праз “Тактыльны дождж”, дзеці кранаюць стужкі рукамі, перабіраюць, захопліваюць. Стужкі і вяроўкі дакранаюцца да скуры дзіцяці, як струмені вады, выклікаючы прыемныя адчуванні. Такую сенсорную стымуляцыю вельмі любяць дзеткі з ДЦП. Для іх выраблена прыстасаванне ў выглядзе кола, лежачы ў якім, малышы могуць гуляць з падвешанымі прадметамі. Выкарыстанне мабіля дазваляе развіваць тактыльнае ўспрыманне і стымулюе эмацыянальную актыўнасць, выклікаючы ўсмешкі і смех.
У рабоце з дзецьмі з цяжкімі множнымі парушэннямі развіцця важна не толькі ўменне прымяняць сучасныя методыкі навучання і развіцця, але і жаданне аддаваць сэрца і душу. Нашы педагогі знаходзяцца ў пастаянным творчым пошуку, дзякуючы чаму ў іх руках нараджаюцца незвычайныя цікавыя дапаможнікі, у якіх самы важны складальнік — любоў да дзяцей.
Вольга ПЛЯШКО,
Святлана РАЗУМЕЦ,
настаўніцы Цэнтра карэкцыйна-развіццёвага навучання і рэабілітацыі Пінска.
